Mehdi Chafi, zoals Sjaak ingeschreven staat, kwam ruim 28 jaar geleden ter wereld in Amsterdam Oost. "Daar is het allemaal begonnen." Daar waar zijn vader een slagerij bestiert. Plus twee coffeeshops bij de Wibautstraat, plekken die belangrijk zijn in zijn jeugd: "Ik ging sowieso naar binnen, er stond een tafelvoetbalspel en ik was gewoon vervelend." Daar in Oost groeit hij op bij zijn grootmoeder, "want mijn moeder was nog jong. Ik ben opgevoed door mijn oma samen met de broers van mijn moeder." Daar verloor hij zijn tand op de skatebaan ("dat was echt kut man") en komt hij in aanraking met rapmuziek. Daar in het buurthuis achter het Boerhaaveplein, ook wel bekend als het Dubbel O Plein, zoals zijn eerste rapgroep en een latere track voor Yes-R heten. Hij ontleent er ook een van zijn bijnamen Sjaak DOP aan. Dubbel O; Oost dus. De rapper lanceerde onlangs de Sjaak-app, waarbij fans een route door het stadsdeel moeten volgen om tracks te bemachtigen. Naast het plein komen Muiderpoort, Dappermarkt en Oosterpark voorbij.
Sjaak wil wel lol hebben: "Anders kan ik ook gaan werken"
12van3voor12-artiest: "Ching ching, je hoort money als ik praat"
Terwijl buiten politie op motoren scooterrijders achternazit, zit Sjaak grijnzend in zijn stamkroeg. "Dat is hier heel normaal." Op de bar voor hem een kop koffie, BlackBerry, aansteker en een pakje Kent. Café Treffers is het soort volkskroeg waar iedereen elkaar kent, waar de bazin joviaal is, haar wat mottige schoothond op leeftijd onschuldig aan je broek snuffelt en waar de deur van de rookruimte standaard wagenwijd open staat. Want hier is iedereen thuis en hoeven rokers - bijna iedereen dus - niet achter glas. Een verademing, althans niet letterlijk. Sjaak is dat ook, zo openhartig als hij over zijn jeugd, zijn muziek en zijn leven vertelt. Rappen deed je gewoon, met je kop op tv hoefde niet zo nodig. "Voor wat moest ik rappen? Ik had altijd m'n geld G."
RONDJE AMSTERDAM: OOST-NOORD-ZUIDOOST-WEST
Des te verbazender dat Sjaak voorstelt om in een café in Amsterdam West af te spreken. "Veel is veranderd in Oost, iedereen is ouder geworden en ik woon nu hiernaast. Bij mijn oma, ik heb altijd bij mijn oma gewoond. Ik ben meubilair dus ik verhuis mee." Achter Sjaak beproeft iemand zijn geluk op de gokkast. "Ching ching, je hoort money overal als ik praat, je weet toch", lacht hij breeduit. "Tot groep 7 heb ik in Oost gewoond. Toen kreeg ik ruzie met de meesters op school en een dingetje met mijn oma ook. Dus ben ik bij mijn moeder gaan wonen in Noord. Daar heb ik drie jaar gewoond tot ze verhuisde naar de Bijlmer. Toen heb ik daar in Zuid-oost nog op school gezeten. Daarna gingen we terug naar Oost en nu wonen we hier in West. Dus ik heb een rondje gemaakt en ken nu best wel veel mensen in Amsterdam."
Sjaak lijkt inderdaad nooit om connecties verlegen te zitten. Tot dit uitermate productieve jaar (met album plus EP StrijderSysteem, Loco Mexicano mixtape en Wolf-soundtrack) kenden we hem vooral van samenwerkingen met mensen als Appa (Ik Heb Schijt uit 2007 is voor velen de introductie met toenmalige krullenbol Sjaak), MocroManiac en Hydro, Ali B, Yes-R, The Partysquad en The Opposites. "MocroManiac zat in de Bijlmer een klas onder mij." Nadat hij in 2011 bij TopNotch tekent maakt hij nog meer naam met singles met Yellow Claw (Krokobil), weer Appa (Wat Is Er?) en The Partysquad (Helemaal naar de Klote). Zo is het altijd geweest, legt hij uit. "Toen ik nog bij SPEC (het label van Ali B, IG) zat, werkte ik al veel met artiesten van TopNotch. Toen was ik al met iedereen goed. Het grappige is dat het voor iedereen echt een opdracht was, maar voor mensen als Twan van The Opposites was het met mij echt gewoon chillen, drinken en de hele studio naar de klote. En met Partysquad was het ook zo."
