De Nederlandse festivalagenda is bomvol. Het hele jaar door kun je allerlei evenementen bezoeken. Maar de populairste festivals – met name Lowlands tot Great Wide Open - zijn ook al snel uitverkocht. Maar waarom zou je dan niet over de grens kijken? Festival bezoeken is toch al een dure aangelegenheid, dus een vliegticket of busreis naar een ver oord, dat zijn de kosten niet. Anno 2011 is voor meer en meer muziekliefhebbers heel Europa een optie. Op zoek naar de bijzondere festivals buiten de grens.
Keesie! Keesie! Keesie!
Waar gebeurd verhaal: ster-dj Diplo pakt zijn koffer in na een prima set op het Sziget festival in Boedapest. Hij is zo’n beetje klaar als hij een enorm kabaal hoort uit publiek waar hij net voor draaide. Er heeft zich een enorme meute voor het podium verzameld, getooid met takken, zo niet halve bomen. Diplo maakt er een filmpje van en twittert: “hungary - mad kids holding tree branches after a half hour after our set i dunno whats goin on.” Die fanatieke fans scanderen niet zijn naam, maar: Keesie! Keesie! Keesie! Ze zijn gekomen voor cultfenomeen Kees van Hondt. Hij was al jaren een fenomeen op Lowlands, maar in Hongarije is hij nog beter op zijn plek. Oost-Europese muziek is zijn ruggengraat en de oranje massa draagt hem op handen.
Het grootste deel van dat publiek is namelijk gewoon Hollands. Op Sziget komen dit jaar naar schatting 15.000 Nederlanders. Er worden speciale treinreizen georganiseerd en 3FM zendt live uit vanaf het festival. Maar er zijn meer festivals die in trek zijn. Belgische festivals als Dour en Pukkelpop zijn interessante alternatieven, het kleine Duitse festival Haldern ligt maar net over de grens, en ook het Deense Roskilde heeft al jaren een zekere aantrekkingskracht. Liefhebbersfestival All Tomorrows Parties in Engeland is niet te ver vanuit Nederland. Afgelopen week trok een aardige delegatie Nederlanders naar het Primavera festival in Spanje, dat een scherpe, vooruitstrevende line-up heeft. En ook het Exit-festival in Servië trekt steeds nadrukkelijker aan westerse bezoekers.
Een niet onbelangrijke rol bij de groeiende aandacht voor buitenlandse festivals spelen sociale media en andere internettools. Een foto op Facebook van een afterparty in een zonnige Blue Lagoon op IJsland spreekt tot de verbeelding, net als nachtelijke tweets vanaf een festival aan de andere kant van de oceaan of blogs achteraf. Dankzij het internet zijn verre festivals ineens enorm dichtbij. Het enorme festival Coachella in de buurt van Palm Springs, Californië, streamde dit jaar voor het eerst live op drie kanalen via YouTube, wat het ook voor ons Europeanen mogelijk maakte in de vroege ochtend naar headliners Arcade Fire en Kanye West te kijken. Duizenden kilometers verderop, en toch zit je midden in de festivalbeleving. Het festival is inmiddels zo populair dat het denkt twee keer uit te kunnen verkopen. En dus vindt het komend jaar twee keer plaats. Twee weekenden achter elkaar, met zoveel mogelijk dezelfde line-up.
Milosevic uitzwaaien
Kink FM radio-dj Diederik van Zessen trok vorige zomer langs bijna alle belangrijke Europese festivals. De NS sponsorde zijn trip en hij maakte reportages voor Spits en Kink FM. Van 22 mei tot 29 augustus trok hij kris kras door Europa, niet geleid door de kortste route, maar door de festivalagenda. “Soms in een week van Finland naar Spanje naar Polen, in die volgorde. Overal ben ik Nederlanders tegen gekomen, behalve in Finland”, zegt hij. Als favoriete festivals noemt Van Zessen Rock Ness (“bij het meer van Loch Ness in Schotland”), Paleo in Zwitserland (“een compleet hippiedorp met zonnepanelen”) en Exit in Servië. Dat laatste vindt plaats in een monumentaal fort in de stad Novi Sad en heeft een bijzondere historie.
