Eerder in november kondigde Stevens een opvolger van zijn in 2006 uitgebrachte megabox Songs for Christmas aan door parodiërende, vrij lullige filmpjes op het internet te verspreiden. Maar juist door de kitsch van kerst te karikaturiseren en er een eigen draai aan te geven weet Stevens een unieke en onuitputtelijke bron van inspiratie voor zijn materiaal aan te boren. Silver & Gold is een compilatie van 58 nummers (maakt samen met de 42 van Songs for Christmas 100) die opgenomen zijn tussen 2006 en 2010. Oorspronkelijk bedoeld als gift voor zijn vrienden en familie, besloot hij de liedjes, bestaande uit eigen werk en bewerkingen van traditionele kerstliederen, verder af te werken en te verdelen over 5 EP’s, die elk een eigen thema dragen: Gloria, I Am Santa’s Helper, Christmas Infinity Voyage, Let It Snow! en Christmas Unicorn. Voor de opnames van zijn liedjes heeft Stevens de hulp ingeroepen van vrienden en collega’s, waarvan de meest bekende namen Aaron en Bryce Dessner (The National) en Richard Reed Parry (Arcade Fire) zijn.
3voor12 bespreekt Album van de Week (52): Sufjan Stevens
'The Christmas tree is our bitch': Silver & Gold legt het beste en het slechtste van de kerstdagen bloot
Ieder jaar duikt er wel een handjevol artiesten op dat zich aan een kerstsingle, of zelfs album waagt. Het verschil tussen een warm gebaar en een kitscherige commerciële draak is vaak klein, en in zekere zin afhankelijk van hoe serieus de artiest zichzelf neemt. En laten we eerlijk zijn: wie zit er nog te wachten op de zoveelste voorspelbare cover van I’ll Be Home For Christmas of Little Drummer Boy? De Amerikaanse singer-songwriter Sufjan Stevens is een geval apart, aangezien zijn kijk op kerst(muziek) verder gaat dan een simpel gebaar of commerciële zet. Zijn veelzijdige, prettig gestoorde wijze van musiceren blijkt hand in hand te gaan met de wisselende emoties en achterliggende gedachten die iedere kerst weer opleven. Silver & Gold is verkozen tot 3voor12 Album van de Week.
De eerste EP, Gloria, begint met een dweperige cover van Silent Night die met behulp van koren en strijkpartijen de onmiskenbare kerstsfeer direct je huiskamer in brengt. Maar laat je niet misleiden: de restnummers van deze EP zijn een stuk meer opgewekt en folky en doen onwillekeurig het meest terugdenken aan zijn Illinois-periode. I Am Santa’s Helper bestaat uit welgeteld 23 nummers, maar er zijn er slechts een paar die langer dan twee, laat staan drie minuten duren. Hierdoor klinken de liedjes in veel gevallen als onafgewerkte flarden van inspiratie die net zo snel weer afgescheurd worden als de verpakking om een cadeau. De wat ongetrainde kinderkoortjes maken het chaotische geheel af. Vanaf Christmas Infinity Voyage wordt het pas echt leuk. Zoals de gundam op de voorkant al liet doorschemeren zijn we met deze EP beland bij het elektronische gedeelte, waar gespeeld wordt met allerlei vocale bewerkingen, abstracte ritmes, reverb en 8-bit-geluiden. Een EP die rijk is aan textuur, klanken en zelfs de meest traditionele liedjes als Joy To The World volledig weet te mechaniseren. Let It Snow! is de EP die je het best onder weet te dompelen in warme en weemoedige kerstsferen. In tegenstelling tot de kleuterklas van I Am Santa’s Helper bestaat het koor hier uit knus klinkende en in harmonie zingende ‘professionals’. De herkenbaarheid van Sleigh Bells, I’ll Be Home For Christmas, Santa Claus Is Coming To Town en Let It Snow! levert natuurlijk ook een grote bijdrage aan de kerstgeest. Afsluitende EP Christmas Unicorn is een combinatie van al het voorgaande, maar brengt alle sfeerstukken, popliedjes en elektronica samen in een bombastisch slot. Tijdens Up On The Housetop laat Stevens zich van zijn meest veelzijdige kant zien door een stuk te rappen.
Wie de plaat op cd of vinyl aanschaft zal niet alleen de muziek zelf, maar ook een berg bonusmateriaal in huis halen. Denk hierbij aan stickers, songteksten, bladmuziek, foto’s, illustraties en papieren decoraties. Stuk voor stuk aan Stevens’ brein ontsproten. Een eigenzinnig brein, zo blijkt uit de tijdelijke tatoeages die tevens in de box te vinden zijn. Zo wordt op één tatoeage een panda in een kerstsweater afgebeeld die een menselijke schedel vasthoudt. Voor de liefhebber telt de box ook een apocalyptische pull-out poster die ons er op wijst dat het einde in zicht is en de dood nadert.
Voor wie Silver & Gold zo goed mogelijk wil begrijpen is het aan te raden om de essays te lezen die bij de box inbegrepen zijn. Hierin beweert hij onder andere dat kerstbomen een voorbeeld zijn van het menselijke principe om de natuur te onderwerpen en te vernietigen (‘the Christmas tree is our bitch’). Ook beschrijft hij zijn afkeer naar de commerciële cultuur die kerst eigen is, waardoor ‘het verwende kind met een oneindige verlanglijst’ bij ons naar boven komt. Naar eigen zeggen neemt Stevens kerst terug naar de Middeleeuwen waar de advent centraal staat voor dood, oordeel, hemel en hel. Als na een kleine drie uur het twaalf minuten durende Christmas Unicorn – met onder andere een kerstversie van Love Will Tear Us Apart – de plaat afsluit kan gesteld worden dat Silver & Gold een onconventioneel kerstalbum is, dat tegelijkertijd elk aspect van kerst – warmte, gezelligheid, bezinning en duisternis - zo eerlijk en breed mogelijk aan bod laat komen.
Sufjan Stevens - Silver & Gold
Silver & Gold (Asthmatic Kitty/Konkurrent) is 3voor12 Album van de Week en tijdelijk te beluisteren op de Luisterpaal.