DE MYTHE: "PARTYSQUAD, DIO EN SEF WISTEN NIET DAT IK SJAAK WAS"
Met The Partysquad, Dio, Sef & Reverse scoorde hij begin 2008 een hit met Stuk, dankzij zijn talent om op het juiste moment op de juiste plek te zijn. "Ik kwam net de studio van Reverse binnen en zij zeiden: 'jou hebben we net nodig'. Toen hebben we gelijk dat nummer geknald. Ik kwam daar al langer - ook voor Schijt - maar zij wisten wel dat er een rapper Sjaak was, maar niet dat ik dat was. Die dag kwam Negativ ook daar en zei: 'Jullie weten niet wie dat is? Jullie zijn gèèèèèk.' Ik praat daar nooit over, ik kwam daar gewoon in de studio om te gamen en shit, joints roken en zo." In persberichten lezen we over 'de legendarische rapper Sjaak', maar jarenlang was zijn naam groter dan zijn gezicht, geeft Sjaak grinnikend toe. Daar kwam pas met de clip van Ik Heb Schijt wat verandering in. "He daar is die klootzak van al die nummers, ja ja nu zie ik hem."
Eind 2010 mag de voor velen nog onbekende Sjaak - gehesen in vlekkeloze witte smoking - zelfs de State Awards op een groot cruiseschip presenteren. "Ze wilden wat anders en ik kreeg er een goede prijs voor dus waarom niet?" Het klinkt als een loopbaan die van toevalligheden en samenwerkingen aan elkaar hangt. Niettemin is Sjaak een rapper wiens status met elke track grotere proporties kreeg, iets wat hij in 2013 met verve verzilvert.
HET BUURTHUIS
Terug naar Oost. Naar buurthuis Jaco achter het Boerhaaveplein, waar de 14-jarige Sjaak en vrienden jarenlang hun rapkwaliteiten kunnen ontplooien. "Veel van de jongens waarmee ik opgroeide waren al lang met rappen bezig. 'Maak een keer een tekst', vroegen ze voor de grap. Dat deed ik en het klopte wel. Ze vonden het gruwelijk en sindsdien was ik elke dag met muziek bezig. Als het buurthuis sloot om 18.00 uur, mocht ik later terugkomen als iedereen weg was. Zo is het allemaal begonnen en nu is het buurthuis helemaal een muziekcentrum geworden voor jongeren met talent. Ook The Flexican is daar begonnen. Je had eigenlijk twee dingen toen: Sporthal Wibaut, waar je kon voetballen en gekke dingen doen, en je had het buurthuis. De tijden klopten: Zaterdag was iedereen van 10 tot 17.00 uur in de sporthal. Dan had je een uurtje om te eten en dan ging het buurthuis open en kon je tafelvoetballen, tv-kijken, jonko's roken. Boven had je pc-games, TMF-chat en kon je opnemen; gewoon 'heaven' eigenlijk."
Dat was een tijd lang zes dagen per week het leven. "Ik deed toen geen school en was elke dag in het buurthuis. Thuis kreeg ik te horen: 'ga werk zoeken zwerver'. Dus toen heb ik een jaartje horecaschool gevolgd, om maar iets te doen om ze tevreden te houden. Dat was wel relaxed." Het idee om fulltime rapper te zijn, sprak Sjaak niet echt aan. "Nooit aan gedacht, het was gewoon wat we deden. Ik heb er ook nooit om gevraagd, na die clip van Ik Heb Schijt begonnen mensen mij te bellen. Maar ik had altijd genoeg geld in m'n zak. Ik had altijd m'n geld, familie ging goed, alles liep lekker; voor wat moet ik rappen? Ik heb al geld G. Het was mijn hobby. Heb nog lopen twijfelen over die clip. Ik wou niet met m'n gezicht op tv. Ik kom wel uit Oost hè; nee, nee, geen camera's, haha. Jeweettoch als je in zo'n clip zit, word je elke dag uitgelachen. Raymzter kwam in het buurthuis een workshop geven en werd met AA-flesjes bekogeld. Zo van: 'He je bent niet straat, wat ga je ons leren?'. Maar toen dacht ik: 'fock, ik doe het gewoon'. Soms kies je een pad in het leven. Nu zit ik hier met jou aan tafel."
