Dat Bertolf op dit moment een hit dreigt te scoren met zijn meest persoonlijke liedje ooit, kan dan ook haast geen toeval zijn. Al had Mary - het liedje waarin hij zijn overleden schoonmoeder postuum om de hand van haar dochter vraagt - bijna niet op de plaat gestaan. "Dit was nu typisch zo'n liedje dat je voor jezelf schrijft. Ik was letterlijk een paar dagen eerder voor het eerst naar het graf van mijn schoonmoeder geweest. Er wordt weinig over haar gesproken in de familie, en ik wilde wat gedachten kwijt. Het is een liedje zonder opsmuk. Maar toen bij een luistersessie bij mijn label letterlijk drie mensen aan tafel zaten te huilen kon ik er niet omheen."

Angstig
Een liedje zonder opsmuk. Eerlijk en ongepolijst, het past uitstekend op Bertolfs titelloze derde plaat, waarvoor hij zichzelf liet schetsen door Kees Wennekendonk. "Ik vind het niet bepaald een flatteus portret geworden - wallen onder mijn ogen, ongeschoren, ik kijk een beetje raar - maar het past wel goed." Dat portret op de hoes straalt een zekere rust en onbeschaamdheid uit. Bertolf is dan ook een rasechte afrekenplaat. De grote vijand: angst. De allereerste zin in het openingsnummer met de veelzijdige titel Victory March: "Fear is the lock to your heart."

"Het voelt inderdaad als een overwinning, na de oorlogen die ik in mezelf gevoerd heb. Ik ben nogal angstig aangelegd. Ik ben bang voor van alles. Bang om op het podium klimmen maar blij als ik er af kom. Bang voor vliegen, bang voor een interview als dit. Ik maakte me ook druk over de vraag hoe mensen op dit album zouden reageren. Ik realiseerde me heel erg dat dit mijn laatste plaat zou kunnen zijn, dat het als een kaartenhuis in elkaar zou kunnen storten. Aan de andere kant: als ik nog zo'n plaat had gemaakt als de tweede, was het nu vermoedelijk ook klaar geweest. En de reacties zijn goed, ook van mensen die mijn oude werk goed vonden."

Blowen
Die angstigheid dateert een beetje uit Bertolfs studententijd, een kleine tien jaar terug. Hij groeide op in een gereformeerd gezin in Dronten en trok na zijn schooltijd naar Groningen om Engels te studeren. Als conservatoriumstudent beland je immers toch maar achter een bureau op het gemeentehuis. Bertolfs vader kon het weten, want die werkte er als stedenbouwkundige al jaren. Zijn tijd in Groningen verblowde Bertolf grotendeels, met zijn gitaar op schoot. Uiteindelijk stapte hij toch maar over naar het conservatorium, waar hij vier jaar jazzgitaar studeerde. “Ik heb vele liedjes geschreven terwijl ik stoned was. Zelf vond ik dat ik aan de lopende band goede ideeën kreeg. Soms was dat ook echt zo. Het was ook goed om uit de band te springen na die toch wat benauwde opvoeding, waarin van alles niet mocht. Maar op een gegeven moment viel het helemaal verkeerd. Dan had ik nachten dat ik niet meer kon stoppen met denken. Ik herinner me dat ik op een gegeven moment op het toilet zat en in het mozaïek op de grond Jezus aan het kruis zag hangen.“

“Ik wil er niet al te dramatisch over doen hoor, zoveel mensen hebben een gereformeerde opvoeding gehad. Maar ik vond het wel lastig. Je hele leven al ga je op zondag naar de kerk en hoor je hoe belangrijk Jezus en God zijn. Als je dat loslaat, voel je je in eerste instantie schuldig, je hebt het gevoel dat je iets fout doet. Er moet toch iets voor in de plaats komen. Ik ben op een dag radicaal gestopt met blowen, maar iets van die angstigheid is gebleven.” Angst, onzekerheid, het regeerde in diezelfde periode Nederland. Een jaar na de dood van Theo van Gogh woonde Bertolf enige tijd in Amsterdam, aan het eind van de Kinkerstraat, vlakbij Slotervaart. “Iedereen had het toen over een aanslag. Het zou een kwestie van tijd zijn voor het in Nederland zou gebeuren. En in de periode dat ik daar zat kreeg ik er geen goed gevoel over. Nederland had op dat moment een soort collectieve angstpsychose. Gek genoeg lijkt dat vanzelf weer voorbij te gaan. Het is klaar, over. Ik ben zelfs niet meer bang voor Iran.”

The Voice Of Holland
De angst en onzekerheid bleef in Bertolfs kop rondspoken tot een jaar of drie geleden, vertelt hij. Toen ontmoette hij zijn huidige vrouw Patty, met wie hij nu zijn eerste kind verwacht. “Ik ben veel rustiger geworden, stabieler. Ik weet beter wat ik aankan. Mijn vrouw is veel rationeler dan ik. Ze heeft een katholieke opvoeding gehad. Katholieken, dat vonden wij vroeger nepgelovigen. Even biechten en dan was het klaar, terwijl wij als gereformeerden echt ons best moesten doen om het goed te doen. Maar er zit wel veel meer levenslust in. Ik ben ook niet bang om vader te worden. Laat de natuur zijn gang maar gaan, we staan er met zijn tweeën voor.”

