Verzet tegen de katholieke kerk is een belangrijk element bij Gavin Friday, maar zijn nieuwe album catholic is geen statement vol geweeklaag: ‘Het zijn bijna een soort gebeden.’ Gavin Friday is een van de headliners van Crossing Border in Den Haag.

Het is al weer enige tijd geleden dat hij regelmatig optrad. Voor de Ierse Gavin Friday, ooit frontman van de vermaarde postpunkgroep Virgin Prunes, is de show op Crossing Border een mooi moment om het optreden weer in de vingers te krijgen. ‘Zie het als een sniff van Gavin Friday,’ zegt hij, aan de telefoon vanuit Dublin. Ondanks dat luisteraars van zijn laatste album catholic (met kleine letters!) enige levenservaring zouden moeten hebben om de teksten te begrijpen, is het niet per se een album voor gehavende senioren.

Ooit stond Friday met nummers als ‘Decline and Fall’ theatraal op het podium met kaarsen in zijn hand, terwijl zijn geschminkte collega Derek ‘Guggi’ Rowen op het podium met een mannequinpop sleepte. Een gitaar met flanger-effect, zo typerend voor het wave-geluid uit de jaren tachtig, galmde door de donkere zaal. De Ierse popcultuur leverde uiteindelijk twee belangrijke maar zeer verschillende nazaten op: Bono en Gavin Friday. De Zonnekoning van de popmuziek en de gedoodverfde cultheld. En het zijn nog vrienden ook. Je kunt geen interview met Friday lezen zonder het B-woord te lezen.

Waarom zou je er nog over willen schrijven? Friday kan moeilijk op zijn vriendschap met een van de meest gehate en geliefde frontmannen uit de muziekgeschiedenis worden beoordeeld. Het leverde wel een bizarre verjaardagsfuif op in de Carnegie Hall in New York toen Friday twee jaar geleden vijftig werd. Optredens van Lady Gaga en Lydia Lunch. De excentrieke oud-Prunesleden naast Scarlet Johansson en de leden van U2. Antony. Courtney Love. Kortom: een bonte stoet van iconen. Hoe verhoudt Friday zich anno 2011 tot de popindustrie?

Opgebaard
Friday mijmert dat er een hoop is gebeurd na zijn voorlaatste soloplaat Shag Tobacco in 1995. In 1996 werd hij gedumpt door zijn platenmaatschappij Island Records. De bijna wanhopige focus van de industrie op hitmachines kostte Friday de kop. Het is de derde keer dat Gavin Friday op het Crossing Border festival staat. De mix van literatuur en popmuziek bevalt hem, zeker nu hij de vijftig is gepasseerd, alleszins beter dan het geijkte beeld van de kalende rocker die koste wat kost 25 wil lijken. ‘Maar ik heb eerlijk gezegd sowieso nooit leren broeken gedragen,’ grapt Friday. Dat betekent overigens niet dat Friday sinds 1995 niets meer op muzikaal terrein heeft gedaan en alleen maar als misantroop de wereld aanschouwde.

Friday heeft een uiteenlopend en veelzijdig oeuvre dat nogal afwijkt van menig collega-muzikant. Hij acteerde en werkte aan soundtracks, zelfs voor de film, o ironie, Get Rich Or Die Tryin’ van 50 Cent (in samenwerking met Quincy Jones). En het is nou ook niet dat hij al die jaren heeft gewerkt aan nieuweling catholic. ‘Het is allemaal redelijk spontaan tot stand gekomen. Er zijn een hoop dingen op privégebied gebeurd die de thematiek van deze plaat hebben beïnvloed. Verlies is in elk geval het centrum van catholic.’

Friday ligt als dode opgebaard op de cover van het album, met een grote crucifix op zijn lichaam. Maar een parade van blasfemie of opstand is het in tekstueel opzicht niet echt. Het verzet tegen de katholieke kerk is weliswaar een belangrijk element in Fridays hele leven, maar dat betekent niet dat catholic een statement vol geweeklaag tegen de kerk is. Sterker: ‘Het zijn juist bijna een soort gebeden.’

Halleluja
Zo leidden de dood van zijn vader en een gebroken huwelijk tot een ingetogen maar intens album. In muzikaal opzicht heeft het album zelfs iets transcendents of hallucinerend: een interessant sferisch palet vol rustige elektronica, uitgesponnen soundscapes, maar altijd bij de les van het liedje dat gedragen wordt door de getekende stem van Friday. Dat wil zeggen: geen avant-gardistische hymnes van een verbitterde betweter (waardoor het al snel iets zieligs zou kunnen krijgen), maar eerder het resultaat van verwondering en berusting van iemand die nu eenmaal de vijftig is gepasseerd en het nodige heeft meegemaakt. Het is een album om mee terug te kijken op een leven van verlies en hoop. ‘Once I was young, then I grew up,’ zingt Friday simplistisch op het nummer ‘Blame’. Ondanks dat de plaat al in april uitkwam, is het eigenlijk een fraaie herfstplaat. Het is het soort plaat waarvan je hoopt dat David Bowie of Scott Walker hem eens zouden maken.

‘Ik zal niet ontkennen dat dit een album is vanuit the point of an old view is gemaakt, maar sommige zestienjarigen luisteren toch ook naar Leonard Cohen? Uiteindelijk geloof ik dat mensen genoeg krijgen van cheap entertainment. Ik ben opgegroeid met muziek als ideologie, als een bijna politiek statement. ’

Ironisch genoeg was het Leonard Cohens ‘Halleluja’ dat menig tiener aanzette tot het meedoen met talentenjachten. Friday verzucht: ‘Daar snap ik helemaal niets van, dat soort televisieshows waarbij je voor een jury een kunstje doet. Ik zie veel positieve ontwikkelingen in de moderne popcultuur, hoor: je laptop als studio gebruiken, muziek in eigen beheer digitaal verspreiden. Maar het lijkt wel of de muziekindustrie als één grote videogame wordt gepromoot. Het hele professionele vak draait om sales.’

Gavin Friday speelt vrijdag 18 november op Crossing Border in Den Haag.