ADE14: De juridische miljoenenindustrie achter muzieksamples

Gary Adelman: "Er zijn maar zoveel akkoorden schema’s, die kun je niet allemaal bezitten”

Jochem Boom ,

Het panel over sampling is actueler dan ooit. Links en rechts worden artiesten aangeklaagd voor de kleinste samples of zogenaamde sound-alikes. Op de bank zitten vier experts met tientallen jaren ervaring hebben met dit soort rechtzaken. Tijdens het panel komen bekende zaken langs van onder andere Kraftwerk en Beastie Boys. Bjorn Schipper maakt aan het eind van de zitting echter één ding duidelijk. “Deze zaken zijn de sprookjes van de copyrightindustrie. Een zwaluw maakt de lente niet.”

In hiphop en dansmuziek is sampling de normaalste zaak van de wereld. Een drumgeluid van een sample-cd, een paar noten uit een song of een veel voorkomend akkoordenschema op gitaar. Wanneer spreek je van plagiaat? Spreker Dean Marsh heeft daar een op het eerste gezicht duidelijk antwoord op: "Je mag geen gebruik maken van andermans werk, tenzij je culturele waarde toevoegt.” En juist dat maakt de regels tegelijkertijd zo ondoorzichtig.

Iedereen die gebruik van samples zou daarom rekening moeten houden met de eigenaren van het bronmateriaal. “Het is veel goedkoper om de gebruikte geluiden vooraf te clearen,” aldus Dean Marsh. “Neem het mee in je productie budget.” Binnen de miljoenenindustrie van de dance is dat inmiddels gemeengoed. Artiesten of labels schatten in of samples gecleared moeten worden en zetten het juridische team op de zaak. De kosten: honderduizenden dollars per sample. Het enorme aantal claims komt door de betere herkenningssoftware.

Er is een aantal richtlijnen dat over het algemeen geldt. Een geluid mag alleen gebruikt worden als het niet op een andere manier kan worden gemaakt. En als een geluid of schema niet herkenbaar is, is de zaak voor de aanklager verloren. Gary Adelman: "Er zijn maar zoveel akkoordenschema’s en die kun je niet allemaal bezitten.” In veel gevallen kan het label of de muzikant dan ook het risico nemen om de sample te laten voor wat het is.

Het clearen van samples heeft een bijkomend voordeel bij groot success van een artiest. Adelman zegt met een grijns: “when there's a hit, someone ripped”. Het success van het volledig uit samples gebouwde "You’ve Come A Long Way Baby" van Fatboy Slim is daar een schoolvoorbeeld van. “De rechthebbenden van het bronmateriaal zijn voor de release van het nummer voor een schijntje afgekocht,” vertelt hij, "Maar het is een plaat die meer dan vijftien jaar na release nog altijd geld opbrengt."