Al met al is het een hele persoonlijke revolutie voor Bertolf, die de laatste jaren vertoefde in het centrum van de commerciële popmuziek in Nederland: 8 Ball records, het label dat uitgeversgigant Tony Berk oprichtte binnen Talpa publishing. Met groot succes: acts als Alain Clark en Miss Montreal scoorden hits, om nog maar te zwijgen over de acts van The Voice Of Holland, die exclusief onder contract staan bij het subbedrijf van John de Mol. “Toch geloof ik dat sterk ge-A&R-de muziek steeds meer verdwijnt. Ben Saunders verkoopt nu 50.000 albums, maar het plan van John de Mol om met hem over vijf jaar de HMH te vullen, lijkt me niet haalbaar. Tegen die tijd zijn er alweer drie nieuw Voice winnaars. En ik zag de clip van Iris Kroes – de tweede winnaar van The Voice – naast de mijne opduiken op YouTube. Hij was maar 12.000 keer bekeken. Dat gaat niet goed. Na een halfjaar is het al klaar.”

The Beatles
"Ik ben de afgelopen jaren gedrilld in het schrijven van singles. In eerste instantie werd ik getekend door publisher Pennies From Heaven, door Wim Kwakman, de oude drummer van Johan. Een muzikant, dus dat boezemde vertrouwen in. Toen ik een democontract had bij Universal, werd ik voor co-songwriting naar Engeland gestuurd. Ik vond het allemaal razend interessant. Hoe werkt dat dan? Hoe zit een goede single in elkaar? Vijftien seconden intro, na een seconde of veertig het eerste refrein, na het derde refrein een bruggetje. Uiteindelijk kwam mijn eerste plaat uit bij 8 Ball. Ik had vijftig liedjes en was op zoek naar iemand die er een visie op had. Tony Berk junior maakte een cd'tje met 14 tracks erop. Deze moeten het worden."

Aanvankelijk stortte songwriter Bertolf zich vol enthousiasme op zijn studie van de perfecte hit. De dingen die hem aanspraken waren juist opvallend anders. “Ik ben achteraf ook tegen muziekopleidingen. Ik denk dat het mensen verpest. Je leert je instrument beheersen, maar alle creativiteit wordt eruit gehaald. Ik coach nu een jongen die in Enschede op de Popacademie zit. Hij vertelde hoe docenten bij harmonieles vertellen dat bepaalde akkoorden ‘goed’ zijn en bepaalde ‘slecht’. Je wordt berekenend en rationeel. The Beatles vind ik een inspirerend voorbeeld. Zij hadden de perfecte balans te pakken tussen herhaling en variatie. Juist op momenten dat je herhaling verwachtte, deden zij iets geniaal. McCartney moduleert in Penny Lane het refrein omlaag, terwijl de standaard truc in elk songfestivalliedje een modulatie omhoog is. Van Lennon waardeer ik het gekke, het stoere, zijn eerlijkheid. Bij McCartney eerder het compositorische. Lennon nam hem wel eens kwalijk dat hij zich verschuilde achter karakters als Desmond en Molly. Dat snap ik ergens wel. Ik vind het jammer dat Paul McCartney niet oud durft te worden. Hij is nog steeds Beatle Paul. Er is ook veel mislukt in zijn leven, maar dat zal hij nooit laten zien. Paul is een ‘thumbs up kind of guy’.

Opportunisme
De radioformule werkte ook niet optimaal bij Bertolf. Veel airplay leidde niet automatisch tot plaatverkoop en uitpuilende zalen. Ondanks radiohit Another Day werden niet zoals verwacht 100.000 exemplaren van die debuutplaat verkocht, maar 'slechts' 7.000. Van de tweede zelfs nog iets minder. Het maakte voor Bertolf de weg vrij om een heel andere plaat te maken. "Ik heb me nooit helemaal thuis gevoeld in de mainstream wereld. Het voelde toch vaak beperkend. Ik heb het 8 Ball uiteindelijk per mail gevraagd. Een dag eerder was ik langs geweest op kantoor. Toen ik aangaf dat ik een andere plaat wilde maken, werd daar al snel overheen gepraat. Nee, we gaan een single maken, een los nummer, en als dat goed gaat, ben je er doorheen. Ik liet me toch ompraten. Thuis heb ik alles op een rijtje gezet, en toen was Tony Berk junior meteen heel enthousiast. Ik heb de kans gekregen te maken wat ik wilde. Werken met Frans Hagenaars voelde bevrijdend. Hij vond het belachelijk dat een deel van mijn muzikale wezen beknot werd. Waar ik eerder te horen kreeg dat instrumenten als de mandoline geen goed idee waren voor de radio, stimuleerde hij het juist. De opnames zijn puur en naturel geworden, zonder opportunistische keuzes. Ik wil geen pleaser meer zijn."

Opportunisme, dat is nu het gruwelwoord. Zelfs het schrijven van een catchy liedje voelt voor Bertolf op dit moment verdacht, vertelt hij. “Ik ben een handige songwriter. Als ik iets hoor op de radio, kan ik vrij gemakkelijk net zoiets maken. Maar dat wilde ik absoluut niet. Als het te veel ergens op leek, stuurde ik liever een andere kant op. Ik weet dat Burning Bushes veel aan Crosby Stills Nash & Young doet denken. Ik heb getwijfeld of het kon, maar uiteindelijk lijkt alles wel ergens op.” Ondanks zijn stevige kritiek zit Bertolf niet met zure gevoelens bij 8 Ball. Sterker nog: op dit moment praat hij met het label over zijn vierde album. “Ik ben blij dat het nu goed gaat en denk niet dat ik terug ga naar hoe ik vroeger was. Aan de andere kant: oude Tony kwam laatst al eens uitleggen hoe hij het zag. 'Anouk wilde ook graag haar ei leggen met haar derde plaat', zei hij. 'Met haar vierde zijn we gewoon weer aan het werk gegaan. Toen verkochten we er weer 100.000.'”

Bertolf van Bertolf verschijnt bij 8 Ball Records.