Het nieuws raasde over het internet de laatste weken: in 2012, het jaar van de Apocalyps, zouden de major labels het cd-format verlaten. Over en uit, alle kaarten op de digitale toekomst. Cd's kosten alleen maar geld, en nu muziekwinkels een voor een omvallen, worden de risico's te groot. Cd's zouden geen meerwaarde bieden, hooguit als limited edition. Op zich geen rare gedachte. Het gaat al jaren slecht met de cd. In tien jaar tijd halveerde de omzet, en als gevolg daarvan ook het aantal muziekwinkels in Nederland. Is het dan echt zo ver? Is het format aan het einde van zijn levenscyclus? Blaast het zilveren schijfje binnenkort zijn laatste adem uit?

Eerst even terug naar dat nieuwsbericht, overgenomen op vele blogs en forums en druk bediscussieerd. Op wiens autoriteit wordt de cd nu precies dood verklaard? Wel, er is sprake van 'bronnen bij de major labels', maar officiële bevestiging is er niet. Een nogal vaag bericht dus, dat in de internetkopieermachine desalniettemin vrolijk vermenigvuldigd wordt. Wouter Rutten, woordvoerder van de NVPI, door Nederlandse branchevereniging voor de entertainmentindustrie, kan zich niet voorstellen dat de guillotine echt zal vallen in 2012. "Ik zie niet in waarom de majors over zoiets een soort kartelbeslissing zouden nemen. Bovendien maakt fysieke verkoop nog altijd zo'n 70 procent van het totaal uit, in Nederland zelfs 81 procent. Dan hebben we het over enorme bestedingen. Het ligt helemaal niet voor de hand om daar ineens mee te stoppen. Ik denk dat we deze claim naar het rijk der fabelen kunnen verwijzen."

Coldplay
Billboard

Coldplay Ed Sheeran

Labels maakt het uiteindelijk natuurlijk niet uit hoe ze hun muziek verkopen, áls ze hun muziek maar verkopen. "Ons doel is te zorgen dat goede muziek bij de mensen terecht komt", zegt Norbert Plantinga, managing director van Universal Nederland, veruit de grootste van de vier major labels. "Over de manier waarop dat gebeurt kan de artiest een mening hebben - denk aan de zeer creatieve album-app van Björk - maar minstens zo belangrijk is wat de muziekliefhebber wil. Wil hij of zij het als download of stream, dan moeten wij het op die manier leveren, wil hij of zij het als cd, dan kan het op cd. Wij verkopen nog altijd grote aantallen cd's. Dat doen we omdat mensen ze nog steeds graag willen hebben. De discussie over het radicaal afschaffen van de cd is mij onbekend."

Platenzaak
Een geruststellende gedachte voor muziekwinkels, want die zouden een acuut probleem hebben als de cd-perserijen ineens stil zouden vallen. Labels zijn niet gebonden aan een format, winkels zijn dat wel. Maar volgens Martin de Wilde van de NVER, de branchevereniging voor entertainmentretailers, hoeft zijn achterban niet te vrezen voor een radicale beslissing. "De industrie wordt nog altijd niet vrolijk van de inkomsten uit digitale muziek. Streams op Spotify leveren veel minder op dan cd's. Zolang het businessmodel zich nog niet uitgekristallisseerd heeft, is het simpelweg dom om de cd af te schieten. Het is zoeken naar een model dat zowel de industrie als de consument ziet zitten. Ik zie dat ultieme model nog niet zo snel ontstaan. Zeker ook nu zich via bedrijven als Amazon weer nieuwe opties aandienen, in de vorm van in-the-cloud-diensten. Een bedrijf als Amazon stelt zich wat dat betreft arrogant op. Het zegt: wij zijn de grootste, en wij kunnen onze consument een bepaalde kant op duwen, wij bepalen hoe we werken."

Met andere woorden: als de labels hun digitale businessmodel voor elkaar zouden hebben, zou de wereld er wel eens heel anders uit kunnen zien. Maar ook in 2011 ligt het initiatief niet bij de majors, maar bij grote spelers van buiten - Amazon, Apple en nu Spotify - en misschien nog wel meer bij de consument. De trouwe koper, de muziekliefhebber die nog steeds bereid is te betalen voor muziek, is voor een belangrijk deel ook de klant die fysieke muziek waardeert. Waarom zouden de labels het risico nemen die klant af te schrikken?

Economisch kantelpunt
Toch begint het geluid in de wandelgangen steeds luidruchtiger te klinken. Is het niet binnen een jaar, dan zal de cd toch over vijf jaar wel uitgestorven zijn. Of over tien jaar. "Er is niets zinnigs over te zeggen", stelt Norbert Plantinga van Universal. "Men voorspelde het einde van de cd tien jaar geleden, vijf jaar geleden, en ook nu weer. Het zou kunnen dat het product aan het eind van zijn levenscyclus is, maar de stelling dat het nu al niet meer rendabel zou zijn om cd's uit te brengen, snap ik niet. Als er geen partijen meer zijn die cd's verkopen of als mensen geen cd's meer willen hebben, dan pas houdt het op. Dat economische kantelpunt is nog niet bereikt."

Dat ziet ook Wouter Rutten van de NVPI. "De grens ligt vrij laag. Een heel groot deel van de succesvolle albums verkoopt tussen de 10.000 en 15.000 exemplaren, dat is kennelijk lucratief genoeg. Toch geloof ik best dat de cd op termijn uitgefaseerd wordt. Innovatie vindt altijd plaats in de elektronica, en de cd heeft al jaren geen opvolger gekregen. De dvd kreeg dat nog wel, in de vorm van blu-ray. De sa-cd (super-audio cd, red.) is nooit echt van de grond gekomen. De vraag is: kopen mensen nog een nieuwe cd-speler als hun apparaat nu kapot gaat? Aan de andere kant: het vinyl sterft ook maar niet uit."