The Tallest Man On Earth: "Weglopen heeft geen zin"

Zweedse singer-songwriter temt zichzelf

Atze de Vrieze ,

De kleine Zweed Kristian Mattson staat op het podium als een leeuwentemmer, maar hij is zelf de leeuw. Elke avond betreedt hij in zijn eentje de piste en dirigeert hij zichzelf met onhoorbare zweepslagen van links naar rechts op het podium. Soms klein, soms voluit, in elk geval steeds met een enorme energie. De singer-songwriter vergaarde vooral bekendheid met zijn optredens, maar is intussen ook alweer toe aan zijn derde album, There's No Leaving Now.

Er zijn natuurlijk heel veel singer-songwriters die in hun eentje optreden, maar meer dan bij wie ook lijkt dat bij jou verbonden aan een soort vrijheid. Alsof je het podium opstapt, inplugt, speelt en direct daarna met je knapzak naar de volgende stad vertrekt.
"Ja, die vrijheid vind ik belangrijk, maar achter de schermen gebeurt meer dan je ziet. Ik heb een geweldige geluidsman die zorgt dat het goed klinkt. Het moet er makkelijk uitzien, maar dat is het niet."

Is het moeilijker naarmate de zalen groter worden?
"Absoluut. Het is een uitdaging, maar daar houd ik wel van. Ik heb op festivals in mijn eentje voor 8000 mensen gespeeld. Dan staar je een tamelijk groot beest recht in de ogen. Ik moet extreem gefocust zijn. Zowel lichamelijk als geestelijk in topvorm. Elke avond moet ik op mijn best zijn. Voor een show word ik heel zenuwachtig. Dan loop ik rondjes backstage. De energie die mijn lichaam vult, de adrenaline, probeer ik om te zetten in iets moois. Ik gebruik het niet alleen, ik heb die angst en nervositeit echt nodig om dynamiek te creëren. Ik wil het ene moment schreeuwen, het volgende fluisteren."

Dit is je derde album, onderbroken door een aantal EP's. Is het een kwestie van doorgaan met liedjes opnemen en uitbrengen? Of zit er een groter idee achter?

"Ik had dit keer meer tijd om het op te nemen. Er was daardoor wel een plan, maar dat was tamelijk chaotisch. Dit is mijn meest persoonlijke album tot nu toe. Het raakt aan bepaalde onderwerpen, maar ik kan me verschuilen achter metaforen. Er is veel gebeurd sinds mijn vorige album uitkwam. Ik heb mezelf toegestaan daar aan te raken in liedjes. En dit is nog maar het begin."

Wat is het belangrijkste dat gebeurde?
"Ik weet niet goed hoe ik het moet omschrijven. Het heeft te maken met opgroeien. There's No Leaving Now doelt niet op een gevoel gevangen te zitten. Integendeel. Ik heb in het verleden liedjes geschreven als The Wild Hunt, Kids On The Run en I Won't Be Found, maar op een gegeven moment besluit je dat weglopen juist geen zin heeft."

Deed je dat altijd dan?

"Ik had mijn angsten en mijn zwakheden. Als je opgroeit probeer je die te bevechten, maar je moet ze juist accepteren Ze maken deel uit van je persoonlijkheid. Je probeert… ehm… ik ben hier zelf over begonnen he."

Vind je het lastig om over te praten?
"Ja. Ik prijs me gelukkig dat ik als songschrijver vaag en surrealistisch kan schrijven. Ik kan iets doen met de energie in mijn lichaam. De energie die voortkomt uit stress is voor mij als muzikant niet anders dan de energie die geluk oproept. Het gaat erom dat ik die energie moet sturen."

Je bent opgegroeid in een kleine stad in Zweden, niet in Stockholm. Hoe was dat?

"Het was een plaatsje waar 15.000 mensen wonen, 2,5 uur van Stockholm. Het was dichtbij de natuur. Het was geweldig om daar op te groeien, maar pas de laatste tijd kan ik dat waarderen. Ik ben geboren in 1983. In het begin van de jaren negentig hadden we een recessie in Zweden, en daar merkten we thuis best veel van. Maar we mogen niet klagen. Op dit album sta ik mezelf voor het eerst toe nostalgisch en dankbaar te zijn."

Waar komt die dankbaarheid ineens vandaan?
"Ik denk door het vele reizen. Ik heb veel van de wereld gezien de laatste jaren, veel mensen ontmoet. En vooral: in mijn eentje tegenover een heleboel mensen gestaan. Dat dwingt je om veel over jezelf na te denken, omdat die mensen dat ook doen."

