3voor12 bespreekt Album van de Week (24): Jack White

Atze de Vrieze ,

Jack White is geobsedeerd met het verleden, maar hij is ook een vernieuwer. Kan dat samengaan? Jazeker, zo bewees hij de afgelopen vijftien jaar. Denk aan de enorme invloed die hij had met The White Stripes, het duo waarmee hij hoogstpersoonlijk een garagerockrevival ontketende. En kijk naar de vinylversie zijn tweede soloalbum Lazaretto, waarmee de zanger weer eens alle records probeert te verbreken.

Het is niet mis, die plak vinyl: de A-kant speelt van binnen naar buiten, op de labels zijn twee verborgen songs te vinden, die op een andere snelheid afgespeeld dienen te worden dan de rest van de plaat. En alsof dat nog niet genoeg was, zit er ook nog een hologram in. Je denkt dat je het allemaal wel kent - vinyl, mooi maar ouderwets - en toch heb je iets in handen dat nog nooit iemand heeft gemaakt. Een ouderwets product, een volstrekt eigen stempel. Dat is Jack White in optima forma. 
 
Zo is het ook met de muziek op die plaat. White is een groot liefhebber van tradionele muziek: blues, country, psychedelische rock. Maar met zijn unieke, snerpende stemgeluid en zijn bijpassende gitaarspel is het altijd direct tot hem te herleiden. Of het nu garagerock is, een bandgeluid a la The Raconteurs, of zoals zijn twee soloplaten, die allebei een keur aan verschillende geluiden herbergen. Ze hebben ook allebei een ouderwets woord als titel: Blunderbuss is een geweer met een korte loop, Lazaretto is een soort quarantaineplek voor zeereizigers. In het ongekend pittige titelnummer horen we Jack White op zijn meest zelfverzekerd. Hij speelt gitaar op het scherp van de snede, en hij durft zelfs te beloven 'zijn' stad Detroit uit de as te doen opstaan. In Three Women schept hij op over de drie vrouwen (red, blonde and brunette) die om zijn gunsten dingen. 
 
Zo vol bravoure zien we hem lang niet altijd. Lazaretto is een behoorlijk bittere plaat, met vaak een vrouw als boosdoener. We horen White smeken om zijn geliefde in Would You Fight For My Love. Even later zien we een gebroken man zichzelf opsluiten in zijn huis. "I'm alone in my home, alone in my home. Nobody can touch me." In de meest klassieke song - het snikkende countrylied Entitlement - rekent hij af met mensen die anderen willen vertellen hoe de wereld werkt: "Every time I'm doing what I want to, somebody comes and tells me it's wrong. Whenever I'm doing just as I please, somebody cuts me down to my knees." Het instrumentale stuk met pedal steel, banjo en piano is rustiek prachtig.
 
Er is ook ruimte voor grapjes en frivoliteiten. Natuurlijk met die lollige opener Three Women, maar ook de manier waarop hij in de rauwe country song Just One Drink een nogal ongemakkelijke relatie omschrijft. "You drink water, I drink gasoline. One of us is happy, one of us is mean. I love you, honey, why don't you love me?" Net als op veel Blunderbuss songs is de piano hier de basis, en we horen voortdurend vrouwelijke backing vocals. Helemaal geen vocalen horen we in de psychedelische spaghetti western song High Ball Stepper, het eerste nummer dat White van Lazaretto naar buiten bracht. De vioolsolo in Lazaretto is een fraai contrast met de soms verstikkend aanvoelende elektrische gitaar en de overdaad aan wendingen in de song.
 
Zoals je merkt, is het nogal veel. Dat is de achilleshiel van 'het genie' Jack White. Blunderbuss zuchtte al flink onder de overdaad aan ideeën en invloeden, bij Lazaretto is dat niet anders. Jazeker, het is een plaat waar je bij iedere luisterbeurt nieuwe dingen  kunt ontdekken, maar het is bij momenten ook een vermoeiende en overvolle plaat. Het zal ongetwijfeld een periode zijn, deze zelfgekozen vrijheid. Daarna laat White zichzelf vast weer binden in een of ander kleurenconcept of in muzikaal minimalisme.