Plotseling gaat een sirene af in de kroeg en Sjaak veert lachend op: "Er wordt een kluis gekraakt, haha." Het is de barvrouw die de gokkast openmaakt en vervolgens met veel geraas leegt. "Je hoort de money, je weet zelf, losgeld."
De clip was een keuze, maar de erkenning kwam onverwacht. "Ik had nooit gedacht dat een nummer als Ik Heb Schijt zo zou knallen. En met Krokobil ook niet." Jim (Taihuttu) Aasgier van Yellow Claw kende Sjaak al langer als clipmaker. Toen die vertelde dat hij hem op een track wilde, maar dat de clip op Curacao opgenomen moest worden, was Sjaak meteen om. "Ik heb geen beat gehoord of niks. Wat Curacao? Gaan we vliegen? Hoe lang blijven we? Let's go!"
GANGSTERBOYS, RABAT & WOLF
In 2010 een single (en een korte cameo) voor de film Gangsterboys, in 2012 levert hij Wat Is Er?! ft. Appa (ook op zijn debuutalbum) voor Rabat en dit jaar tekent Sjaak voor de hele soundtrack van de gelauwerde film Wolf. Appa en Sjaak sluiten zich op in dezelfde flat in Kanaleneiland, Utrecht waar de Habbekrats-film is opgenomen en slingeren in vijf dagen het hele album op de band. Het geheim? De losse, relaxede sfeer, die de daar geschoten muziekdocumentaire (zie onder) 'een week met Appa & Sjaak' ook ademt.
"Als je mij en Appa samen zet, komen er sowieso nummers, maar daar had je ook een deadline. Niet dat we daar aan dachten. We deden gewoon ons ding, gewoon nummers maken, bullshit, lachen." Het ging niet zozeer om de buurt van de film, maar om samen in een ruimte buiten Amsterdam zitten. Met dezelfde documentairemaker die later met Great Minds naar Parijs zou gaan. "Hij vond het focking gruwelijk. Ik was zo lam, we hebben ons helemaal kapot gelachen daar. Dat is het ding; je moet die shit niet zo serieus nemen. De vieze klootzakken gingen me in de ochtend filmen toen ik lag te snurken, maar dat is ok. Je bent gewoon jezelf."
DOUCHEBAGS, GELD EN BULLSHIT; HET MOET WEL LEUK BLIJVEN
Dat ongedwongene, jezelf niet te serieus nemen hoort er voor Sjaak wel bij. "Dat werkt voor mij. Ik ben niet serieus. Ik moet wel plezier hebben in mijn muziek broer, anders kan ik net zo goed gewoon gaan werken. Je hobby wordt je werk, maar je moet wel lol hebben in je werk. Dat is de bedoeling, daarom doe ik dit eigenlijk. Nu komt er geld bij kijken, contracten, bullshit, maar je bent ooit begonnen omdat je het leuk vindt. Dat is liefde voor muziek. Dat maakt je apart, geeft je een naam en zo word je een persoon. Ik blijf altijd mezelf, maakt niet uit hoeveel geld ik heb gezien in mijn leven. Ik heb genoeg gezien. Dat is een van de redenen dat ik niet naast mijn schoenen ga lopen als een zogenaamde rapper. Je hebt artiesten die wel denken dat ze een superster zijn. Die shit heb je wel. Als je echt groot bent, begrijp ik het wel. Maar als je gewoon een 'douche' bent, een sukkel; dan gaan mensen wel met je werken, maar ze haten je."
