Janelle Monáe: “De Bijbel ligt ten grondslag aan veel seksisme”

De funkprinses spreekt zich uit over ongelijkheid en het geloof, maar zit in een spagaat

Timo Pisart ,

Ze werd onthaald als androïde funkprinses, een buitenaardse songschrijver die op haar ambitieuze debuutalbum The ArchAndroid een wervelwind opentrok van futuristische soul, robotfunk, jazz en opera. Nu is Janelle Monáe terug, in wéér een andere gedaante: The Electric Lady, met aan haar zijde Prince, Erykah Badu en Miguel als voorvechters voor de minderheden. ”Ik probeer de mensen te bevrijden.”

Een gesprek met Janelle Monáe is een hele ervaring, zo gaat het verhaal. “Een van de merkwaardigste ontmoetingen die ik ooit met een popster heb mogen hebben”, zo schreef Jan Vollaard voor NRC in 2011. Ten tijde van haar debuutalbum The ArchAndroid kreeg het gros van het journaille een gedistantieerde jonge vrouw in androgyne tuxedo tegenover zich, die er heilig van overtuigd was een half-robot te zijn. Ze zou kunnen tijdreizen, en zonder enige aarzeling verkondigde ze telkens dat de wereld in 2020 wordt overgenomen door androïden. Met dat verhaal - en laten we die fantastische plaat niet vergeten - haalde ze de jaarlijstjes van 2010. Met een gestoorde en perfectionistische liveshow veroverde ze de wereld.

Ook haar tweede album zou die lijstjes kunnen halen, maar hoe anders is Janelle Monáe vandaag de dag. We hadden een alleraardigst gesprek kunnen hebben over de muziek die razendsnel heen en weer schiet tussen futuristische funk, progressieve soul, hiphop en zelfs smooth jazz en western. Over de samenwerkingen met Prince, Miguel en Solange. Maar nee, er kan vandaag geen glimlach vanaf. Als Electric Lady heeft Monáe zich opgeworpen om het onrecht in de wereld ook híér en nú te bestrijden, vertelt ze bloedserieus. “Ik heb het gevoel dat het mijn plicht is als muzikant om ambassadeur te zijn voor de mensen die niet de rechten hebben die ze nodig hebben, de rechten die ik wél heb. Ik bedoel: ik heb voorouders die slaven waren. Hoe bepaalde groepen wegens hun seksuele oriëntatie, kleur van hun huid of geslacht nog áltijd worden onderdrukt in de samenleving? Dat is hedendaagse slavernij.”

 Wat dat betreft is Q.U.E.E.N. het sleutelnummer van The Electric Lady, met een belangrijke rol voor Erykah Badu, die Monáe al meerdere malen mee op sleeptouw nam. Tijdens die tours hadden ze dagelijkse, diepgravende gesprekken, vertelt de zangeres. “We hadden het erover wat het betekent om vrouw te zijn in deze maatschappij, over vrouwelijke empowerment, hoe je verandering kunt bewerkstelligen via kunst. Wees sterk, wees Electric Ladies. We willen een stem zijn voor de vrouwen in India, in Afrika, overal ter wereld.”

In Q.U.E.E.N. verwijst Monáe naar What’s Going On van Marvin Gaye, maar ook naar Harriet Tubman, een Afro-Amerikaanse voorvechter van mensenrechten in de Amerikaanse Burgeroorlog. “Ze was een slavin, ze zag hoe mensen werden vermoord en bevond zich continu in gevaarlijke situaties, dus ik durf niet te stellen dat ik een hedendaagse Tubman ben, maar ook ik probeer mensen te bevrijden.” Is het niet verschrikkelijk lastig om die verandering te bewerkstelligen? “Dat is het probleem. Veel mensen geven op voordat ze überhaupt zijn begonnen. Je hebt eerst een lucifer nodig om een vuur aan te steken. Zodra iets vlam vat, ja… Eh, ik probeer een goede analogie te bedenken, maar je begrijpt me wel.” Even later: “Er ís een verandering merkbaar in de mentaliteit van mensen, maar die gaat niet snel genoeg. Barack Obama doet zijn best vanuit het Witte Huis, maar té veel mensen zijn moe van de mensenrechten.”

Pagina’s uit de bijbel scheuren

Monáe groeide op in een achterstandswijk in Kansas City, vertelt ze, met een drugsverslaafde vader en een moeder die de rekeningen betaalde als schoonmaakster. Geweld was overal om haar heen, maar haar gigantische familie was een baken van liefde én religie. Haar ouders zijn devoot christen en zo werd Monáe ook opgevoed. “Veel van wat ik doe is een reactie op de bijbel”, zegt ze nu. “Mannen die woord voor woord volgens de bijbel leven, erkennen dat vrouwen zich op een bepaalde manier dienen te kleden en gedragen. Voor mij wérkte dat gewoon niet. Niet dat ik die mannen persoonlijk aan wil vallen: zij hebben die mentaliteit doorgekregen van hun vaders en grootvaders. De bijbel ligt ten grondslag aan veel van het seksisme in de wereld. Het is een ontzettend belangrijk boek en heel inspirerend, maar veel mannen gebruiken de teksten om te heersen en verdelen, ze gebruikten de bijbel om zwarten tot slaaf te maken. En dat werd gerechtvaardigd door God!”

En toch, toch is ook Monáe zelf nog gelovig, geeft ze toe. “Ik geloof in de kracht van het gebed, ik ben een Christen, ik ben een lover, ik praktiseer het Boeddhisme. Ik ben een religieus persoon. Er zijn zaken waar ik het niet eens mee ben, ik heb pagina’s uit de bijbel gescheurd. Mijn god is geen man in de lucht, maar ik heb wel degelijk een god.”

Spagaat

En zo zit Monáe in een spagaat: enerzijds wíl ze die verandering bewerkstelligen, anderzijds probeert ze zich niet te branden aan al te netelige situaties. Wellicht uit angst dat ze niet meer wordt gecoverd door de mainstream Amerikaanse media? Zo stond ze onlangs op de cover van het grote Vibe Magazine, met aan haar zijde de immens populaire Robin Thicke, die wereldwijd door feministen wordt verguisd wegens seksistische tekst en dito clip van Blurred Lines. Heeft Monáe Thicke erop aangesproken? Ze ontwijkt de vraag. “Mijn doel is altijd geweest om te zeggen: vrouwen moeten zélf in controle zijn van hun lichaam. Vibe was een van de eerste grote bladen dat een artikel over me schreef, ik was vereerd om op de cover van hun twintigste verjaardagsuitgave te staan, maar ik ga me niet over andermans muziek en video’s uitspreken. Mijn doel is om verandering te bewerkstelligen die ík wil zien.”

Maar als je zo’n verandering wil bewerkstelligen, dan móét je toch af en toe andere mensen beledigen? “Wie zich beledigd voelt, die moet zich erover uitspreken, het is een vrije wereld. Maar eerlijk gezegd: ik heb die video helemaal niet gezien. Ik ben Janelle Monáe, ik ben bezig met mijn eigen Electric Ladyland, en ik wil nog een miljoen electric ladies scheppen.”

Janelle Monáe speelt zaterdag 21 september in People's Place, The Electric Lady is uitgebracht door Atlantic/Bad Boy.