Sta je dan, op station Weesp. Als je geen auto of fiets hebt, is het lastig om bij de studioboerderij van producer Frans Hagenaars te komen. Zijn Studio Sound Enterprise ligt namelijk aan de A1 in een weiland, zoals dat gaat bij boerderijen. De enige die last zou kunnen hebben van musicerende muzikanten hier is de 2,3 koe die even verderop staat te grazen. Maar hoe relaxt moet het hier zijn om op te nemen? Niemand die je stoort, niemand met wie je rekening moet houden. Frans Hagenaars, huisproducer van het Excelsior-label, zit al dertig jaar in de Sound Studios. Zo produceerde hij onder andere het debuutalbum Palomine van Bettie Serveert in 1992 en ontving hij Daryll-Ann, Johan, Alamo Race Track en Scram C Baby in zijn studio. “Ik speelde eind jaren ’70 zelf in een bandje (de new wave band Minny Pops, red.) en we wilden op een bepaalde manier muziek maken en klinken en we deden toen alles zelf. We gingen naar een studio om een plaat te maken, maar dat was heel vervelend. Ik weet nog dat ik in het busje naar huis zat en dacht ‘het kan toch niet zo zijn dat alle platen die ik goed vind op zo’n kutmanier zijn ontstaan’. Toen heb ik me plechtig voorgenomen om het zelf te doen.” Een vriend van hem gaf les op een school in Weesp. De dochter van een boer zat bij hem in de klas en die zei ‘mijn vader heeft nog een schuur’. “Zo is het begonnen in 1983.” Nu gaat Hagenaars weg, want hij is in Amsterdam naast het kantoor van Excelsior in een vrijstaand huis een studio aan het bouwen. Hagenaars laat een enorme geschiedenis achter. “Ik heb me er inmiddels mee verzoend, het is goed zo.”
3voor12 Award: de werkplek van The Kik
Opnemen in een weiland naast 2,3 koe
Vanavond (op donderdag 20 september) wordt de 3voor12 Award uitgereikt. In aanloop naar de uitreiking gaat 3voor12 langs bij de locaties waar de genomineerde albums zijn ontstaan. Waar en hoe werden deze albums gecreëerd? Hoe droeg de werkplek van de artiesten bij aan de excellente platen die er nu liggen? Vandaag: de werkplek van The Kik, die in de boerderijstudio van Frans Hagenaars in Weesp het album ‘Springlevend’ opnamen. 3voor12 mocht op audiëntie in de polder en kreeg een openhartig verhaal over het vertrek en de terugkomst van zanger en gitarist Arjan Spies, en het belang van goede samenwerking en goed eten voorgeschoteld krijgen.
Die extra dimensie
Het is inmiddels de vierde keer dat Dave von Raven voor een albumopname mag aanschuiven bij Hagenaars. De twee kennen elkaar van opnames voor Von Ravens eerdere band, The Madd. The Kik heeft Springlevend live ingespeeld en opgenomen. Von Raven: “Ik had het in m’n hoofd dat we alles ook nog een keer los moesten opnemen. Ik weet niet waar ik dat idee vandaan haalde.” Volgens Hagenaars hebben ze dat ook nog wel een keer geprobeerd, maar dat bleek niet te werken. “The Kik is echt een band. Als ze met z’n vijven spelen is het meer dan de som der delen. Er sluipt iets extra’s in omdat ze met elkaar spelen.” Von Raven: “Maar dan doe je wel elk liedje een keer of drie. En dan kom je dingen tegen die niet werken.” Zoals bij Verliefd Op Een Plaatje, dat op het album een valse start beleeft. Von Raven: “Ries (Doms, red.) drumde ‘m met z’n hi-hat dicht. Dat zeg je dan tegen Ries, die wordt dan eerst kwaad, weet je wel.” In Ries-stemmetje: ‘Als jij het zo goed weet, moet je lekker zelluf achter dat drumstel gaan zitten’. “Toen deden we het nog een keer met de hi-hat open, en toen hadden we ‘m. En dat is die extra dimensie die erbij moet.” Hagenaars vult de technische kant aan: “Je hoort ook iets anders. Een hi-hat dicht is heel precies, maar een hi-hat open is sshhh, dat maakt een suizend geluid. Daardoor werd het veel pakkender. Het was nog te lief, te netjes.” Dave: “Geniaal, hè. Man, man, man.”
