Het verschil tussen het succesvolle album Merriweather Post Pavilion (2009) en zijn opvolger is na een paar seconden al duidelijk. Merriweather begon met het tedere liedje In The Flowers, dat een kalme aanloop had met een soort soundscapes. De opener van Centipede HZ begint met een soort hardrock-riff. Hard en vervormd. Zo kennen we Animal Collective. Geen album is hetzelfde. En net als je gewend bent, gaat het roer volledig om. "We wilden dat de liedjes wat moeilijker te spelen waren", vertelt Avey Tare. Op Merriweather was het vooral de melodieuze insteek van Panda Bear die de boventoon voerde, nu neemt Tare nadrukkelijk de leiding. Of zou het de terugkeer van verloren bandlid Deakin' zijn? "We houden nog steeds van de Merriweather nummers, maar het werd tijd elkaar weer wat curveballen toe te gooien op het podium."

Cultus
De cultus rond Animal Collective is de laatste jaren gigantisch geworden, zeker sinds dat succesvolle laatste album. Iedere keutel die de band legt wordt door de blogs verslonden alsof het een verse biefstuk is. De groep is toe aan studio-album negen, plus een waslijst aan solo-albums, zijprojecten, EP's en losse singles. Zo verscheen amper een week voor de aankondiging van dit album nog een 7 inch single met twee nummers, Honeycomb en Gotham. Dat Honeycomb is een van de meest poppy nummers die de groep ooit maakte, een ware ode aan de kutdag, die eindigt met een euforisch 'life life life!'. "How many times you say I've had it today I just can't control this / You seen the other side of unused time and numbest of feelings." Het nummer staat niet op Centipede HZ, omdat het volgens de band niet paste binnen hun idee van vier LP-helften. "We maakten vier blokken songs en hebben ze ook live en in die volgorde ingespeeld. Het nummer komt uit dezelfde sessies en is volgens ons te goed voor een b-side. In de jaren zestig deden bands dat ook vaak, losse singles uitbrengen. Het is altijd gevaarlijk jezelf met The Beatles te vergelijken, maar Paperback Writer stond op geen van hun albums."

Na Merriweather maakte de groep een experimentele horrorfilm genaamd ODDSAC. Daarna volgde nog een project in het Guggenheim museum in New York, een hoogst ondoordringbaar stuk muziek dat Transverse Temporal Gyrus heette, genoemd naar de plek in de hersenen waar geluid voor het eerst verwerkt wordt. Een toepasselijke titel voor het hele oeuvre, want Animal Collective lijkt altijd bezig te onderzoeken hoe mensen naar geluid luisteren. Hoe ze songstructuren begrijpen en omgaan met gelaagd geluid. Centipede HZ is niet alleen zeer gelaagd, iedere laag is ook nog eens bewerkt.

Traditionele songstructuren
"Zelfs onze geluidsman schrok ervan. Nu hij van iedereen hoort dat ze een paar luisterbeurten nodig hebben om de songs te doorgronden durft hij te zeggen dat hij er in eerste instantie niets van begreep", zegt Geologist, het bandlid dat op het podium voornamelijk samplers bedient en te herkennen is aan het geologenlampje op zijn voorhoofd. "'Ik had geen idee waar jullie heen wilden', zegt hij nu. Voor onszelf zijn deze songs allemaal tamelijk begrijpelijk, maar we zijn zelf betrokken bij hun ontstaan. We hebben geen idee hoe mensen onze muziek ervaren." "Veel liedjes beginnen met een traditionele songstructuur", vertelt Avey Tare. "Dat is fase 1. In fase 2 - de Animal Collective fase - kijken we er met de hele band nog eens naar en veranderen we ritmes en het tempo hier en daar. Gewoon om het opwindender te maken. Neem Today's Supernatural, de melodie die daar in zit, heb ik zo geschreven. Maar daarna voegen we passages toe waar het liedje min of meer uit elkaar valt. Wij helpen onze luisteraar graag de weg kwijt te raken."

"De focus ligt op live spelen", legt Geologist uit. Op vier na werden alle nummers al uitgebreid getest op het podium, zoals Animal Collective dat eigenlijk altijd gedaan heeft. "Terug naar het bandgevoel, maar we gebruiken niet het vocabulaire van de rockgroep. Noah (Panda Bear, red.) wilde voor het eerst in jaren weer achter een drumstel zitten, maar hij heeft het niet zo op snaredrums, en ook niet op hi-hats en tamboerijnen. Hij heeft contactmicrofoons op alle trommels geplaatst om ze te vervormen. En hij verving de snares voor bongo's, de hi-hat voor shakers. Geïnspireerd door Cumbia-muziek uit Peru. Dat is een duidelijk voorbeeld van hoe we op zoek gaan naar een nieuw geluid. Dave (Avey Tare, red.) en Josh (Deakin', red.) hebben ieder minstens twintig gitaarpedalen. Ik gebruik vooral samples."

Golden record
Terug naar die aliens. Dat klinkt tamelijk 'far out', en dat is het ook wel. Maar een nieuw concept is het allerminst in de populaire cultuur. Zo liet de band zich inspireren door Carl Sagan, de beroemde astronoom en kosmoloog, bekend om zijn televisieserie uit de jaren tachtig. In 1977 leidde hij het project Golden Record, waarbij muziekstukken de lucht in geschoten worden, op weg naar een andere planeet. Op zijn vroegst zal de grammofoonplaat over 40.000 jaar een andere planeet bereiken, maar het ging om het idee. "Tijdens ons ATP-weekend vorig jaar mochten we ook een tv-zender programmeren", vertelt Avey Tare. "Het meest trots waren we op The Stone Tape, een BBC-serie uit begin jaren zeventig. Een geweldig verteld spookverhaal over een man die paranormale activiteit op band vast wil leggen. Hij gebruikt daarbij allerlei vroege digitale effecten, het is echt fantastisch. Ik had het tot dat moment alleen op YouTube gezien."

Met name Avey Tare is een fanatiek horrorfan. Hij woonde een tijdje met Eric Copeland van de bevriende band Black Dice in een huis in New York, waar hij non-stop films keek, van klassiekers tot vage underground-parels. Zelf maakte de band dus ook een soort horrorfilm, samen met vaste partner Danny Perez, die ook aan het Guggenheim-project meewerkte. Het is geen standaard horror concept, waarbij je van de hoofdrolspelers gaat houden en hoopt dat ze niet sterven (sorry jongens), maar een psychedelisch experiment, waarin onder meer een familie aan het kampvuur wordt verzwolgen door killer marsh-mallows. De dood van de 'nuclear family', aldus Avey Tare. En een aanval op de traditionele man-vrouw-rollen. "Film speelt een belangrijke rol, ook tijdens het opnameproces. Het was een vast ritueel: een lange dag opnemen, dan met zijn allen film kijken tot we in slaap vielen. We keken van alles, van onbekende films tot klassiekers als The Exorcist en The Shining. Dat soort favorieten ze ik graag nog eens met mensen die ze nog niet gezien hebben. Dan beleef ik het opnieuw vanuit hun perspectief."

Juist het visuele aspect heeft Animal Collective de laatste jaren uit kunnen bouwen, met dank aan het succes. Op het podium speelt de band tegenwoordig onder een soort psychedelisch ruimteschip, ontworpen door de zus van Avey Tare. "Live spelen is voor bands steeds belangrijker geworden. We moeten proberen het zo interessant en verrassend mogelijk te houden, ook voor mensen die ons al jaren op de voet volgen."

1 november speelt Animal Collective in Vredenburg Leidsche Rijn in Utrecht.