MONEY, BITCHES, PENOSE, VADERSCHAP
Money, bitches, stoned zijn, keiharde penose; niet alleen Wolf, maar ook de meeste nummers van Sjaak behandelen dergelijke straatthema's. Dat is op StrijderSysteem niet anders. Inspiratie komt volgens hem vanzelf, soms is het twee dagen niks maar meestal meteen zodra de beat er is: "Dat is gewoon kunst gooien op die beat. Je hebt zo binnen een uurtje een nummer. Twan (Big2 van The Opposites, IG) had een keer maar een kwartier voor hij weg moest. Toen hebben we binnen een kwartier een nummer opgenomen, hij was op tijd bij zijn vriendin en het nummer staat nu op mijn album: Bangen ft. Big2." Sjaak is niet iemand die zijn zielenroerselen in raps giet en jammert over verloren liefdes. "Het gaat over roken en zo, ik heb niet echt onderwerpen man." Toch zit er wel waarheid in de single Maak Money met The Opposites: 'Meisjes willen een baby van me, willen eten, willen money'. "Er zit sowieso een kern van waarheid in. Maar echt serieus? Dat zijn rappers die op een bankje in het park zitten om teksten te schrijven. Echt dramatisch doen; ja we weten het wel. Iedereen heeft wel focked op shit. Sommigen helpt het, maar voor mij... net zoals iedereen met Tupac wegloopt, een paar nummers zijn leuk, maar ik ben niet echt fan."
Niettemin is Sjaak recent vader geworden, iets waar hij wel serieus over is. "Natuurlijk, ik krijg nu verantwoordelijkheid. Dat is ook een heel verhaal. Nu die moeder weg is... Maar ik zit nu op één level met haar, dat moet allemaal goed komen. Kleine struggle, kleine strijderstruggle. Die shit kan me echt down brengen, dat is wel een leipe struggle. Maar ik ben positief. Ik probeer er zo weinig mogelijk aan te denken, ben nu gefocust op mijn muziek. Als dit album er uit is en al dat gebabbel is klaar, dan kan ik denk ik wel die shit oplossen. Dan heb ik er tijd voor. Ik hoop wel dat het goed komt, maar nu moet ik het even met rust laten en dat is moeilijk."
AL BUNDY, POPOZ EN SCHIETPARTIJEN
Maak Money en de meeste nummers op het album stammen echter van voor de geboorte. "Ik heb het soort van voorspeld, onbedoeld." Nieuwer is Geen Zin (Ik Haat Je) ft. Jayh. "Dat is gewoon een meid die je haat. Ik ben daarin een soort Al Bundy. Hoewel hij heeft nog werk in een schoenenzaak, maar ik doe helemaal niks. Jayh zingt het refrein 'Ik Haat Je' en door het nummer heen hoor je een dame: 'Wat ben jij waardeloos zeg, je doet helemaal niks' en op het eind zegt ze: 'He schat, ik hou van je, bel je me even terug'. Dus dan houdt ze toch van je, haha."
Buiten het café zetten twee gemotoriseerde agenten op het fietspad de achtervolging in. Sjaak ziet het lachend aan. "West hè. Veel popoz (politie, IG), maar dat heb je overal in Amsterdam. Veel controle, veel schietpartijen, veel liquidaties en shit. Er gebeurt veel in Amsterdam, veel mensen lopen met wapens, dus dat is normaal. Dan heb je gewoon pech als jij toevallig iemand bent die wiet wegbrengt. Ik moet wel zeggen dat ik bij controles vaak iemand tegenkom die ik ken en dan doen ze nooit moeilijk. Maar ik heb nooit meer wapens bij me. Vroeger had ik altijd een mes en een boksbeugel tussen m'n riem en m'n broek. Voor als shit echt te ver gaat, want ik ging vaak uit in mijn eentje. Ik heb gekke dingen gedaan, maar ben wel een stuk rustiger geworden. Je wordt ouder en rustiger hè."
Sjaak neemt afscheid en loopt de hoek om. Hij woont nog altijd bij zijn oma en presenteert zondag zijn debuutalbum StrijderSysteem in Bitterzoet, Amsterdam.