Er zijn mensen die zeggen dat Spinvis abstracte liedjes schrijft. Dat is een misverstand. Een groot misverstand zelfs. Er zijn weinig concretere verhalenvertellers in de Nederlandse popmuziek dan Erik de Jong. Hij is zich alleen zeer bewust van verhaaltechnieken, hoe je brein informatie verwerkt tot een geheel. Alle details in zijn liedjes - van de foto van Marvin Gaye in een café in Oostende tot een glas wijn op de rand van het bad - betekenen iets, alleen zijn de puzzelstukjes niet compleet, en worden ze in een onlogische volgorde aangereikt.

Tot Ziens, Justine Keller bevat dus twaalf verhaaltjes, de een duidelijker te reconstrueren dan de ander. Een ode aan de grootste vriend en vijand van de mens, de drank (Koning Alcohol), die verder in elk liedje een bijrol speelt, een song over een feest, maar vooral over het daarop volgende afscheid (We Vieren Het Toch), een symbolische gezamenlijke levensreis, tot de zon onder gaat (De Grote Zon): "Ik blijf bij jou tot aan het eind, zolang deze auto rijdt. Ik ben een twijfelaar, maar jij nog meer, dus dat zijn er twee. Ik ben niet meer heel erg sterk misschien, maar ik maak je aan het lachen, dus daar moet het dan maar mee."

Aan het slot vinden we een klein, akoestisch liedje over de grote zorgen die mensen kunnen hebben - op persoonlijk niveau, maar ook over de ontwikkelingen op het wereldtoneel. Het heet Overvecht, naar de Utrechtse wijk waar De Jong jaren geleden een tijdje woonde. Het is een typische, subtiele manier van betekenis geven: het is geen toeval dat een song over toekomstzorgen plaatsvindt in Overvecht, nu gezien als een totale mislukking, maar ooit ontworpen met een grootse visie, vol hoop en ruimtelijkheid. Het versterkt de onvermijdelijkheid in het liedje. "Zo zal het gaan", besluit elk couplet. "Zeker, maar nu nog niet."

Toch hangt die onvermijdelijkheid niet als een donkere schaduw over de liedjes heen. Veel songs zijn opvallend lichtvoetig gearrangeerd. Essentieel in de melancholische schets van badplaats Oostende in de winter (inderdaad, een spookstad) is de luchtige instrumentale ruimte die Spinvis neemt aan het einde. Heel Goed Nieuws, over de grote veranderingen die ons op elk niveau in het leven overvallen, is het meest euforische liedje van de plaat. De laatste drie minuten van We Vieren Het Toch horen we mensen afscheid nemen terwijl de band doorspeelt met strijkers, melodica en klokkenspel; warm en rozig, precies de sfeer van een licht aangeschoten gezelschap op een zomers feest. Durf het nu nog maar eens herfstmuziek te noemen.

Er zijn ook vreemdere momenten. Jij Wint is zowel tekstueel als muzikaal het meest ongrijpbaar, en Club Insomnia is het spannendste liedje dat Spinvis ooit maakte. Het speelt zich af in denkbeeldige nachtclub vol rustelozen. Ze zijn op zoek naar contact, maar vinden uiteindelijk alleen 'oogcontact van het eenzaamste soort'. Spinvis omlijst het met dreigende, repetitieve muziek, waarin een eentonig basgeluid, nerveuze strijkers en space-synthesizers de hoofdrol spelen. "In de stilte tussen woorden zit een klein gedicht, over nu en nooit, over droom en dood, over jij en ik, over kut en pik. Wat zou Houdini doen?" Maar uiteindelijk komt alles tot op zekere hoogte op zijn pootjes terecht, zoals altijd. In De Grote Zon klinkt een zin die in elk Spinvis-liedje zou kunnen voorkomen. Die een gelatenheid, het schikken naar het lot uitspreekt, en tegelijkertijd een ultieme zucht van geluk is: "En alles is nu goed."

Tot Ziens, Justine Keller is genomineerd voor de 3voor12award, de prijs voor het beste Nederlandse album van het afgelopen jaar. De uitreiking zal donderdag 20 september plaatsvinden in TrouwAmsterdam. Het album dat uitgegeven is door Excelsior/V2 is tijdelijk te beluisteren op de speciale 3voor12award Luisterpaal.