Je bent goed bevriend met Amerikaanse muzikanten die niet uit New York of Los Angeles komen, maar uit Wisconsin of Colorado. Bon Iver, Bowerbirds, dat soort muzikanten. Speelt dat een rol?
"Met Justin Vernon (Bon Iver, red.) voel ik een heel sterke band. De plek waar hij opgegroeid is doet me heel erg denken aan mijn geboorteplaats. In die streek wonen veel Noorse en Zweedse immigranten. Justin heeft ook Scandinavisch bloed, niet al te ver weg. Hij is twee jaar ouder dan ik, we zijn op dezelfde dag jarig. Ik heb veel aan hem te danken. Ten tijde van The Wild Hunt ben ik met hem op tour geweest, als voorprogramma. In die tijd dreigde ik bitter te worden van allerlei vervelende mensen in de muziekindustrie. Mensen die niet focussen op de muziek. Bij Justin zag ik dat het mogelijk is in grotere zalen te spelen en tegelijk oprecht met muziek bezig te zijn. Zijn debuutalbum For Emma Forever Ago beschouw ik als de plaat van mijn leven. Muziek kan je soms in nieuwe richtingen wijzen, dat deed For Emma voor mij heel nadrukkelijk. Ook met dit album heeft hij me geholpen. Ik twijfelde over alles. Hij zei precies de juiste dingen."

Waar twijfelde je dan over?
"Over van alles. Aan de ene kant maakt het me niet uit wat andere mensen vinden, aan de andere kant hoop ik dat mijn liedjes iets voor anderen betekenen. Soms denk ik: moet ik niet iets gaan doen waar je direct resultaat ziet. Mensen helpen."

Dokter worden?
"Nou, zoiets ja. Kunst is niet meer dan het boetseren van lucht. Tegelijk speelt muziek in mijn leven een heel belangrijke rol. Het inspireert, zorgt ervoor dat je je beter voelt."

Wat kun je nog meer, behalve zingen?
"Ik heb voor de klas gestaan, bij de kleinere kinderen. Ik weet niet of ik er goed in was, maar ik vond het erg leuk. Het is echt een onderschatte periode in het leven, vind ik. Alles wordt in die tijd gevormd. Ik heb een tijdje voor de klas gestaan, maar op een gegeven moment mocht dat niet meer zonder de lerarenopleiding af te ronden. Op dat moment was ik goed bezig als The Tallest Man. Ik weet nog dat ik op tour was in Louisville, Kentucky en dat ik na een show om 03:00 uur 's nachts opstond om een mondeling tentamen te doen via internet. Ik had een uurtje geslapen, en dan zit je ineens een boek te bespreken. Ik ben geen opgever, maar dat ging echt niet."

Je hebt laatst opgetreden in de grote tv-show Pa Sparet, een programma waar wekelijks meer dan twee miljoen Zweden naar kijken. Je zong daar een lied van een Nederlandse zanger die zeer populair is in Zweden: Cornelis Vreeswijk.
"Cornelis Vreeswijk is een belangrijk onderdeel van de Zweedse songwriterscultuur. Iedereen heeft zijn platen. Als je naar muziekles gaat, speel je zijn liedjes. Hij had in de jaren tachtig zijn eigen tv-show, waarin hij rookte, whisky dronk, zong en over muziek praatte. Ongehoord tegenwoordig natuurlijk. Ik ken de jongens die de huisband vormden van die show. Ze zijn in het dagelijks leven de begeleidingsband van Håkan Hellström, een van mijn belangrijkste invloeden. Hij zingt in het Zweeds en is daardoor niet zo bekend in het buitenland, maar in Zweden is hij heel groot. Iedereen houdt van hem. Die muzikanten zijn vreselijk goed. Je hoeft maar een of twee keer te repeteren, en dan klopt alles."

Was dat goed voor je carrière?
"Ik heb het nooit uit carrière-overwegingen gedaan. Maar ik merkte wel verschil. Thuis weet niemand wat ik doe, maar na dat programma werd ik ineens herkend bij de winkel waar ik elke dag mijn boodschappen haal."

Je woont echt op het platteland hè. Op je arm staat een tattoo van een paard.
"Het is een symbool voor waar thuis voor staat. In mijn dorp zijn overal paarden. Er is een grote manege vlakbij waar racepaarden gefokt worden. Ik help soms mee door een stukje te rijden. Het is een machtig beest, tien keer mijn gewicht, super snel. Vorige zomer ben ik nog een keer lelijk van zo'n paard gevallen. Ik heb geluk gehad, ik viel net niet op mijn hoofd. Het had heel slecht af kunnen lopen. Een week later heb ik een optreden gedaan op een Zweeds festival, met allemaal verbanden onder mijn shirt."

Heb je muzikale vrienden thuis? Of is dat onmogelijk als je in een klein dorpje woont?
"Ik woon in een dorp waar twintig mensen wonen, maar het is wel makkelijk te bereiken. Binnen tien minuten zit je in een directe trein naar het internationale vliegveld. Het grappige is: toen we begin twintig waren trok iedereen naar de stad, nu gaan veel vrienden stilaan net als ik terug naar het platteland. De jongens van Francis bijvoorbeeld - nu mijn voorprogramma - ken ik al van de middelbare school. De bassist is de broer van mijn geluidsman. Ze wonen op een half uur rijden van mij."

Je bent populair in Amerika. Is dat nu een prioriteit voor je?
"Niet echt. De verschillen per land zijn niet zo groot. Maar ik ben van nature niet zo reislustig, maar iemand die snel last heeft van heimwee. Ontdekkingsreizen doe ik het liefst in het bos achter mijn huis."

There's No Leaving Now van The Tallest Man On Earth verschijnt op Dead Oceans/Konkurrent en is tijdelijk te beluisteren op de Luisterpaal.