We bellen Mala, die inmiddels al enkele jaren in Antwerpen woont, in Londen, waar hij uitlegt hoe het project via Peterson tot stand kwam. De BBC Radio-dj liet in 2009 de dubbelaar Havana Cultura los, waarop hij samenwerkt met Cubaanse artiesten. Voor deel 2 benaderde hij dubstepproducer Mark Lawrence, beter bekend als Mala. "Voor Havana Cultura werkte hij zowel met opkomende als ervaren Cubaanse muzikanten. Voor deel twee wilde hij iets heel anders proberen en gek genoeg besloot hij mij mee te nemen. Het was vooral zijn visie."
Mala heeft alleen een flauw idee waarom Peterson hem uitkoos: "Hij zei dat hij genoot van mijn muziek. Hij weet dat mijn vader van Jamaica komt en dat ik muzikaal geïnspireerd ben door de roots cultuur en UK soundsystems." Peterson vertelde Mala dat hij hield van zijn gevoel voor percussie en hoe hij verschillende ritmes in zijn tracks gebruikt. "Hij dacht duidelijk dat de twee werelden elkaar konden ontmoeten."
Het album Mala In Cuba doet zijn naam eer aan met een mix van Latijns Amerikaanse percussie en UK bass muziek. Was je op zoek naar typisch Cubaanse instrumenten als bongo's?
"Om eerlijk te zijn was ik helemaal nergens naar op zoek, wat normaal ook mijn werkwijze is. Ik heb altijd gedacht dat muziek zichzelf schrijft: je begint met één geluid, dat inspireert je om nog een geluid te kiezen en dat inspireert je tot weer een ander geluid. Het waren vooral de percussie-elementen uit de opnames in Havana die me het meest aanspraken en me een startpunt gaven om een nummer te maken. Vooral de bongo's en de Cubaanse drummer, de ritmes die zij speelden waren erg interessant."
Mala's aanpak verraste de artiesten wel waarmee hij nu optreedt.
"De afgelopen maanden ben ik vooral met het Cuba Live project bezig geweest. We hebben al een paar shows gedaan en het grappige is dat de percussionist zegt dat ik sommige percussie-grooves niet correct start. Ik begin niet per se op een voor hen natuurlijk punt. Zij vinden het wel weer interessant hoe ik de ritmes manipuleer."
#LGW12: Mala In Cuba: "Werken met Roberto Fonseca lesje in bescheidenheid"
Londense dubstep-pionier over Cuba, Mala In Cuba en Le Guess Who?
Dubstep-pionier Mala reisde begin 2011 van Londen naar de Cubaanse hoofdstad Havana voor een bijzonder project, dat de simpele doch rake titel Mala In Cuba meekreeg. Producer Gilles Peterson had namelijk bedacht dat de Londense veteraan best met wat Cubaanse artiesten muziek kon gaan maken'. Dat klopte, taalbarrières werden geslecht en de plaat liet in september dit jaar een opmerkelijke mix van dub(step), Cubaanse hiphop, jazz en Latin horen. De nieuwe live-show staat zaterdag 1 december op het Utrechtse Le Guess Who? festival.
Bestaat je Mala In Cuba Live band uit de Cubaanse artiesten die je daar ontmoette?
"Dat was helaas niet mogelijk, het kost nogal wat om een groep Cubanen over te vliegen. Als we een volle tour van een maand deden was het anders geweest, maar we zijn nog aan het bouwen en spelen nu acht shows in anderhalve maand. Maar ik ben gezegend met de groep ongelofelijke muzikanten waar ik hier vaker mee werk."
Muzikanten vinden in Cuba is minder lastig. Een deel kwam van de eerdere contacten van Peterson, zoals pianist Roberto Fonseca.
"Maar er was ook een trompettist genaamd Julio Rigil, die naar me toe kwam toen ik op een huisfeestje speelde. Als iemand in Londen aan een dj vraagt 'Can I play', dan bedoelt hij meestal dat hij de mic wil, maar Julio haalde een trompet tevoorschijn. Ik moedigde hem aan en hij begon te jammen. Het klonk fantastisch dus vroegen Gilles en ik hem de volgende dag naar de studio te komen. Hij speelde daar een paar takes over ritmes die ik had gemaakt en dat leverde uiteindelijk het nummer Calle F op."
Vijftien jaar na de release van de eerste Buena Vista Social Club is het project van Ry Cooder nog altijd het eerste wat je te binnen schiet bij muziekprojecten op het Caribische eiland. Maar Mala in Cuba is geen Buena Vista Social Club voor dubsteppers volgens de Brit. Dat romantische beeld strookt niet met zijn studiowerk.
"Vooral op de tweede trip zat ik heel lang in de studio, dat was heel intens. Ik zat in de ene studio en Gilles in de andere. Iedereen ging jammen, muzikanten speelden eerst wat bij mij in en gingen dan naar Gilles om met de hele band op te nemen. Zijn compilatie is meer een traditioneel album met band en contemporaine ritmes, terwijl ik net zoals thuis in een meer abstracte en verduisterde ruimte werkte. Ik hou van een donkere en tegelijk ook mellow atmosfeer. Ik werk het liefst volledig geïsoleerd, maar het was nu goed dat er veel muzikanten in- en uitliepen zodat je muziek kan delen met elkaar. Het was zo ook een geweldige leerervaring."
Heeft die andere manier van werken de muziek beïnvloed?
