Alle cultuurbezuinigingen in kaart gebracht

MCN en Productiehuizen verdwijnen, Basisinfrastructuur op de schop, NFPK en FCP fuseren

Erik Zwennes & Ingmar Griffioen ,

De inhoud van de 200 miljoen euro aan cultuurbezuinigingen is vanmiddag bekend gemaakt door Staatssecretaris Halbe Zijlstra van Cultuur. Dit heeft vergaande gevolgen voor diverse instellingen en partijen. De eerste analyses op een rijtje.

MCN en Productiehuizen verdwijnen, Basisinfrastructuur op de schop, NFPK en FCP fuseren

De inhoud van de 200 miljoen euro aan cultuurbezuinigingen is vanmiddag bekend gemaakt door Staatssecretaris Halbe Zijlstra van Cultuur. Het kabinet kiest ervoor om niet de kaasschaaf te hanteren, maar om heldere keuzes te maken. Dit heeft vergaande gevolgen voor diverse instellingen en partijen. De bezuinigingen beginnen al in 2011 (30 miljoen). In 2012 wordt er 50 miljoen bezuinigd om vanaf 2013 de volle 200 miljoen euro te bezuinigen. De eerste analyses op een rijtje.

Basisinfrastructuur op de schop
- Ongeveer 90 instellingen in de zogenoemde basisinfrastructuur (BIS) worden gesubsidieerd. Daarmee wordt de BIS - de instellingen die door het rijk worden gesteund - gehalveerd. Er komt één podiumkunstenbreed festival van internationale statuur. Aangenomen mag worden dat hier het Holland Festival wordt bedoeld.
- Het advies van de Raad voor Cultuur om bezuinigingen in de basisinfrastructuur gefaseerd in te voeren legt de Staatssecretaris naast zich neer.
- In de brief wordt een nieuw op te richten Fonds voor de Creatieve Industrie genoemd. Opvallend is dat muziek hier volledig uit is gelaten. Opnieuw wordt muziek enkel als een podiumkunst gezien.

Eurosonic-Noorderslag uit de basisinfrastructuur
- Het jaarlijkse internationale showcasefestival in Groningen gaat uit de basisinfrastructuur. Mogelijk wordt het bedrag aan subsidie overgeheveld naar het Fonds voor de Podiumkunsten (FPK).

Muziek Centrum Nederland (MCN) verdwijnt
- Het Muziek Centrum Nederland moet vanaf 2013 verdwijnen. "Er zal geen ruimte meer in de basisinfrastructuur zijn voor Muziek Centrum Nederland en het Nederlands Muziek Instituut", schrijft staatssecretaris Halbe Zijlstra vandaag aan de kamer.
- "Dit is een donderslag bij heldere hemel. Tot eergisteren zouden we 30% gekort worden, maar er schijnt iets gebeurd te zijn waardoor we toch in één klap moeten verdwijnen", vertelt een verbijsterde MCN-projectleider Arjen Davidse tegenover 3VOOR12.

Internationaal cultuurbeleid blijft in basisinfrastructuur, maar onduidelijkheid over popmuziek
- De Raad voor Cultuur heeft in 2010 in zijn advies Culturele vertegenwoordiging in het buitenland gewezen op de vele spelers in het internationaal cultuurbeleid en aangegeven dat meer focus en een duidelijke regie nodig zijn. Het kabinet neemt deze aanbeveling over.
- Het wordt uit de brief niet duidelijk wat dit betekent voor bijvoorbeeld de exportregeling MusicXport. Zelf geeft het aan dat voorlopig doorgegaan wordt met het programma.

Fonds voor de Podiumkunsten (FPK) 15 miljoen gekort, moet fuseren met Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP)
- Het Fonds Podiumkunsten zal in de periode 2013 – 2016 samengaan met het Fonds Cultuurparticipatie, maar met gescheiden budgetstromen.
- Het fonds zal geen vierjarige instellingssubsidies meer verstrekken. Het verstrekken van (meerjarige) activiteitensubsidies blijft wel een taak van het Fonds.
- De regelingen van het fonds zullen scherpere eisen bevatten. Ondernemerschap wordt, net als de andere criteria die het kabinet in aanvulling op kwaliteit hanteert, van groter belang.
- Ook bij het fonds wordt de eigen inkomsten norm een zwaar wegingscriterium bij de beoordeling van aanvragen.
- Er zal ruimte zijn voor een kleiner aantal theater-, dans- en muziekinstellingen.
- Jong talent wordt niet meer ‘geadopteerd’ door een productiehuis, maar koopt desgewenst zelf diensten in van productiehuizen die als producent kunnen optreden.
- Het budget van het Fonds Podiumkunsten komt op € 45,8 miljoen. (was ca. € 61 miljoen, red.), waarmee de druk op de subsidieregelingen toeneemt

Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP) wordt met 30% gekort, moet fuseren met FPK
- De fondsen gaan in de periode 2013 – 2016 samen, maar met gescheiden budgetstromen.
- Het FCP zal geen vierjarige instellingssubsidies meer verstrekken, maar er blijft wel ruimte voor het verstrekken van (meerjarige) activiteitensubsidies. (vierjarige activiteitensubsidies die na twee jaar beoordeeld worden)
- De Basisinfrastructuur (met nu 27 instellingen als de Grote Prijs van Nederland, Kunstbende en Popsport) verdwijnt, die instellingen kunnen vanaf 2013 wel activiteitensubsidies aanvragen
- Het budget daarvoor zal wel fors minder zijn, aangezien het FCP-budget met 30% gekort wordt en dan uitkomt op ca. € 12,2 miljoen. Dat was ca. € 17 miljoen.

Besluit over Cultuurkaart uitgesteld
- Zijlstra stelt vast dat er een groot draagvlak is voor cultuureducatie. Er is nog geen definitief besluit genomen over de financiering van de Cultuurkaart.
- Wel is al een jaarlijkse bezuining ingepland. In 2012 wordt het CJP 4,5 miljoen euro gekort. Vanaf 2013 t/m 2015 ontvangt het jaarlijks 13,1 miljoen euro minder subsidie.
- Volgens Zijlstra liggen er kansen voor een constructie, waarbij via een investering van scholen, de Cultuurkaart wordt gedeeld met een bijdrage uit een fonds dat door verschillende partijen wordt gevuld, zoals private financiers en commerciële partijen.
- Gemeenten en provincies hebben aangegeven geen belangstelling te hebben om te investeren in de Cultuurkaart. CJP zal komende tijd gaan onderzoeken in welke mate scholen bereid zijn voor de Cultuurkaart te betalen en hoeveel private fondsen en commerciële partijen hieraan willen bijdragen.

Alle productiehuizen verdwijnen
- De nieuwe basisinfrastructuur zal geen ruimte meer bieden aan postacademische instellingen en productiehuizen voor de podiumkunsten.
- Denk hierbij aan Productiehuis Oost-Nederland (ON), Muzieklab Brabant en Paradiso-Melkweg Productiehuis.

Festivals niet meer voor vier jaar onder dak bij fondsen
- Een aantal subsidiemogelijkheden bij fondsen zal verdwijnen. In het nieuwe cultuurstelsel is het voor instellingen niet meer mogelijk om instandhouding- of exploitatiesubsidies voor 4 jaar aan te vragen. Meerjarige financiering (2 jaar) is alleen mogelijk voor specifieke activiteiten of projecten.
- Festivals als Motel Mozaique en het Amsterdam Dance Event (ADE) zullen hier de dupe van zijn.

Onduidelijkheid over Popronde
- De Popronde ontvangt nu subsidie via het Fonds voor Cultuurparticipatie. Op dit moment loopt nog een nieuwe aanvraag voor 2012, die volgens het fonds gewoon beoordeeld wordt.
- Het meeste geld ontvangt de Popronde echter via gemeenten.
- Er blijft onduidelijkheid over de toekomst van de Popronde, aangezien het vanaf 2013 voor de Popronde net zo lastig wordt als voor de andere instellingen (de spoeling wordt dunner)

Onduidelijkheid over Tax-videoclipfonds
- De toelichting van Zijlstra over de basisinfrastructuur rept over een nieuw op te richten Fonds voor de Creatieve Industrie. Dit zou logischerwijs gevolgen kunnen hebben voor het Mediafonds en het Fonds voor beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst (Fonds BKVB). Samen zijn zij verantwoordelijk voor het Tax-videoclipfonds. Het is mogelijk dat deze gelden naar het Fonds voor de Creatieve Industrie gaan.

Onduidelijkheid over Grote Prijs van Nederland
- De Grote Prijs van Nederland valt onder het Fonds voor Cultuurparticipatie, maar valt daar vanaf 2013 uit de Basisinfrastructuur.
- Dat Fonds (voor amateurkunstenaars) heeft aanzienlijk minder te besteden vanaf 2013, waarmee het voor alle gegadigden lastiger wordt.
- Feit is dat Grote Prijs zich richt op Nederland en niet enkel lokale initiatieven en dat het in Heineken een grote sponsor heeft gevonden. Dit is een van de voorwaarden die Zijlstra in zijn brief stelt aan subsidie.

Popsport en Kunstbende
- Voor Popsport en Kunstbende geldt hetzelfde als de Grote Prijs van Nederland:
- Ze vallen onder het Fonds voor Cultuurparticipatie en verdwijnen dus ook vanaf 2013 uit de Basisinfrastructuur. Vanaf 2013 wordt bij het FCP de spoeling aanmerkelijk dunner, waarmee subsidie een uiterst onzekere factor wordt.