Het wel en wee van The Kik
Het ging een tijdje niet zo lekker met The Kik. Zo slecht zelfs, dat vlak voordat de band met de opnames voor Springlevend begon zanger en gitarist Arjan Spies uit de band stapte. Volgens Dave zat hij “niet lekker in z’n vel en was hij aan het kijken wat hij met z’n leven moest”. Later, maar precies op tijd, is Arjen op zijn beslissing uit de band te stappen teruggekomen. “We hadden inmiddels Paul Zoontjes al aangetrokken, en toen kwam hij weer terug dus waren we ineens met z’n vijven.” Ongeveer een week voordat ze de studio in gingen mailde manager Niels Post – “nog net niet in capitalen”, aldus Hagenaars – dat Arjen weer meedeed. Hagenaars: “Ik zei: ja, wacht eens even, hoe moet dat dan? We gaan volgende week al opnemen! ‘Ja nee, het gaat, ze hebben gerepeteerd’.” Von Raven: “Ik had ‘m nog een sms gestuurd, ook omdat we naar de studio gingen. Ik zei tegen Arjan: ik vraag het nog één keer, anders ga ik iemand anders bellen. Toen belde hij een half uur later al dat hij wel mee wilde doen in de studio, maar dan wilde hij ook helemaal weer meedoen. Nou ja, huilen enzo. Ik d’r gelijk heen gereden.” Hagenaars, lachend: “Huggen!” Een paar dagen later stonden ze in de studio. Hagenaars: “Het was niet te horen dat hij weg was geweest. En dat is het unieke van de samenwerking tussen Dave en Arjen. Qua zang en stemmen en het gitaarspel passen ze uitstekend bij elkaar.” Dave: “Ik ben heel blij dat hij er weer bij is. Ik had het niet in m’n eentje gekund.”
Zingen door dezelfde microfoon als Judy Garland
The Kik klinkt met z’n nederbiet niet alleen oud, al het instrumentarium waarop ze in Hagenaars’ studio opnamen komt ook uit de 60s. Die hele schuur ademt muziekgeschiedenis. Over de herkomst van de apparatuur doet Hagenaars geheimzinnig. “Daar word je voor gebeld”, grijnst hij. “Dat is een heel gesloten circuit van geluidsmaffiosi die je dan bellen van ‘ik heb nog dat en dat’, en dan kun je ruilen want jij hebt dat en dat. Ik heb er jaren over gedaan om aan de spullen te komen die hier nu staan.” Eén van de pronkstukken is misschien wel de hele grote oude RCA-bandmicrofoon (op de foto) waar Judy Garland nog in gezongen heeft. Je weet wel, die actrice uit The Wizard of Oz (1939) en moeder van musicalster Liza Minelli. Von Raven: “Mijn vox-versterker, zo’n AC-30, is ook uit ’63." In koor: “Daar heb je het al!” Hagenaars kan niet zo één twee drie zeggen wat zijn favoriete apparatuur is, maar daar gaat het volgens hem ook niet om. “Het is allemaal dood spul. Het moet ook vooral niet romantisch zijn. Het gaat om de gasten die hier komen spelen, die moeten ermee werken. Maar die RCA-microfoon is wel m’n favoriet. Daar heeft Judy Garland nog doorheen gezongen.” Dat windt Von Raven, voor wie het een verrassing is, enigszins op: “Misschien ga ik er dan nog wel even aan likken, ofzo!” Toch vindt Von Raven het wel meevallen hoe oud Springlevend klinkt. “Frans heeft wel z’n grote stofdoek meegenomen.” Hagenaars: “Als iemand zegt dat ‘ie het oud vindt klinken, dan komt dat omdat The Kik op een abnormaal goeie manier in elkaar lockt, dus in elkaar valt. En wij hebben een balans gemaakt in de mix zodat de slaggitaar en de drums bepaalde rollen hebben. Gewoon zoals het is, niet opgepompt of vet. Dan heb je al snel dat het als klassieke pop klinkt.”
Best bewaarde studiogeheim: de samenwerking en het eten
En wat is het best bewaarde studiogeheim? Volgens Von Raven schuilt dat in de samenwerking. “Het klinkt een beetje naar, maar het team waarmee je in de studio zit is het belangrijkste. En dat je gewoon stopt als het klaar is. Gewone werkdagen, van elf tot half tien als het meezit. Dan is het gewoon op en ga je naar huis.” Hagenaars vindt dat er twee methoden zijn. “Of je zondert je af, naar een plek waar de telefoon het niet doet. Of je doet het zoals wij het doen: je draait een normale werkdag en dan moet je ook tegen elkaar kunnen zeggen dat het klaar is. We hebben ook wel eens gehad dat we er niet uitkwamen. Dan rij je weg en luister je de volgende dag terug naar wat je de dag ervoor hebt gemaakt en dan is het probleem weg.” Oh, en goed eten is ook een voorwaarde. Dave kookte vaak en graag. Hagenaars: “Volgens mij hadden we ook een keer hele goeie gehaktballen met rooie kool. Von Raven: “Ik heb ook een keer een stoofschotel gemaakt. Van dat Hollandse krachtvoer. Je moet ook wel met zo’n Nederlandstalig album. Je moet geen pasta eten.“ Hagenaars: “Nee, dan ga je Italiaans zingen.”
De uitreiking van de 3voor12 Award is vanavond op 20 september in TrouwAmsterdam. De winnaar wordt gekozen door een jury. The Kik maakt deze avond ook deel uit van de spelende bands.