Gabbers waren in 1995 nog een nieuw fenomeen, waar menigeen zich over verbaasde. Was dit het ultieme slechtgaan? Jezelf onderdompelen in een poel van verderf, extremiteit en gekte? Of was het gewoon een ideale uitlaatklep voor de hardwerkende mens? Dit najaar komt de VPRO met een opvolger voor deze Lola Da Musica-klassieker. Hoe gaat het nu met de gabberscene? En vooral ook: met de gabbers uit deze aflevering?

Als de house nu zou beginnen in plaats van 25 jaar geleden, zou YouTube vol staan met dit soort filmpjes: gewoon raw footage, zonder commentaar of slicke montage. Niet op zoek naar de sensatie, of waarschuwend voor de gevaren, maar gewoon een camera-opname in een hal, waarvan de bezoekers op dat moment misschien nog helemaal niet weten dat het een legendarisch feest is. Dat pakhuis aan de Elementenstraat wordt tijdens de komende ADE trouwens voor het eerst (weer) ingezet als feestlocatie.

Vanaf het begin was de VPRO geïnteresseerd in dat vreemde fenomeen house, de extravaganza, de technologische innovaties, de nieuwe helden. Er werd onder meer aandacht aan besteed in het wekelijkse jeugdcultuurprogramma Onrust. Met onder meer een zeer jeugdige Joost van Bellen. Mooie quote van een organisator: "We hebben een rugbyteam ingeschakeld om de security te doen. Een beetje de boel in de gaten houden."

Dankzij het gigantische hitsucces van 2 Unlimited stond Nederland van Azië tot in Amerika op de kaart als dance-land. Dat succes werd vooral gevierd in de Hitkrant en alle internationale varianten daarop, maar laten we eerlijk zijn: No Limit, Get Ready For This en Twilight Zone zijn klassieke popsongs die menig credible muziekliefhebber gevolgd heeft. Hier wat ontwapenend materiaal uit de succesperiode.

Maar niet iedereen zag het natuurlijk zitten. Tijdsein, de actualiteitenrubriek van de Evangelische Omroep, richtte zich vooral op de gevaren van deze duivelse cultuur. De presentator verontschuldigt zich bijna dat hij 'de realistische beelden en de muziek' moet tonen. De band tussen christenen en de escapistische dance-cultuur leidde tot blijvende spanningen.

De commerciëlen doken logischerwijs eerder op de sensationele kant van de zaak. Ruud ter Weijden neemt zijn kijkers in Ooggetuige mee naar een nacht in de RoXY, de magische plek in het centrum van Amsterdam. House was natuurlijk vanaf het begin al meer dan muziek, en zeker in de RoXY. Het was een way of life, het was een manier om je over te geven aan verlangens die in de 'normale wereld' geen plek hadden. 'Radical outlet for the xenomaniac in you', niet waar?

Natuurlijk lenen strak staande dansers zich uitstekend voor geestige items. Gabbers bijvoorbeeld zijn voor Rutger Castricum nog een veel makkelijker prooi dan zwalkende politici. Voordat de presentator zijn faam vond bij GeenStijl hanteerde hij zijn typische stijl al in het nachtleven, voor de serie Rutger Leert Stappen bij TV Rijnmond.

Halverwege de jaren negentig was dance het kleine clubje xenomaniacs natuurlijk al lang ontgroeid. Zie bijvoorbeeld dit item bij 'campingzender' SBS 6 over de eerste Fast Forward Dance Parade in 1997. Naar het voorbeeld van de Berlijnse Love Parade rijden dj's op trucks door de straten van Rotterdam. Natuurlijk weten de verslaggevers er feilloos de drugsgekkies uit te pikken. Oh nee, de man met hoed is natuurlijk volstrekt nuchter, en high van de liefde.

Iets serieuzer: When I Sold My Soul To The Machine portretteert de Haagse undergroundscene. Producers die ver weg blijven van de glitter en glamour van de DJ Mag Top 100, maar die toch al zo'n beetje zo lang als de house bestaat een vruchtbare carrière hebben in de marge. Alleen al de moeite waard om excentriekeling Guy Tavares van Bunker Records uitgebreid aan het woord te zien.

Het grootste internationale succes uit de Nederlandse dancegeschiedenis is dat van trance-dj's als Armin van Buuren, Tiësto en Ferry Corsten. De laatste twee werden jaren geleden door de VPRO geïnterviewd over het geheim van hun eigen substroming en over de rol die party-eiland Ibiza speelt bij de internationale doorbraak van een artiest.