Bibio: De romantiek van de herinnering

Album Mind Bokeh geïnspireerd door de onscherpe delen van de menselijke geest

Atze de Vrieze ,

Herinneringen en nostalgie was altijd al belangrijk voor producer Bibio. Zijn muziek is warm en melancholisch. Maar dit keer verdiepte hij zich ook in de theorie. "Mind Bokeh is een Japanse term die ik ken uit de fotografie", vertelt Bibio. "Het wordt gebruikt voor de onscherpe delen in een foto. Dat vond ik een mooi idee, om op de onscherpe delen van het geheugen te focussen."

Album Mind Bokeh geïnspireerd door de onscherpe delen van de menselijke geest

Toen Stephen Wilkinson vanochtend zijn raam open deed, zag hij een papegaai in de boom zitten. Midden in Amsterdam, een papegaai. Kolfje naar de hand van Bibio, voor wiens producties de natuur altijd al een belangrijke inspiratiebron was. In zijn muziek weerklinkt de klamme regen van de herfst in Engeland, en op zijn vroege low-fi elektronicaplaten probeerde hij een gitaar 'zo hout mogelijk' te laten klinken. Zijn nieuwe album Mind Bokeh is echter veel menselijker. Meer specifiek: het is geïnspireerd door de werking van de menselijke geest.

"Mind Bokeh is een Japanse term die ik ken uit de fotografie", vertelt Bibio. "Het wordt gebruikt voor de onscherpe delen in een foto. Dat vond ik een mooi idee, om op de onscherpe delen van het geheugen te focussen." In dat deel worden immers de meest belangrijke zaken opgeslagen: herinneringen. Ze zijn vaak vervormd, onvolledig, maar tegelijkertijd dierbaar. "In films worden herinneringen en dromen vaak weergegeven met een soort vignet, of zwart-wit", zegt Bibio. "Een soort visuele hints dat het om herinneringen gaat."

Precies zo gaat Bibio ook te werk met zijn eigen producties. Sommige elementen (met name de beats) zijn helder, andere niet (bijvoorbeeld onvaste synth melodieën). Hij gebruikt low-fi en hifi door elkaar, probeert veel contrast en dynamiek in zijn muziek aan te brengen. Daarvoor werkt hij veel met oude, analoge technieken. "Mijn eerste albums waren heel erg gericht op low-fi, met Ambivalence Avenue en Mind Bokeh richt ik me nog altijd op analoge muziek, maar op de betere kwaliteit. In de jaren zeventig zijn fantastische dingen gemaakt in peperdure studio's. Steely Dan, Hall and Oates, Quincy Jones. Als analoog zo'n budget achter zich heeft, klinkt het zo mooi als muziek maar kan klinken. Ik heb maar een slaapkamerstudio, ik werk met wat ik maar op eBay kan vinden, maar ik probeer de warmte en tastbaarheid van analoge muziek zo goed mogelijk te benaderen."

Gouden regel voor een technologiefreak als Bibio: geen computertrucs. "Ik vind het nergens op slaan om plug-ins te gebruiken om iets oud te laten klinken. Als ik wil dat iets klinkt als tape, dan gebruik ik tape. Een techniek uit een bepaalde tijd documenteert niet alleen de tijd, maar ook zichzelf. Je herkent een opname uit de jaren zestig of tachtig aan de manier waarop het opgenomen is. De trend is om technologie steeds transparanter te maken, maar ik vind het daarmee ook oninteressanter worden. Mensen gebruiken tegenwoordig polaroid apps op hun iPhone. Ik heb daar niets mee, maar ik snap het wel. Veel foto's zijn tegenwoordig namelijk helder, maar saai. Ik hou van het kraken van tape, van de krassen en het stof op film. Stel dat je een oud huis koopt en onder de vloer een imperfecte foto vindt, dan is dat toch veel mysterieuzer dan een perfecte digitale foto?"

Mede om die reden zijn ook de teksten van Bibio vaak schetsmatig. Een goed voorbeeld daarvan is Excuses, op zijn nieuwe album, een song die als eerste versie al als All The Flowers op Ambivalence Avenue stond, in een uitgewerkte versie op een later remixalbum, en nu weer in een nieuwe versie op dit nieuwe album. De tekst - over relaties en allerlei mogelijke excuses die je iemand kunt maken - is al even organisch. "Veel van mijn muziek komt zonder veel nadenken tot stand. Precies zoals invloeden ook vaak alleen in je onderbewuste leven. Neem het gebruik van de saxofoon. Dat instrument heeft jarenlang een slechte reputatie gehad, en dat kwam door de cheesy muziek die er met name in de jaren tachtig mee gemaakt is, liftmuziek, ontbijt-tv. Maar naarmate de afstand groter wordt, verandert de waarde, het wordt nostalgie. Ik ben opgegroeid met Amerikaanse series als Dallas en Dynasty, series over juwelen en champagne waar de saxofoon als vanzelf bij hoort."

Bibio is niet de enige die de saxofoon in ere herstelt, en ook niet de enige die hint naar de softpop uit de jaren tachtig. Vorig jaar al verscheen het project Gayngs, met onder andere Justin Vernon van Bon Iver en leden van Megafaun. Dit jaar verscheen een album van Destroyer en een tweede album van Toro Y Moi, met een warm organisch discopopgeluid. "Ik heb deze week voor het eerst Still Sound van Toro Y Moi gehoord, erg mooi", zegt Bibio. "Ik ben benieuwd of hij met samples werkt, of net als ik. Ik maak alles zelf."

Herinneringen en nostalgie zijn altijd belangrijk geweest voor Bibio, maar dit keer lijkt hij zich meer in de theorie verdiept te hebben. Pas na afloop, beweert hij. "Ik heb veel geleerd van Oosterse filosofie en religie, vooral door naar podcasts van lezingen van Alan Watts te luisteren. Hij was een Engelse filosoof die in de jaren zestig in San Francisco woonde en een belangrijke rol heeft gespeeld in de popularisering van het Zen Boeddhisme in de Westerse wereld. Een charmante man, die met veel gevoel voor humor heel doordachte dingen kan vertellen. Ik beschouw mezelf niet als een religieus mens. Ik ben geen agnost, maar een ignost, iemand die zegt: 'Of ik in God geloof? Je moet eerst definiëren wat God is, anders is het een zinloze vraag.' Voor mij draait Boeddhisme niet om de beelden en kleding, meer om de ideeën. Ik heb veel over het menselijk brein geleerd."

Mind Bokeh van Bibio verschijnt op Warp/V2 en is tijdelijk te beluisteren op de Luisterpaal.