CocoRosie: “De lichamen van vrouwen worden al veel te lang misbruikt”

De zussen over hun vijfde plaat, verkrachtingen en onderdrukking van de vrouw en het verbannen van godsdiensten

Timo Pisart ,

Eíndelijk wordt CocoRosie serieus genomen. Met album nummer vijf, Tales of a Grass Widow, worden Sierra en Bianca niet meer tot in den treure benaderd als freakfolk-zusjes met gekke stemmetjes en dito snorretjes. Ze zijn de vorm voorbij, het mag over de inhoud gaan: over wereldwijde onderdrukking van vrouwen, het kapotmaken van de aardbol en de Arabische Lente. “Op sommige plekken in deze wereld gaat het alleen maar steeds slechter.”

“Voor het eerst hebben we het gevoel dat we worden begrepen.“ Bianca Casady zegt het met een zucht en een glimlach, vandaag in Amsterdam. Haar zus Sierra valt bij: “Zelfs in dialogen waar we aanvankelijk op veel weerstand stuitten – er is nu eenmaal nogal een scepticisme tegenover feminisme – zien we een transformatie.” CocoRosie is toegekomen aan hun vijfde album, Tales of a Grass Widow, en voor het eerst vragen mensen écht naar hun beweegredenen, naar de boodschappen die Bianca en Sierra proberen over te brengen.

En dat zijn er nogal wat, zo blijkt vandaag. “We proberen de focus te verleggen van een mannelijke god in de hemel, naar de aarde”, aldus Bianca. Onlangs zei een vriend nog tegen haar: ‘Jullie scheppen voorstellingen waar mysticisme en magie vertoeven zonder de aanwezigheid van een god.’ “Dat vond ik geweldig om te horen. Voor veel mensen is het een eenzame gedachte, maar we hopen dat liefde voor de aarde en het mensenras een god kunnen vervangen.”

Waarom hoorden mensen die boodschap niet eerder? Natúúrlijk hielp het niet mee dat ze hun gedachten versierden met kinderinstrumenten en brachten met gekke stemmetjes. Dat ze in de arty-farty hoek werden geduwd van New York met ook Antony Hegarty en Devendra Banhart. Dat ze zichzelf graag nepbaarden opplakten. En iets subtieler; met make-up snorretjes op hun lippen tekenden. Vandaag zijn die verdwenen. Hoogstens is opmerkelijk dat Sierra en Bianca gerust een gehele Spaanse peper uit het knuistje eten – “we houden van pittig” – en af en toe dromerig wegkijken, maar eigenlijk zijn ze vrij ‘normaal’. Het zijn dankbare gesprekspartners. Althans, voor wie tegen lange stiltes kan. Sierra en Bianca praten namelijk niet – zoals de meeste artiesten – op de automatische piloot, maar vallen stil na iedere vraag om weloverwogen antwoord te geven.

Erbarmelijke behandeling

Terug naar de liefde voor de mensheid. In sleuteltrack Tearz for Animals figureert Antony Hegarty, een goede vriend van de zussen, met een vocale bijdrage. “Do you have love for human kind?”, vraagt hij zich zangerig af. Wanneer ze die vraag zelf krijgen, valt er nóg zo’n stilte. Vervolgens stoot Sierra haar zus aan. Bianca glimlacht: “Door liefde te tonen voor het mensenras, geef je ook om de aarde. We zijn immers geheel afhankelijk van de bronnen van deze planeet. Al duizenden jaren kijkt de mensheid wég van de aarde, naar die mannelijke god in de lucht en naar een vooruitzicht van hemel of hel. Men kijkt daardoor nauwelijks naar het heden.”

Ze zien een parallel tussen die erbarmelijke behandeling van de aarde en die van de vrouw, vertellen ze. Bianca: “We hebben de lichamen van vrouwen al véél te lang misbruikt. En zelfs op plekken waar de illusie van vrijheid is, kunnen worstelingen van honderden jaren ongedaan worden gemaakt met iets futiels als de uitslag van een verkiezing. Dat is nogal een ontstellende wake-up-call. Veel jonge vrouwen zijn er niet van op de hoogte hoe delicaat die rechten zijn, laat staan wat vrouwen op andere plekken in de wereld overkomt.” 