"Dat was absoluut een positieve invloed. Ik had dit album nooit kunnen maken als ik niet in Cuba was geweest en die muzikanten ontmoet had. Zij hebben een immense invloed gehad op mij en ook op het album. Het is voor mij als niet-Cubaan eigenlijk onmogelijk om een Cubaans album te maken, maar door hun input zijn de geest en de essentie van de plaat Cubaans geworden. Ik ben sowieso geen muzikant van natuur, ik kan geen akkoorden spelen. Die muzikanten konden alles spelen wat je vroeg. Ze waren ongelofelijk en overweldigend goed. Ik zat echt in de rol van producer, die luistert en denkt 'hoe kan ik dit vormgeven, opknippen en hergebruiken'. Dan zit je in één kamer met Roberto Fonseca bijvoorbeeld. Hij speelde met Buena Vista Social Club, als je hem hoort spelen vraag je je af hoe je daar in godsnaam mee moet werken. Het is een beetje intimiderend om zo'n muzikant bezig te zien, een lesje in bescheidenheid. Maar elke les, hoe pijnlijk ook, is een zegening die ik graag meeneem."
Heb je ooit last gehad van enige taalbarrière?
"Ja, als Brit word je niet echt aangemoedigd om andere talen te leren en dus heb je daar overal last van. Je merkt die barrière vooral als iemand wat wil uitleggen over hun leven of hoe ze iets bedoelen en als ze dat niet in het Engels kunnen vertalen. Het kan wel frustrerend zijn, maar uiteindelijk kun je toch wel communiceren op menselijk, spiritueel en energiek niveau. Je hoeft niet dezelfde taal te spreken om iemand aan te voelen."
Waren de Cubaanse muzikanten op de hoogte van jouw muzikale achtergrond? Kenden ze dubstep of zelfs DMZ?
"Sommigen wel. Robert Fonseca niet voordat hij me ontmoette, maar hij was wel geïnteresseerd. Hij staat erg open voor hele verschillende soorten muziek, zoals Cubanen dat in het algemeen doen. Het gaat daar natuurlijk anders, maar nieuwe muziek komt daar dus echt wel in hun systeem terecht."
Merkte je dat de politieke situatie in Cuba anders is?
"Je kunt het een beetje zien. Er zijn bijvoorbeeld geen winkels die belachelijke tijdschriften verkopen, die '5 minute celebrities' uit domme tv-programma's promoten. Je ziet geen enorme billboards hangen die dingen aan je willen verkopen, die je helemaal niet nodig hebt. Die nonsens zie je daar niet. Het belangrijkste verschil was dat Cuba niet verpest lijkt te zijn door consumentisme. Er was een heel andere mentaliteit. Mensen spelen daar muziek omdat ze van muziek houden, niet omdat ze denken dat ze er rijk en beroemd van gaan worden. De kans is groot dat ze dat ook niet worden. Heel interessant. Dat was voor mij heel verfrissend, maar misschien kijken Cubanen daar heel anders tegen aan."
De Cubanen zijn volgens Mala heel niet zo verschillend van Britten.
"Waar of wie je ook bent: Als je jong bent, droom je van verre landen. Je droomt ervan om de wereld in te trekken, te ontdekken, op avontuur te gaan. Dat hoort bij de menselijke natuur; om te ontdekken en kijken wat er aan de andere kant is. Dat zullen Cubanen ook willen, maar kids in Londen zeggen waarschijnlijk precies hetzelfde. Ik denk dat de mensen niet veel verschillen, maar het systeem is natuurlijk een ander verhaal."
Het klinkt als een verrijkende ervaring. Zou je overwegen het nog eens te doen?
"Waarschijnlijk niet in Cuba, maar ik heb daar muzikanten leren kennen waarmee ik in contact blijf en we hopen samen nog meer muziek te maken. Maar een project als dit doe ik niet zo snel meer. Omdat het heel uitdagend en heel uitputtend was. Zoiets moet zich op natuurlijke wijze aandienen, zoals dit project uit het niets kwam en goed voelde. Ik doe niet graag iets dat meer voorgekookt is. Ik ben niet iemand die vooruit wil plannen, ik wil dat dingen gebeuren omdat ze gewoon gebeuren en goed aanvoelen. Ik vind het alleen niet erg om over dit album te praten, omdat het compleet authentiek en oprecht aanvoelde. Alleen als dat weer zo voelt en de aanpak is hetzelfde, dan zou ik weer een vergelijkbaar project doen."
Hoe ziet de live-band eruit en wat kunnen we verwachten?
"Naast mij zijn er nog drie muzikanten, die voor percussie en keys zorgen en misschien neem ik een hoornspeler mee. Mala In Cuba Live is een 'work in progress'; je moet het doen zodat het zich kan ontwikkelen. Dus misschien is het veranderd tegen de tijd dat ik in Nederland ben."
Ben je nog nerveus of opgewonden om het live uit te voeren?
"Allebei. Ik heb nooit eerder live opgetreden voor dit project, dus er is uiteraard wat vrees. Maar het is goed om dat te voelen. Ik geef hier om en ik wil dat de muzikanten waarmee ik speel ervan genieten en de mensen die komen kijken evenzeer. Ik wil het zo hecht en intiem mogelijk maken."
Mala In Cuba staat zaterdag 1 december op het Utrechtse Le Guess Who? festival in Tivoli Oudegracht en vrijdag 30 november in VK*, Brussel.