Robert Hood: het verval van Detroit en de droom van Obama

"Voor mij is techno hetzelfde als James Brown die 'Say It Loud: I'm Black And I'm Proud' zong"

Atze de Vrieze ,

Kort voor de Amerikaanse verkiezingen komt technopionier Robert Hood met een opmerkelijk album. Een instrumentale plaat over het verval van technobakermat Detroit en daarmee van de zwarte Amerikaanse droom. Maar de hoop brandt nog altijd als een waakvlammetje, aldus de robuuste muzikant, die zelf de roots van de zwarte emancipatie opzocht door naar het diepe zuiden te verhuizen. "Obama heeft de vrije val gestopt waarin we ons bevonden toen hij president werd. Hij heeft er een bodem onder gelegd."

'I have a dream', zei Dr. Martin Luther King kort voordat hij werd neergeschoten. Zijn dood, en de rellen die erop volgden, leidden het verval in van de trotse industriestad Detroit. Niet voor niets is de stad de bakermat van een van de meest industrieel klinkende genres uit de elektronische muziek: techno. En niet toevallig werd die muziek uitgevonden door zwarte Amerikanen. Producer Robert Hood liet zich op zijn album Motor: Nighttime World Volume 3 inspireren door wat hij omschrijft als 'slow motion Katrina', een zich traag voltrekkende natuurramp die de stad overmeesterde na de dood van King. Het is een beladen verhaal, maar er gloort ook hoop, een lichtpuntje dat hij voornamelijk ontleent aan de man die deze week voor de tweede keer president van de Verenigde Staten hoopt te worden: Barack Obama.

Robert Hood beschouwt zichzelf al jaren als een verhalenverteller, ondanks dat hij instrumentale muziek maakt. Al in 1994 bracht hij de monumentale plaat Minimal Nation uit, inderdaad een gestripte vorm van techno. Het wordt beschouwd als het begin van een subgenre dat halverwege het eerste decennium van deze eeuw een grootse revival beleefde. Muzikaal baanbrekend dus, maar gaandeweg probeerde hij er naar eigen zeggen ook steeds meer verhaal in te leggen. Meest nadrukkelijk deed hij dat met Omega (2010), dat hij helemaal baseerde op de apocalyptische science fiction film The Omega Man (1971), over de enige mens die een grote epidemie overleeft, en die moet vechten tegen gemuteerde wezens.

Apocalyptisch is ook het tafereel dat hij nu schetst, met titels als Exodus en Hate Transmissions, naast optimistische tracks als Better Life en A Time To Rebuild. De term slow motion Katrina heeft Hood niet zelf bedacht. Hij komt van regisseur Julien Temple, die een film maakte over Detroit. De beelden uit de stad zijn schrikbarend. Panden, soms zelfs hele blokken staan leeg. De natuur neemt langzaam maar onverbiddelijk de macht weer over, letterlijk. 'Ik woon sinds een paar jaar in Alabama, in het diepe zuiden. Maar Detroit zit in mijn hart. Pas nu kan ik de stad zien zoals hij is. Ooit was Detroit een progressieve stad, maar de banen zijn overzees verdwenen, crack cocaïne en corrupte politie-agenten hebben de stad overgenomen. De mensen hebben hun hoop verloren. En als je niet meer in staat bent te dromen voorbij je persoonlijke omstandigheden, dan leef je niet, dan besta je alleen maar. Het verval is ingetreden met de moord op dr Martin Luther King jr en de rellen die de stad daarna overspoelden. Die klap is de stad nooit meer te boven gekomen.' 

Wat ongelofelijk dat een moord, meer dan duizend kilometer verderop, impact kan hebben op iets ogenschijnlijk onverwoestbaars als een stad.
'Die gebeurtenis heeft jarenlang geresoneerd. Dat gebeurt er als je als je hoop put uit één man, die antwoorden biedt op een maatschappij vol racisme. Zo zou het niet moeten zijn, de hoop moet in de mensen zelf zitten. We zijn zelf dr. King, we zijn zelf Malcolm X, ik ben Barack Obama.'

Wat kreeg je er zelf van mee? Je was drie toen Martin Luther King vermoord werd.
'Natuurlijk herinner ik me niets van het moment, maar de verhalen van mijn moeder, mijn oma en mijn oom staan me nog altijd bij. Bovendien zag je de platgebrande gebouwen die nooit meer opgebouwd zijn, de getuigen van die woelige tijd. Je voelde de woede en de emotie. Maar we moeten daar niet in blijven hangen, we moeten daar van groeien.'

