Poppodia zien zich door stijgende kosten en afnemende inkomsten gedwongen commerciëler te programmeren. Maar ben je nog een poppodium of eerder een feesttent als meer dan de helft van je maandprogramma uit dansavonden en verhuurfeesten bestaat? Aan de andere kant: wat is er mis mee om je zaal te vullen met feesten en grote trekkers als dat ook artistiek interessante, meer obscure boekingen mogelijk maakt? En gooit het Groningse alternatieve bastion Vera met het programmeren van Bløf ook het roer om?

Bezuinigen: risicovolle programmering op tocht
Die vragen worden actueler nu het Nederlandse poppodium het steeds moeilijker heeft. In 2009 leed 60% van de bij de Vereniging van Nederlandse Poppodia en -Festivals (VNPF) aangesloten zalen verlies. Ze worden onder meer bedreigd door oplopende kosten voor gages en huisvesting en een BTW-verhoging op de tickets. Bovendien draaien steeds meer gemeentes in hun bezuinigingsbehoefte de geldkraan dicht. Podia als De Kade in Zaandam en P3, Purmerend zijn door de gemeente gedwongen meer op eigen benen te staan en bevestigen dat de risicovolle programmering (niche en bands uit de regio) dan op de tocht komt te staan.

Ook VNPF-voorzitter Berend Schans geeft toe dat het risico is dat zalen door bezuinigingen commerciëler moeten programmeren en een soort zalenverhuurcentra worden. "Zeker met een nieuw gebouw krijg je het lastig als je geen robuuste financiering van de gemeente krijgt. Gemeentes moeten goed nadenken wat ze neerzetten en wat een podium kost en opbrengt. Dat is precies de reden dat ze bij De Kelder in Amersfoort de boel in de koelkast hebben gezet." Een verschraling wil Schans het niet noemen. "Maar het aanbod zal wel veranderen." De voorzitter waarschuwt voor de opdracht aan podia om zich meer op de zakelijke congresmarkt te richten. "Ook die markt heeft het zwaar en loopt synchroon met de crisis."

Bløf in Vera
Bij Vera ontstond een relletje nadat de Zeeuwse band Bløf was geboekt. Het uitverkochte concert op 18 februari is met 21 euro meteen het duurste ooit in het Groningse podium. Peter Weening, sinds jaar en dag programmeur van Vera, ontkent dat het nieuw beleid is. "Er zijn zeker grenzen aan wat we doen, maar dit zit niks in de weg. Het is niet dat we The Mars Volta nu niet kunnen boeken. Sommige medewerkers vinden het zeg maar ongepast, vanuit het verleden gezien. Dat is toch een beetje de zwarte-kousenkerk van Vera. We leven wel vandaag en zullen toch wat verbreding moeten aanbrengen."

Weening merkt dat er vergeleken met vroeger veel meer bands aangeboden worden. "Aan de alternatieve kant van het spectrum is het daarom moeilijker, want we doen meer en er komen minder mensen op af. Daar moet wel iets tegenover staan. Ik zou Bløf niet als melkkoe willen betitelen, maar er moet wel balans in de portemonnee zitten. Of we moeten kiezen om één van de twee leuke dingen niet te doen. We hebben bijvoorbeeld British Sea Power en The Walkmen op maandagen, maar die wil ik niet missen. Dus beconcurreer je jezelf met je eigen programma. Dan maar over de hele linie minder mensen. We moeten binnen de strenge koers van de zwarte-kousenkerk een beetje schipperen. Maar normaal moeten bands als De Staat en Triggerfinger natuurlijk de Vera rock 'n roll-kar trekken."

Melkkoeien: drie avonden De Dijk
Melkkoeien worden ze wel genoemd: disco- en dansavonden die het poppodium weinig kosten (de gage voor twee dj's ligt veel lager dan de gemiddelde band) en door een volle zaal het maximale opleveren. In dezelfde categorie te scharen is het risicoloos programmeren van meerdere avonden op rij van geheide hits als De Dijk of Ilse DeLange. Niks mis met commerciëler programmeren oordeelt Schans. "Het kan prima. Ook met dansavonden als de gemeente niet al te moeilijk doet met vergunningen. Maar voor je het weet heb je de lokale horeca op je nek die een gesubsidieerde instelling ziet die precies hetzelfde doet."

Dat gebeurde Luxor Live in Arnhem, dat na een kwakkelend eerste jaar in 2009 bij de gemeente aanklopte. Die kwam met een lening van een miljoen en een verbeterplan: Luxor moest meer inkomsten genereren door meer bezoekers te trekken via een 'aanzienlijke verbetering van de huidige brede programmering'. Minder blij was de Arnhemse horeca, die vond dat de gesubsidieerde zaal meer van hetzelfde bood en een 'commerciële marktpartij' was geworden. De Gelderlander: "Korenmarkt Nu en Horeca Arnhem Centraal zien de programmering van het podium steeds meer opschuiven richting commerciële dansavonden in het weekend."

'Subsidiedekkingsgraad podia ongeveer 22%
Schans nuanceert het beeld van een tendens. "Ik kan ook zat voorbeelden noemen van steden waar meer geld naar podia gaat, zoals Utrecht en Nijmegen." Wel zegt hij te begrijpen dat er bezuinigd moet worden. "Het is een maatschappelijle realiteit. Dat de cultuur en de popmuziek ook een steentje bij moeten dragen verbaast me niet. Ik vind het interessanter om te kijken of het theater en de bioscoop evenveel moeten inleveren." Schans vindt de subsidieafhankelijkheid bij poppodia meevallen. "De subsidiedekkingsgraad, hoe groot het aandeel van subsidie in de omzet is, is gemiddeld ongeveer 22%. Noem mij één culturele sector waar dat zo is. Ik denk dat we al behoorlijk de eigen broek ophouden." Schans memoreert dat het percentage bij Tivoli (4%), Paradiso en de Melkweg (6%) beduidend lager ligt.

De Vorstin in Hilversum is na een uiterst moeizame aanloop pas een paar maanden open. De gemeente, eigenaar van het pand, verstrekt jaarlijks 1,4 miljoen euro, maar moet fors bezuinigen en D66 wijst nadrukkelijk naar De Vorstin. De collegepartij wil het poppodium omvormen tot cultureel podium, schrijft De Gooi- en Eemlander. "De Vorstin moet vooral zelf snoeien. Het is duidelijk dat de accommodatie aantrekkelijk is. Om te overleven moet De Vorstin meer verhuurd worden aan commerciële partijen." Berend Schans vindt dat de gemeente, na a nu ook b moet zeggen. "Ik wil wel eens weten wat de gemeente voor idee had toen ze het gebouw neerzette. Het getuigt niet van veel visie om na één jaar de subsidie in te trekken. Als je de bevolking van Hilversum wat wil bieden moet je ook investeren. Ik snap die bezuinigingsopdracht wel, maar die hele crisis is over 4 of 5 jaar wel weer over en dan? Dan zijn die mensen wel weg."