Spotify hangt vandaag de Nederlandse vlag uit. Precies een jaar geleden lanceerde de Zweedse muziekdienst in ons land. Reden voor een feestje, vindt het bedrijf zelf. Bij de introductie werd Spotify gezien als een belangrijke nieuwe stap in de digitalisering van muziek. Downloaden is niet meer nodig, met een abonnement heb je immers altijd toegang tot een grote muziekbibliotheek. Is het de revolutie geworden die velen verwachtten? Tijd om de balans op te maken. Een ding is zeker: Spotify was de meest besproken nieuwe muziekdienst van het jaar.

Succes
Goed, we zetten een streep onder het jaar. Was het een succes? Dat is lastig te zeggen. Spotify zegt zeer tevreden te zijn over de support van Nederlandse muziekliefhebbers, maar concrete cijfers brengt het bedrijf niet naar buiten. Wat we wel weten: Spotify heeft iedere maand ‘tienduizenden’ nieuwe gebruikers mogen verwelkomen. Wereldwijd betaalt zo’n 15% van de gebruikers voor Spotify. Hoe dat percentage in Nederland ligt is niet bekend. Alleen in ons land werd voor tweeduizend jaar aan muziek afgespeeld, wat neerkomt op ‘miljoenen’ streams per maand. Adele’s Rolling In The Deep was het populairste liedje, De Jeugd van Tegenwoordig de populairste Nederlandse act. Opvallend genoeg bereikte Spotify die tienduizenden in ons land zonder advertentiecampagnes. De groei kwam tot stand door mond-tot-mond reclame en vooral veel media-aandacht.

Van 8 naar 13 miljoen
Toch hangt het succes van Spotify maar in heel beperkte mate af van Nederland. Jonathan Foster, de Europees manager van Spotify, zei dinsdag in NRC Next dat het bedrijf zo’n honderd miljoen gebruikers nodig heeft voor een gezonde financiële situatie. Op dit moment heeft het bedrijf tien miljoen klanten. Een lancering in de VS is daarvoor cruciaal. Spotify lijkt het afgelopen jaar twee belangrijke prioriteiten gehad te hebben: uitbreiding van de catalogus en lancering in de Verenigde Staten. Dat eerste is gelukt: bij de lancering op 18 mei 2010 telde Spotify officieel zo’n acht miljoen tracks. Nu zijn dat er volgens het bedrijf dertien miljoen, een flinke groei dus. Niet alleen nieuwe muziek is toegevoegd, ook de back catalog groeit gestaag. Toch ontbreekt nog veel en lopen Nederlandse gebruikers regelmatig tegen muziek aan die wel in bijvoorbeeld Engeland beschikbaar is, maar niet in ons land. Die veelbesproken VS-doorbraak is er nog niet. Onderhandelingen met de labels hebben nog steeds geen witte rook opgeleverd.

Grootmachten
Daar ligt een groot gevaar voor Spotify. Want als de opmars stokt bij de oceaan, houdt het sprookje vroeg of laat op. Waarom het bedrijf er niet uitkomt is niet helemaal duidelijk. Doorgaans wordt naar de major labels gewezen, die bang zijn dat Spotify ten koste gaan van de nog overgebleven fysieke verkoop. Het zou heel goed kunnen dat Apple op de achtergrond een rol speelt. Het bedrijf was jarenlang alleenheerser op de digitale muziekmarkt. Kenners verwachten dat Apple binnenkort met een nieuwe muziekdienst komt. Die zou op Spotify kunnen lijken, maar de trend wijst nog een iets andere kant op: Amazon en Google lanceerden allebei onlangs een cloud service, een dienst waarin je je eigen muziek kunt uploaden naar een server en vervolgens overal afspelen. Die twee diensten zetten de hele digitale muziekmarkt op zijn kop. Amazon en Google hebben geen licentiedeals gesloten met labels. Ze bieden immers geen muziek aan, ze bieden alleen opslagruimte en een player, zo beweren ze. Spotify opende op zijn beurt de aanval op Apple door een koppeling met de iPod te introduceren.

Concurrentie
Het zou de verklaring kunnen zijn voor de patstelling die ontstaan is. De top van de labels lijkt in paniek door de nieuwste ontwikkelingen, omdat ze de grip op de markt verliezen. Toch is het ook vreemd. De majors hebben namelijk een belang in Spotify, en dus zouden ze baat hebben bij een succesvolle expansie van het bedrijf. Los van de drie giganten heeft Spotify er weinig concurrentie bij gekregen. Gezien hun belang in Spotify zou dat ook wel eens opzet kunnen zijn van de labels. Er zijn weinig diensten die doen wat de Zweden doen, zeker niet op hetzelfde niveau. Nederlandse gebruikers kunnen hun toevlucht eigenlijk alleen nemen tot Grooveshark, een Amerikaans bedrijf dat nog flink in strijd is met de labels over licentievoorwaarden.

Gierigheid
Afgelopen maand schroefde Spotify de mogelijkheden van het gratis abonnement terug. Geen twintig, maar tien uur per maand, en maximaal vijf keer dezelfde track. Gierigheid, vinden sommigen, een grote gok, denken anderen. De doorsnee gebruiker van de gratis account logt vooral af en toe in om iets nieuws te testen en merkt het verschil niet, zegt Spotify zelf. Het moet leiden tot de overstap naar een premium account. Of die strategie werkt, is van buitenaf lastig te zeggen. Spotify zelf doet er geen uitspraken over. Het bedrijf probeert ook op andere manieren klanten te overtuigen over te stappen naar een premium account. Zo is vanaf vandaag het nieuwe album van Lady GaGa te beluisteren met een betaalde account, terwijl freeloaders nog een kleine week moeten wachten.

Playlists
Spotify belooft de komende tijd spannende nieuwe features te introduceren. Mogelijk zit daar ook uitbreiding bij van de social media tools. Die zijn op dit moment nog vrij beperkt. Er is een koppeling met Facebook, maar al te spectaculair is die nog niet. Ook het delen van playlists heeft nog geen grote vlucht genomen. Veel poppodia en festivals maken mixtapes voor hun achterban, verschillende radio-dj’s maken afspeellijsten, maar het aantal gespecialiseerde muziekliefhebbers met diepgaande playlists blijft nog achter. Een jaar geleden begonnen ook diverse muzikanten enthousiast met het samenstellen van favorietenlijstjes, maar ook die trend stagneerde al snel. Genoeg te winnen en te verbeteren dus, maar Spotify belooft in het ronkende verjaardagspersbericht: “Dit is nog maar het begin.”