Wie in Nederland een cd wil laten persen, moet daarvoor netjes toestemming vragen bij Buma/Stemra. Dat geldt niet alleen voor een platenmaatschappij, maar ook als je helemaal niet bij Stemra aangesloten bent. Onhandig, vinden sommige muzikanten. Je moet geld afdragen wat jou toebehoort, vervolgens moet je minstens een jaar wachten, en dan gaat ook nog eens een deel van het bedrag op aan administratiekosten. Maar er is een oplossing, stelde muzikant Pim van de Werken (o.a. Silence Is Sexy en Eins Zwei Orchestra) vorige week op zijn blog: “In Polen leveren ze dezelfde kwaliteit als in Nederland, maar dan voor minder geld. Daarnaast doen ze nooit moeilijk over Stemra.”

“Het gaat niet om lullige bedragen”, schrijft Van de Werken. “Bij 1000 eigen beheer albums ben je snel zo’n 1000 euro kwijt. Te betalen op het moment dat je net al je geld al geïnvesteerd hebt in fantastische opnames, mooi artwork, de persing van de cd en het drukwerk. Al met al genoeg redenen voor een stukje burgerlijke ongehoorzaamheid lijkt me. Ook een goed idee voor eigen beheer muzikanten: alleen lid worden van Buma en niet van Stemra. Dan krijg je wel netjes betaald voor airplay, maar heb je geen gezeur met persingen.”

Is dat nou eigenlijk wel zo? Officieel niet, zo blijkt bij navraag bij Buma/Stemra. Een Nederlandse muzikant die in eigen beheer werkt, moet wel degelijk toestemming vragen, ook als hij zijn heil zoekt over de grens. “Het bewijs van toestemming wordt dan via onze zuster in het buitenland naar de fabrikant gestuurd. Toestemming kan door de Nederlandse band ook bij de auteursrechtenorganisatie in het buitenland worden aangevraagd.” Dat laatste is niet de snelste weg. De buitenlandse organisatie zal het geld pas aan het eind van het jaar overmaken naar Buma/Stemra, die het vervolgens weer aan de muzikant doorberekent.

Zijn die regels ook bekend in de Poolse perserijen? Wel bij Rockers, een bij Nederlanders populair bedrijf dat ook Pim van de Werken noemde in zijn blog. Het bedrijf doet regelmatig zaken met Nederlandse muzikanten, vertelt Arek Marczynski, een van de eigenaren van het bedrijf. “Wij zijn goed bekend met Buma/Stemra”, vertelt hij. “Zelf heb ik een tijdje in Nederland gewerkt, ik weet hoe het auteursrecht er geregeld is. In Polen is de situatie anders. Relatief weinig muzikanten zijn aangesloten bij de Poolse rechtenorganisatie. Die had namelijk jarenlang een slechte reputatie. Zo werd in de jaren negentig gretig rechten geheven over bootlegs, waardoor die min of meer gelegaliseerd werden. De situatie is de laatste jaren wel verbeterd.”

Polen zijn om die reden niet verplicht toestemming te vragen voor ze in zee kunnen gaan met de perserij, vertelt Marczynski. Nederlanders zijn dat wel. “Het is hun eigen verantwoordelijkheid”, zegt hij. Een zelfde verhaal vertelt een andere Poolse perserij, Takt uit Warschau. Ook dit bedrijf wijst op de verantwoordelijkheid van muzikanten. Ontduiken gaat niet zomaar, beweert een woordvoerster, want tracks worden vergeleken met een database. “Uiteindelijk zijn artiesten zelf verantwoordelijk”, zegt ook zij. “Maar als je meer informatie wilt kun je je het best wenden tot Zaiks of ZPAV, de Poolse auteursrechtenorganisaties.”

Een fabeltje dus, het wilde oosten? Niet helemaal, zo lijkt het. 3VOOR12 sprak verschillende muzikanten die uitwijken naar Oost-Europa. Sommigen van hen regelen hun afdracht plichtsgetrouw via Buma/Stemra, anderen onderschrijven het verhaal van Pim van de Werken. “Ook wij hebben onze laatste cd in Polen laten persen”, zegt Antonie Fountain van Little Things That Kill. “En ook wij hebben geen Stemra hoeven afdragen. Eerlijk gezegd realiseerden we ons niet dat je daarmee de regels ontduikt, wij dachten dat het gewoon kon. We vinden deze regel omslachtig en duidelijk in het nadeel van bands.” Een andere band wil liever anoniem blijven, om geen eventuele naheffing over zichzelf af te roepen. “We hebben er eerlijk gezegd nooit bij stil gestaan, vonden het al zo goedkoop. We hebben onze EP laten persen bij Rockers. Op dat moment waren we overigens nog niet aangesloten bij Buma/Stemra, inmiddels wel.”