Een backlash door de Arabische Lente

“My sister she used goat's blood
to conceal her ravaged body
but I was gifted
with my uncle Freddy’s baby
For some time I could hide
bloated belly babe inside”

-uit Villain

Precies die zaken beschrijven ze in het nummer Villain. Child Bride gaat, inderdaad, over een kindbruid. Ook de rest van Tales of a Grass Widow is doorspekt met beelden van vrouwen en meisjes die worden onderdrukt, uitgebuit en verkracht. Mensen geloven graag dat het steeds beter gaat met de positie van de vrouw in de wereld, maar Bianca twijfelt eraan. “Op sommige plekken gaat het zelfs steeds slechter. De Arabische Lente heeft extremisten aan de macht gebracht, en dat leidde tot een behoorlijke 'backlash' (terugslag, red.). Vrouwen die eerder geen hoofddoek droegen, moeten dat nu wel. Er is een verschrikkelijk verhaal over een vijfjarig meisje in Saoedi-Arabië: ze werd verkracht en vermoord door haar vader. Hij heeft slechts 8 maanden vastgezeten en kon vrijkomen door 50.000 dollar te betalen. Zo’n daad is toch niet af te kopen?”

De rest van het gesprek zijn ze de rust zelve, maar nu windt Bianca zich steeds meer op. “En denk nu niet dat het aan deze kant van de wereld veel beter is. Zoek maar eens op ‘rape case’: er is de laatste jaren een stortvloed aan verkrachtingszaken die de media halen, van over de hele wereld. Wat ik me afvraag: komt het tegenwoordig vaker voor? Pikken de media het vaker op? Of komen vrouwen nu gemakkelijker naar buiten? Alles voelt met elkaar verbonden en komt neer op één ding: we leven in een patriarchie, een verstoorde balans.”

Het zijn nobele thema’s om over te zingen, maar verwachten ze er ook verandering mee te bewerkstelligen, hoe minuscuul ook? Bianca denkt van wel. Ze zien dat vrouwen én mannen er nu vaker naar vragen dan drie jaar geleden, toen ze met hun vierde album de wereld in togen. Ze worden uitgedaagd, lacht Bianca, waardoor ze net zo goed twijfelen aan hun teksten als worden gesterkt in hun geloof. Sierra: “Dat brengt een extra drijfveer. We willen de mensheid uitnodigen om de gelijkheid te vieren.”

Irritatie en schoonheid

Van al die indringende boodschappen zou je bijna vergeten dat CocoRosie vooral ook hele bijzondere muziek maakt, en meer dan ooit staan op Tales of a Grass Widow organisch gecomponeerde liedjes waarin allerlei zaken ‘niet kloppen’: beats zitten microsecondes naast de tel, noten wringen en akkoorden zijn dissonant. Niet uit kinderlijke naïviteit, wat hen nogal eens wordt toegeschreven, maar vooral ook uit bewuste keuze. Componist Nico Muhly zei daarover ooit: “Each of CocoRosie’s records irritates as much as it delights me.” Hoe zien ze dat zelf? Sierra: “Ik denk niet dat we daar per se naar streven, maar soms worden we door een liedje uitgedaagd en gevraagd om onze eigen ijdelheid aan de kant te zetten. We proberen schaamteloos te zijn. Ook voor onszelf zijn niet alle liedjes even gemakkelijk te beluisteren.” Soms moet kunst lelijk zijn, dus? “Het is in ieder geval een belangrijke dialoog in ons werk: wat is lelijk en wat niet? Het gaat niet om het vinden van de perfecte akkoordstructuur of een shiny product, maar om de inhoud en emotie.”

Ze spreken over ‘werk’, en niet over muziek. Verwonderlijk is dat niet: verleden jaar maakten ze een choreografie, een opera, Bianca exposeerde en gezamenlijk zullen ze de muziek schrijven bij een moderne productie van Peter Pan. En toch, toch is een album niet een gedateerd concept voor de zussen. Bianca giechelt om de vraag, Sierra vervolgt: “Het hád gedateerd kunnen voelen, ware het niet dat we ditmaal heel anders werkten dan voorheen. We schreven altijd heel traag, maar dit album hebben we in twee weken geschreven én opgenomen. Het was een explosie van creativiteit. Die productie van Peter Pan is heel anders, we werken met een klein orkest en denken voor instrumenten die we niet eens zelf bespelen. Interessant genoeg ging dat heel gemakkelijk. Bianca heeft altijd een bijzonder soort moed gehad, ze sleepte me door de compositiefase heen en walste over alle angsten heen, we hadden na de eerste paar weken al twintig songs.”

Bianca: “We moeten de muzikanten gewoon niet te veel vragen wat ze ervan vinden. Toen we voor onze allereerste plaat aan het opnemen waren in Parijs, hadden we een buurman die gitaar speelde. ‘Het is oké’, zei hij, ‘maar je moet wel een échte gitarist hebben want dit slaat nergens op.’ Gelukkig hebben we niet naar hem geluisterd. Als je anderen laat meten wat goed of slecht is, dan kun je beter stoppen.”

Tales of a Grass Widow kwam gisteren uit bij City Slang/Konkurrent en is nu tijdelijk te beluisteren op de Luisterpaal. Woensdag 29 mei speelt CocoRosie in Tivoli Oudegracht in Utrecht.