De eerste reacties op de ingrijpende bezuinigingen op cultuur stromen binnen. Hier volgt een overzicht. Onderaan vind je de door het ANP vergaarde reacties van premier Rutte en staatssecretaris Zijlstra: "Ik heb niet de illusie dat ze in applaus zullen uitbarsten, al zou dat wel verstandig zijn."

D66: ‘Zijlstra zet motorzaag in de cultuur’
D66-Tweede Kamerlid Boris van der Ham: "Ik vind de omvang en het tempo van bezuinigingen op cultuur onverantwoord. Zijlstra zet in zijn bezuinigingswoede de motorzaag in de hoogste versnelling. Daardoor richt hij onnodig veel schade aan. In tijden van bezuinigingen moet iedereen een bijdrage leveren, dus ook de kunst- en cultuursector. Maar het kabinet treft deze sector onevenredig hard en het beleid is bovendien inconsequent. Zo pleit het kabinet voor meer ondernemerschap, maar verhoogt ze wel de BTW op kaartjes." Ook vindt D66 het een slechte zaak dat fiscale- en andere stimuleringsmaatregelen nog niet eens zijn uitgewerkt. Populaire kunstvormen als de Nederlandse film zullen daardoor in de problemen komen. Van der Ham is zeer bezorgd over het gejaagde tempo van de bezuinigingen. "Instellingen krijgen te weinig tijd om zich aan te passen, en daardoor dreigt hun ondergang. In vergelijking met andere landen geeft Nederland zeer weinig uit aan cultuur, toch is er de afgelopen jaren een veelzijdig aanbod geweest. Daardoor krijgt iedereen de kans om in aanraking te komen met cultuur en kunnen jonge mensen zich ontwikkelen.

VVD: ‘Kiezen voor kwaliteit en niet voor middelmaat is verstandig’
“De staatssecretaris laat zien dat hij echte keuzes maakt en niet met de botte kaasschaaf van de Raad voor Cultuur te werk gaat. Kiezen voor kwaliteit en niet voor middelmaat is verstandig. Ook in de cultuursector moet orde op zaken worden gesteld. Met deze voorstellen gaat het kabinet terug naar de kern van cultuur: uitvoering gaat voor ondersteuning. Alle instituten en instellingen die zelf geen cultuur 'maken' kosten handenvol geld en dragen nauwelijks bij aan de kwaliteit van de Nederlandse cultuur.”

Raad voor Cultuur: ‘Bezuinigingen ongemeen zwaar’
Algemeen secretaris Jeroen Bartelse van de Raad voor Cultuur: “De bezuinigingen blijven ongemeen zwaar. Daar houdt de raad zijn zorgen over. We zien dat de staatssecretaris op veel punten ons advies volgt, maar er is een aantal belangrijke verschillen: het wegvallen van de Cultuurkaart, de keuze om grote, prestigieuze instellingen te ontzien ten koste van middelgrote en kleine instellingen en het faseren van de bezuinigingen. Dat zijn de punten die wij betreuren. Het zijn echt wel belangrijke punten. Van die fasering hebben we wel een punt gemaakt. Het geeft de instellingen in het middelgrote en kleine segment de gelegenheid om andere inkomstenbronnen te vinden, om te vliegen. Dan zullen de sterkste instellingen ook boven water blijven. Daardoor blijft de basis in stand en wordt die niet weggeslagen. De keuze om de bezuinigingen nu in een keer in te voeren gaat gepaard met het opheffen van het opheffen van een aantal instellingen. Dat leidt tot frictiekosten, zoals gedwongen ontslagen en het afstoten van gebouwen.''

Vereniging voor Kunst, Cultuur en Erfgoed (Kunsten '92): ‘Kille technocratische wijze om kasboekje op orde te krijgen’
“Het Kabinet snijdt te diep in cultuur en bekommert zich niet om de gevolgen. Het is de kille technocratische wijze waarop de staatssecretaris coûte que coûte per 1 januari 2013 in opdracht van de bovenmeester zijn kasboekje op orde wil brengen, die op dit moment het meest ontluisterend is. Kunsten '92 roept de regering op dit destructieve beleid een halt toe te roepen.'”

MCN: ‘We leggen ons hier zeker niet bij neer’'
Hans van Beers, directeur a.i: "Het voorstel is even meedogenloos als onvoorstelbaar: eerst een lovende recensie en vlak daarna einde oefening en dan ook nog met de foute argumenten: MCN werkt juist voornamelijk voor de niet gesubsidieerde sector." En: "Los van de harteloosheid van de maatregel heeft men nauwelijks in de gaten wat de gevolgen zullen zijn."
MCN-projectleider Arjen Davidse: “Dit is een donderslag bij heldere hemel. Tot eergisteren zouden we 30% gekort worden, maar er schijnt iets gebeurd te zijn waardoor we toch in één klap moeten verdwijnen. We leggen ons hier zeker niet bij neer. Als je dat doet dan ben je weg. We zullen tot de laatste seconde proberen aan te tonen dat hier een vergissing wordt gemaakt. Als je kijkt wat popmuziek alleen al aan export binnen brengt: dat is dit jaar zestig miljoen en dat is zoveel meer dan de overheid erin stopt. Stel je voor dat dat wegvalt."