Detroit was al in verval toen de techno uitgevonden werd. De rommel moet een inspiratie geweest zijn.
'In eerste instantie beschouwde ik ons als een groep kunstenaars die iets uit niets maakte, maar dat is natuurlijk niet zo. Vanaf het moment dat ik meer spiritueel ingesteld werd, realiseerde ik me dat het allemaal onderdeel is van Gods plan. Toen het volk van God uit Egypte geleid werd, kwam het ook bepaald niet meteen in het paradijs terecht. Ze moesten door de wildernis. Niemand heeft gezegd dat het makkelijk was voor zwart Amerika om zijn plek te vinden na de slavernij, dat we uit het zuiden weg konden trekken en rijk worden. Natuurlijk gingen mensen naar een stad die meer mogelijkheden bood, maar tegenslag zal er altijd blijven. Ik heb geleerd met het juiste perspectief naar de rotzooi in de stad te kijken. Dan kan het je inspireren tot iets goeds.'

Detroit was voor veel zwarte Amerikanen wel degelijk 'het beloofde land', met dank aan de autofabrieken van Ford. Jij hebt nu de omgekeerde weg afgelegd. Je bent in Alabama gaan wonen.
'De cirkel is rond nu. Mijn grootouders kwam uit het zuiden. Op zeker moment diende zich de kans aan om daar heen te verhuizen. De huizenmarkt in Detroit lag op zijn gat, hier konden we zelf iets bouwen. We leven nu tussen de katoenplantages, die indertijd door slaven opgebouwd zijn. Tot voor kort was er niet eens een verharde weg naar ons huis. Het is er rustig en vredig, het is geen hardcore Ku Klux Klan gebied meer, en toch voel je soms nog iets van die oude geest in de lucht. Als je mensen hoort praten over de zwarte president. Er is altijd die zweem van teleurstelling, van ongemak. Op straat, in de supermarkt, soms zelfs in de kerk.'

Wat trekt je er dan aan om daar te gaan wonen?
'Het gaat mij en mijn vrouw niet om ons eigen comfort, het gaat erom dat we de mensen zijn die God wil dat we zijn. Wonen op deze plek, afstand nemen van Detroit, stelt ons in staat onszelf beter te beschouwen. Hoe denk ik eigenlijk over blanken? Hoe denk ik over het Zuiden? Kan ik van mensen houden die mij haten? Ik kan je vertellen: dat is niet makkelijk.'

De groei en ineenstorting van de stad Detroit hield verband met de opkomst van technologie. Je zou Detroit de eerste grote post-industriele stad kunnen noemen.
'Het was een stad in beweging. Je had de Motown sound, de fabrieken, alles was gericht op vooruitgang. Technologie werd het bepalende element in de stad. Nu is vijftig procent van de populatie verdwenen, allemaal vertrokken. Zo blijkt maar weer dat je nooit te afhankelijk moet worden van technologie. Als de robots stoppen, als de banen overzees verdwijnen, blijft er niets over.'

Je hebt niets met technologie, toch? Ik begrijp dat je zelfs geen internet hebt.
'Dat klopt, ik ben de minst logische technomuzikant. Zo was ik al in Detroit. Mijn vrouw en mijn dochter houden de nieuwste ontwikkelingen voor mij bij. Als ik muziek maak, wil ik een instrument vast kunnen pakken en bespelen, als een piano. Ik gebruik analoge synthesizers, sequencers, nooit computers. Ik wil niet dat machines de leiding over mijn leven nemen. Ik ben een verhalenverteller, ik wil mijn gevoel in mijn muziek kunnen leggen. Ben ik boos? Ben ik verliefd? Je moet het meteen horen.'

Hoe kijk je naar de toekomst? Er komen verkiezingen aan. Obama heeft een totaal andere rol dan vier jaar geleden.
'Mensen leven in angst. Ze zijn bang voor morgen. Dat heeft zo'n ongelofelijk effect op hun daden, op de kant die de maatschappij op beweegt. Je ziet wel optimisme en hoop, maar er zijn ook mensen die echt niet weten wat ze morgen zullen eten. Die mensen zijn bang dat hun kinderen juist door de gezondheidszorgplannen van Obama zullen creperen van de honger. Mensen maken zich zorgen. Maar weet je wat het is: Obama heeft de vrije val gestopt waarin we ons bevonden toen hij president werd. Hij heeft er een bodem onder gelegd. De werkloosheid onder de zwarte bevolking is nog steeds veertien procent, in Detroit zelfs nog hoger, maar het had nog veel erger kunnen zijn. Barack zei dat ook: het gaat eerst nog slechter worden, voordat het beter wordt. Het is moeilijk het juiste perspectief te zien, maar juist daarom is muziek belangrijk. Techno is als hiphop, is als gospel, het is geschikt om een boodschap over te brengen. Voor mij is techno hetzelfde als James Brown die 'Say It Loud: I'm Black And I'm Proud' zong, of Marvin Gaye's What's Going On.'

De meeste mensen zullen in een club niet open staan voor die boodschap, toch? Ze gebruiken drugs, willen uit hun dak gaan.
'En toch loont het de moeite om verder te kijken, er even voor te gaan zitten. In plaats van levenloze zombies, kunnen we zo echt leven.'