Liegen om de leegte te vullen: voor hoofdpersoon Jonas in 'How to Read the Air', het tweede boek van Dinaw Mengestu, is het de enige manier om nog te overleven als Ethiopische immigrant in Amerika. In een gesprek met Tsead Bruinja probeert Mengestu uit te leggen hoe dat werkt, en slaagt daar maar ten dele in.

GEZIEN
Dinaw Mengestu, Crossing Border, The Oval, 19-11-2011

LITERATUUR
Dinaw Mengestu werd geboren in Addis Ababa, Ethiopië, maar groeide op in Peoria, Illinois, en later Chicago. Zijn debuut, The Beautiful Things that Heaven Bears (2007), vertaald als Kinderen van de Revolutie, ging over een immigrant uit Ethiopië. In How to Read the Air (2010) krijgt de eenzaamheid van immigranten vorm in de verhalen die hoofdpersoon Jonas bij elkaar liegt. De Nederlandse vertaling, De leugen van Jonas Woldemariam, ligt sinds deze week in de winkels.

PLUS
Met dichter Tsead Bruinja als interviewer ben je verzekerd van veel nadruk op de stijl van het boek. ‘Lees nog eens voor,’ zegt Bruinja, en verzucht na afloop dat hij niets aan het subliem ritmische fragment toe te voegen heeft. Opmerkelijk, want in het fragment beeldt de hoofdpersoon zich en detail in hoe zijn moeder door zijn vader geslagen wordt. Mengestu heeft niet voor niets een universitaire mastertitel in Fiction en stelt zelf een vraag: ‘Hier beschrijf ik geweld op een geesthetiseerde manier, dat is toch een probleem?’ Om vervolgens uit te leggen dat hij zo uitwijdt over de klappen tegen zijn moeders kaak omdat zo de scene de lezer beter bij zal blijven. ‘Je hoeft geen medelijden te hebben met de moeder, maar je moet er wel een tijdje naar blijven kijken. Je hebt een bepaalde afstand nodig om iets tot je door te laten dringen.’

MIN
Hoe interessant zo’n stilistische benadering van het boek ook is, Dinaw Mengestu blijft hierdoor de academische schrijver die geen snaar weet te raken bij het publiek. Voor goed begrip van het boek is het niet nodig elk autobiografisch detail onder de loep te leggen, maar toch maakt het veel duidelijk als Mengestu in een onbewaakt ogenblik iets persoonlijks vertelt. Toen hij en zijn ouders naar Amerika kwamen, droegen ze slechts de namen van hun familieleden met zich mee. Mengestu groeide op in Amerika, zonder het gros van zijn familie ooit te leren kennen. Een inventieve geest vult dan zelf de ontbrekende schakels in.

CONCLUSIE
Eenzaamheid, migratie, de kunst en de vloek van het verhalen verzinnen – het komt allemaal aan bod in een gesprek dat toch maar niet van de grond komt. Dat immigranten, zoals zijn hoofdpersoon Jonas in How to Read the Air, verhalen en complete personen verzinnen om een leegte te vullen, kan Dinaw Mengestu als geen ander begrijpen. Toch blijft de volle implicatie van het liegen om te overleven in de lucht hangen, in een gesprek vol interessante aanzetten.

Cijfer
6