CJP/Cultuurkaart: ‘Dit is goed nieuws voor de Cultuurkaart’
Ondanks de ingrijpende bezuinigingen op de Cultuurkaart stelt Zijlstra ook dat er kansen liggen. “Een constructie waarbij een investering van scholen in het tegoed op de Cultuurkaart wordt gematcht met een bijdrage uit een fonds dat door verschillende partijen wordt gevuld.” CJP directeur Walter Groenen reageert positief. “Dit is goed nieuws voor de Cultuurkaart en daarmee voor het cultuuronderwijs van bijna 1 miljoen leerlingen. CJP is blij dat de staatssecretaris in zijn kamerbrief een positief beeld geeft over het succes en draagvlak van de Cultuurkaart. CJP gaat met vol vertrouwen samen met het Ministerie, de Tweede Kamer en private partijen op zoek naar de mogelijkheden om zo’n matchingsfonds van de benodigde financiën te voorzien.”

Eurosonic-Noorderslag: ‘Teleurstelling en onduidelijkheid’
Peter Smidt artistiek directeur van het Groningse showcasefestival is teleurgesteld in de brief van Zijlstra. Het festival is uit de basisinfrstructuur gegooid, maar over alternatieve mogelijkheden voor subsidie wordt niet gerept. Het ontving jaarlijks ruim 100.000 euro. “Met de keuze voor één podiumkunstenbreed festival van internationale statuur, ik mag aannemen het Holland Festival, kiest men toch weer voor gevestigde cultuur. Wij zaten in de basisinfrastructuur omdat wij juist een festival met internationale uitstraling zijn. Ruim vierhonderd festivals en podia doen hun inkopen tijdens Eurosonic-Noorderslag. En dan niet het klassieke Amerikaanse repertoire, maar Nederlandse en Europese acts. Ik hield rekening met dit besluit, maar ging er wel vanuit dat we dan onderdak zouden vinden bij het NFPK, daar lees ik nu niets over. Daar komt bij dat er in de brief wel heel vaak verwezen wordt naar dat fonds terwijl ook daar flinke bezuinigingen zullen volgen. Ik neem aan dat onze aanvraag daar gehonnoreerd zal worden, maar durf dat nu zeker niet met zekerheid te zeggen. Het is triest dat we nu weer jaarlijks of elke twee jaar moeten duimen.”

Fonds voor Cultuurparticipatie: 'Erg geschrokken maar voelden het aankomen'
Directeur Jan Jaap Knol van het Fonds voor Cultuurparticipatie heeft de plannen van Zijlstra in de trein gelezen. "Ik ben erg geschrokken, net als een boel andere mensen denk ik. Maar voor veel instellingen zal het nog net even wat meer schrikken geweest zijn. En we voelden het al even aankomen." Het Fonds moet vanaf 2013 fuseren met het FPK (Fonds Podiumkunsten) en wordt 30% gekort op het budget, wat nu op 12,2 miljoen uitkomt. "Voor de 27 instellingen in onze Basisinfrastructuur, zoals Grote Prijs van Nederland, Popsport en Kunstbende, is nog niet duidelijk wat dit gaat betekenen. We kunnen wel vaststellen dat de spoeling dunner wordt en druk op de begroting groter. De 27 instellingen zullen niet meer in de Basisinfrastructuur voorkomen, maar komen wel in aanmerking voor meerjarige activiteitensubsidie. Het budget wordt dus fors minder en het karakter van meerjarige subsidies gaat veranderen." Het is volgens Knol nog te vroeg om te zeggen welke instellingen vanaf 2013 in aanmerking komen. "Ik ben zelf ook verrast over die fusie met het Fonds Podiumkunsten. We zijn juist in 2008 apart gegaan. Maar als je kijkt wat voor gevolgen dit voor de vele instellingen zal hebben, vind ik niet dat wij als fondsen moeten zeuren."

