Hij groeide de laatste jaren uit tot een van de grootste dj's ter wereld: Richie Hawtin, aanvoerder van de minimal techno, een visionair die voorop loopt met technologische ontwikkelingen, maar ook succesvol labelbaas (Minus) en een flamboyante dj die overeind blijft in het circus van de internationale danswereld. Maar nu grijpt hij terug op zijn muzikale roots, het serieuzere alter ego Plastikman. Vorig jaar stond hij onder die naam al op Lowlands, aanstaande vrijdag tijdens Amsterdam Dance Event in de Heineken Music Hall.
Ze hebben dezelfde donkerblonde lok haar, maar waar die bij Richie Hawtin Ibiza-losjes hangt, zit hij bij Plastikman strak tegen het hoofd geplakt. Dat past goed bij de percussieve technoklassieker Spastik (1993) en bij de kale acid van albums Sheet One (1993) en Musik (1994). Maar ook bij de monumentale albums Consumed (1998) en Closer (2003), albums die gek genoeg in al hun minimalisme heel intens en emotioneel aanvoelen. Op Closer gaat Hawtin zelfs letterlijk het gesprek aan met stemmen in zijn hoofd, en dat zijn alles behalve vrolijke, geanimeerde conversaties. Het complete oeuvre van Plastikman werd afgelopen jaar samen gebracht in een uitgebreide boxset.
Die niet bepaald gemakkelijke muziek krijgt nu een ambitieuze vertaling naar het podium, die op Lowlands een opvallend groot publiek trok. Hawtin biedt dan ook veel meer dan een standaard live-set: het is een combinatie van voorgeprogrammeerde muziek en visuals met improvisatie en zelfs interactie met publiek in de vorm van de iPhone app SYNK. Met die app en een speciaal wi-fi netwerk wordt de bezoeker betrokken bij de show, en kan hij op bepaalde momenten in de set zelfs invloed uitoefenen. Een paar dagen voor zijn show in Amsterdam geeft Richie Hawtin tekst en uitleg over de terugkeer van zijn alter ego.
Een jaar geleden heb je Plastikman weer tot leven gewekt. Hoe bevalt het tot nu toe?
"Het gaat onwaarschijnlijk goed. Het wordt beter en beter. Er waren heel wat hordes te nemen. Het was nog niet perfect toen we begonnen, maar de reactie van het publiek was vanaf het begin erg goed. Dat het niet perfect was, is niet erg. Er is al veel te veel perfectionisme in deze wereld. Iedereen is geairbrusht, muziek is gecomprimeerd en klinkt perfect. Het is zoeken naar de balans tussen mens en machine, en kleine foutjes zijn daarbij juist niet erg. Verder moet je het zien als een iPhone software upgrade: versie 1.0 werkt al, versie 1.5 is een fikse verbetering."
Je noemt het bewust versie 1.5, niet versie 2.0.
"Klopt, het is dezelfde set, maar dan verbeterd. Sommige tracks zijn eruit gehaald, andere zijn aangepast, en weer ergens anders vervangen we alleen de visuals. Vanaf het eind van het jaar, na de tour, gaan we een maand of acht werken aan versie 2.0. Deze set is volledig gebaseerd op oude muziek, voor Plastikman 2.0 wil ik over nieuwe muziek beschikken. Dat betekent dus dat er nog heel wat werk te verrichten is."
Hoe is het om dat alter ego weer naast je te hebben? Die vreemde professor Plastikman?
"Ik ben blij dat hij terug is. De laatste vier, vijf jaar heb ik vooral gewerkt aan de andere kant van mijn persoonlijkheid. Als Richie Hawtin was ik nog steeds creatief bezig, maar ik manipuleerde de muziek van anderen. Plastikman draaide puur om mijn eigen producties, mijn eigen visie op elektronische muziek. Het is een diepe muzikale esthetiek. Plastikman was meer naar binnen gericht, het lag dichter bij me, was analytischer."
Fans zullen heel nieuwsgierig geweest zijn wat er na Closer kwam. Het was een intense plaat en de volgende stap in je persoonlijke ontwikkeling. Maar na 2003 zweeg Plastikman. Waarom?
"Ik had op dat moment alles gezegd wat ik wilde zeggen. Met name Closer was een directe reactie op dingen die in mijn persoonlijk leven gebeurden. Hoe langer ik met Plastikman bezig was, hoe dieper in mijn mezelf groef. Daarom werd de muziek steeds minimaler, volledig uitgekleed. De muziek moest zo transparant mogelijk zijn. Dat was overigens bij elk Plastikman-album het doel. Als ik Sheet One hoor, voel ik weer met welke vrienden ik toen omging, welke drugs ik gebruikte. Rond Consumed was ik veel bezig met moderne kunst. En Closer gaat volledig over mezelf. Daarna koos ik bewust voor iets anders te doen. Muziek maken, entertainen, keep it simple."
Hoe maakt je van minimale, elektronische muziek iets menselijks?
"Het begint juist altijd menselijk. De vraag is: waar wordt het een machine? Waar snij je de ziel er uit? Waar begint de machine zijn eigen taal te schrijven, ten koste van jouw eigen werk? Die valkuil dreigt ook als je films maakt met de meest moderne 3D technieken. Ergens moet het echt blijven, moet je als kijker de techniek weer vergeten. Het brengt je bij de kern van wat iemand een goede kunstenaar maakt. Neem een geweldige schilder als Rothko, die op zijn schilderijen vele lagen verf aanbrengt. Als je een eerste keer kijkt lijkt het een enkele kleur te zijn, als je beter kijkt, zie je steeds meer lagen. De uitdaging voor de kunstenaar: waar moet je stoppen, wanneer is het precies genoeg?"
Plastikman heeft altijd tegen de stroom in gewerkt. Het was minimale muziek toen techno steeds harder en agressiever werd. En toen mensen je volgden, ging je nog verder de diepte in. De laatste jaren ga je juist met de stroom mee, leidde je de dans zelfs. Dat is een fundamentele verandering, die min of meer samen viel met het verdwijnen van Plastikman.
"Wat wij gedaan hebben is eigenlijk niet meer dan het continueren van wat we de jaren ervoor al deden. Alleen raakten steeds meer mensen geïnspireerd door de platen die wij maakten, en producers als Robert Hood. Ik wil niet per se tegen de stroom in gaan, ik maak wat me zelf interesseert. Soms valt dat samen met de smaak van de mensen, soms niet. Closer werd een groot succes, net als DE9 Transitions. De wereld beweegt wat dat betreft in cirkels. Eens in de zoveel tijd kom je op een kruispunt terecht. Ik was op zo'n kruispunt in 1987, toen ik de muziek van Derrick May hoorde, een paar jaar later weer, toen ik Sheet One maakte."