“Het is twaalf jaar geleden ontstaan op het moment dat president Milosevic op het punt stond te vertrekken. Om hem uit te zwaaien organiseerden jongeren een muziekfestival. Het werd een soort hippie-evenement. Uiteindelijk duurde het zo’n honderd dagen voor Milosevic weg ging, en zo lang ging het festival ook door. De nieuwe regering heeft het festival vervolgens altijd gekoesterd. Omdat Serviërs lange tijd niet zonder visum naar het buitenland mochten, werd het ook een plek waar ze buitenlanders konden ontmoeten. Er komen nu zo’n 10.000 Engelsen op Exit. Er wordt zelfs subsidie uitgetrokken voor het trekken van Engelse bezoekers. Het stimuleert de Engelse taal onder jongeren.”
Met name Oost-Europese festivals zijn nadrukkelijk bezig zichzelf in het Westen op de kaart te zetten. Aanstormende festivals in Kroatië (Terraneo) en Polen (OFF). Ook het Melt festival in het oosten van Duitsland voerde de afgelopen jaren campagne in Nederland. Natuurlijk spelen daarbij ook minder idealistische motieven een rol. “Westerse bezoekers hebben meer te besteden”, zegt Elroy Thummler, die met zijn bedrijf Ostfest promotie doet voor het Hongaarse festival Sziget, maar ook voor het kleinere Balaton Sound en voor Exit. Oost-Europese festivals hebben de bezoekers van ver juist nodig, legt hij uit. “Veel Hongaren bijvoorbeeld hebben niet zo veel interesse in de grote namen”, zegt Thummler. “Vroeger stonden op Sziget voornamelijk de De Dijk’s en Bløfs van Hongarije. Dit jaar heeft Sziget voor het eerst een Europa stage, waarop bands staan die in hun eigen land bekend zijn, maar daar buiten niet. Op dat podium staat onder meer Go Back To The Zoo. Er komt veel pers naar Boedapest, ook uit bijvoorbeeld Engeland. Het festival wil zo een podium zijn voor bands.”
Mooi, al die keuzemogelijkheden, maar het heeft natuurlijk ook een keerzijde, al die succesvolle festivals in heel Europa. De concurrentie wordt steeds groter, meer festivals dingen om de gunst van gewilde bands, wat de prijs opdrijft. Onze eigen festivals lijken daar steeds meer last van te hebben. Lowlands-directeur Eric van Eerdenburg liet zich al eens ontvallen dat hij een band als Muse met geen mogelijkheid meer kan betalen. Pinkpop kampte afgelopen weekend met hetzelfde probleem: er werd zoveel geld uitgegeven aan de drie publiekstrekkers, dat de rest van het programma voor veel mensen tegen viel.
Studentikoos
Nederlandse bands krijgen veel support van hun landgenoten op buitenlandse festivals, zag Diederik van Zessen. “Baskerville brak de tent af op Sziget, C-mon & Kypski idem dito, ondanks dat ze een matige plaat op zak hadden en in Nederland toch een beetje over hun top lijken.” Maar het kan natuurlijk ook te ver gaan. Van Zessen vindt dat Sziget meer dan verzadigd is met hossend oranjepubliek. “Tien jaar geleden gingen 700 Nederlanders naar Sziget, nu dus 15.000. Ik vind het vervelend dat het zo studentikoos is geworden. Dat zie je ook op het Melt festival in Duitsland. Daar gaat een hele groep van de Utrechtse vrouwensociëteit heen. Veel van dat soort mensen komt vooral om goedkoop te zuipen.” Het is een typisch Nederlands fenomeen, dat ook op een Lowlands wel gesignaleerd wordt: mensen komen niet voor de line-up, maar voor het festival an sich, voor de gezelligheid met hun vriendengroep. “Duitsers bijvoorbeeld gaan meer specifiek voor de line-up”, beaamt ook Thummler.
Van Zessen verwacht dat de komende jaren alleen maar meer Nederlanders over de grens zullen kijken, zeker als populaire Nederlandse festivals zo snel blijven uitverkopen. “Soms gaan mensen speciaal naar een festival toe, soms combineren ze het met een vakantie. Mensen zijn op zoek naar bijzondere plekken, naar het avontuur.”
Bekijk ook de lijst met 20 toonaangevende Europese festivals.