Fonds Podiumkunsten (FPK): 'Ik kom superlatieven tekort'
"We zijn een beetje stil geworden van die brief. Zo'n radicale, onverbiddelijke en glasheldere brief, waarin de schade en het feit dat er enorme bezuinigingen gaan komen, niet helderder hadden kunnen staan." Aan het woord is George Lawson, directeur FPK. "Wat het fonds betreft is er sprake van een korting van 30% (inclusief een eerdere korting) op het huidige budget. Daar komt nog bij dat de makers die nu uit de Basisinfrastructuur verdwijnen, de druk zullen verhogen op de overige subsidieregelingen en mogelijkheden die het fonds heeft. Dat raakt het hele middelgrote en kleine theater-, dans- en muziek-gebeuren dat nu op het fonds is aangewezen. Evenals alle festivals, vermoedelijk met uitzondering van het Holland Festival. De precieze gevolgen worden pas duidelijk halverwege volgend jaar. Wij zitten ook niet te wachten op die fusie met het FCP, we zijn pas drie jaar uit elkaar. En gezien de ontwikkeling die beide fondsen hebben doorgemaakt, die in het algemeen als succesvol worden gezien, zie ik niet welk doel de fusie dient." De gevolgen voor de iets meer dan vijftig mensen, die nu bij het FPK werken, kan Lawson nog niet overzien. "De organisatie zal terug moeten. Over ontslagen kan ik nog niks zeggen, maar het wordt minder; dat is duidelijk." Zijn gevoel over de bezuinigingen vat de directeur in een zin samen: "Ik kom even superlatieven tekort."

GroenLinks: 'Onnodige cultuurbezuiniging Zijlstra is lompe aanslag'
GroenLinks staat naar eigen zeggen perplex over de botte en visieloze wijze waarop de staatssecretaris van plan is te bezuinigen. Tweede Kamerlid Mariko Peters: "Dit voelt als een valse dolk in de rug van de cultuursector. Straks vullen alleen nog buitenlandse kunstenaars de Nederlandse podia en musea. Het kabinet houdt topinstellingen uit de wind, maar wat kunnen die zonder broedplaatsen?" De 200 miljoen bezuinigingen vormen volgens de partij "een fractie van de totale Rijksbegroting maar ongeveer 25% van het totale cultuurbudget en daarmee meer dan welke sector ook moet bijdragen aan het opvangen van de crisis." Peters: "Dat riekt naar revanchisme. Dit kabinet wil alleen nog subsidie geven aan kunstinstellingen die meer eigen inkomsten genereren en meer publiek trekken. Voor vernieuwende en experimentele kunst is dat funest. Straks bestaat ons culturele leven alleen nog uit bemiddelde vijftigers die naar musicals kunnen."
Peters argumenteert dat dat cultuursubsidies maatschappelijk meer opleveren dan zoveel voorstellingen per jaar: "Naast toneel, dans of opera, wordt ook op Nederlandse film en popmuziek visieloos gekort. En op het publiek van de toekomst wordt bezuinigd door het afschaffen van de cultuurkaart en het tot omvallens toe korten van jeugdinstellingen. Bovendien bloedt met deze maatregelen ook de amateurkunst leeg: de beeldend kunstenaar die les geeft in het buurthuis, de streetdance groep die gebruik maakt van een professionele choreograaf. Op dit bindend weefsel in de samenleving bezuinigt dit kabinet ook."

Ntb (Nederlandse Toonkunstenaarsbond): 'Plannen kabinet onzorgvuldig en onfatsoenlijk'
"Met grote teleurstelling heeft de Ntb kennisgenomen van de brief van staatssecretaris Zijlstra. Er dreigt daadwerkelijk een kaalslag voor kunst, cultuur en media. Het advies van de Raad voor Cultuur om zorgvuldigheid te betrachten en daarom in ieder geval de BTW verhoging terug te draaien en niet in een keer 200 miljoen te bezuinigen (op een totaalbegroting van 900 miljoen) werd in de prullenbak geworpen. Ook stelt het kabinet veruit onvoldoende "frictiegelden" beschikbaar (gelden om fatsoenlijke sociale plannen af te sluiten, reorganisaties te financieren en gedwongen ontslagen ten minste netjes op te vangen of mensen om te scholen), waardoor zelfs elke schijn van zorgvuldig beleid verdwijnt. (Het kabinet stelt slechts 150 miljoen beschikbaar, een bedrag dat bovendien beschikbaar komt door de bezuinigingen een jaar naar voren te halen.) De Ntb kan de plannen daarom niet anders typeren dan onfatsoenlijk, onzorgvuldig en gevoelloos."

Het ANP tekende citaten van premier Mark Rutte op: 'ik ben geen doorgeslagen marktliberaal'
"Ik ben niet tegen subsidies. Ik ben geen doorgeslagen marktliberaal. Ik zie te veel mensen in de sector die met hun rug naar de sector staan en met een open knip naar Den Haag. Ik wil dat ze zich omdraaien. Dat er gewoon een fatsoenlijke subsidie is, maar dat mensen zich weer volledig op hun eigen creativiteit richten."

Staatssecretaris Halbe Zijlstra over de kunstbezuinigingen:
"Ik heb niet de illusie dat ze in applaus zullen uitbarsten, al zou dat wel verstandig zijn."