Classic Albums is een documentaireserie op Nederland 3 over pop- en rockalbums, die worden beschouwd als de beste of meest opmerkelijke albums van een bekende band, of die een periode in de muziekgeschiedenis markeren. Muzikanten, producers en geluidstechnici ontleden de muziek en geven zo inzicht in de manier hoe het album is ontstaan. Zaterdag 19 februari is Machine Head van Deep Purple aan de beurt. Het album is ook te beluisteren op speciale Classics Luisterpaal.

Ook nooit nagedacht waar rockklassieker Smoke On The Water precies over gaat? Ja, Frank Zappa en de Mothers hadden er iets mee te maken. Maar verder? In deze aflevering van Classic Albums wordt het waargebeurde verhaal achter Smoke en het bijbehorende album Machine Head uit de doeken gedaan.

We all came out to Montreux, on the Lake Geneva shoreline
To make records with a mobile, we didn't have much time.

Op 4 december 1971 kwamen gitarist Ritchie Blackmore, zanger Ian Gillian, bassist Roger Glover, keyboardspeler John Lord en drummer Ian Paice aan in Montreux, Zwitserland, om te beginnen aan de opnames van Machine Head. Een gehuurde mobiele studio van de Rolling Stones stond geparkeerd buiten het Montreux Casino, in die tijd een reguliere stop in het Europese live circuit.

Die middag gaven Frank Zappa & The Mothers een matineeconcert. Tijdens de show schoot iemand ('some stupid with a flare gun') een lichtkogel af in de zaal, waarna het houten plafond vlam vatte. Het casino brandde tot de grond toe af,  Enkele bandleden waren afwezig bij het concert, anderen keken vanuit hun hotelkamer aan de andere kant van het meer van Geneve en zagen de rook over het meer trekken.

Eigenaar (Funky) Claude Nobs, als organisator van het Montreux Jazz Festival ook de Zwitserse Jan Smeets, vond een nieuwe plek voor de groep. Daar werden ze echter na een paar dagen al weer uitgezet door de politie. Dit omdat half Montreux kon meegenieten van de eerste sessies van Smoke On The Water. Uiteindelijk bleek het voor het seizoen gesloten Grand Hotel de enige plek met enige grandeur waar ze nog terecht konden. Bassist Roger Glover kwam op de proppen met de titel Smoke On The Water. Die titel was in een droom tot hem gekomen. Hij twijfelde nog of ze hem wel moesten gebruiken, omdat het misschien te veel naar wiet roken verwees. Deep Purple was een anti-drugs band.

Het Britse Deep Purple is natuurlijk en vooral bekend van Child In Time, vaste waarde in de Top 2000 en alle Top 100's allertijden sinds 1970. Na het succes van het album In Rock (met Child In Time) kwam het wat mindere album Fireball, waarop de band iets te funky en te weinig rechtdoor ging. Deep Purple was toe aan een nieuwe killerplaat. Het was gebruikelijk dat ze op tournee werkten aan een album. Steeds twee, drie dagen de studio in, daarna verder spelen. En dat na een serie optredens nog een keer. Bij Machine Head werkten ze juist zeer gericht naar een album toe. Hoewel drie weken en drie dagen, zoals in Montreux, ook weer niet heel erg lang was. De plaat moest immers nog grotendeels geschreven worden.

'Ervaringsdeskundige' en ex OOR-journalist Hans van den Heuvel was een jaar of veertien toen hij in aanraking kwam met Deep Purple, via vriendjes op de Mavo.  Hij interviewde de band voor het eerst in 1984 voor OOR en schreef in dat verhaal over de reünie van Deep Purple, die het in eerste instantie in deze vorm (MK2) had uitgehouden van 1969 tot 1973. "Deep Purple was verreweg de meest technische onderlegde en experimentele band van het nog jonge heavy metal genre. Ze hadden ook de reputatie van de hardst spelende band ter wereld. Je wist nooit wat je kon verwachten. Het welslagen van een show was vooral afhankelijk hoe stergitarist Ritchie Blackmore zich die avond voelde."

Machine Head bevat zes of zeven van Ritchmore's onverwoestbare gitaarriffs. In combinatie met John Lords keyboards, die door een Marshall werden versterkt, bracht dat de typische Deep Purple wall of sound voort. Openingstrack Highway Star staat samen met Born To Be Wild en Radar Love in de top drie snelheidsboetehits. "Meteen een klassieker. Wordt ook veel gecoverd tijdens jamsessies. Er zit een geweldige drive en een power in en het swingt op een logge manier."

Blackmore is het genie van de groep. Geen gemakkelijke man, zo weet Van den Heuvel. "Ritchie was zeer eigenzinnig en hield niet van smalltalk." Blackmore was ook de enige die zich rond optredens afzonderde in zijn eigen kleedkamer. Hij luisterde naar Bach of Beethoven en brandde een kaarsje. Het boterde ook niet tussen hem en zanger Ian Gillian. "Twee kapiteins op een schip, dat gaat niet werken." Zo gebeurde het dat When A Blind Man Cries, Van Den Heuvels favoriete nummer van Machine Head, uiteindelijk niet op het album terecht kwam; later werd de ballad wel toegevoegd aan de cd-versie. "Blackmore vond het een kutnummer."

Deep Purple was een spons die invloeden opzoog uit alle hoeken. Vooral ook uit de klassieke muziek. "Het voordeel is dat die componisten dood zijn en dat je daar schaamteloos van kunt jatten zonder dat ze de volgende dag op je stoep staan." Ritchie Blackmore heeft later nog jaren in Duitsland gewoond. "De man is zwaar beïnvloed door Bach. Misschien voelde hij zich daar beter op zijn plek." Smoke On The Water lijkt dan weer leentjebuur te spelen bij Maria Quiet in de versie van Astrud Gilberto. Dat Smoke in Amerika de enige grote hit was van Deep Purple zal er mede toe geleid hebben dat niet In Rock (met Child In Time), maar Machine Head werd uitgekozen voor de Classic Albums serie, denkt Van den Heuvel. "Dat scheelt toch weer een hoop potentiële kijkers."

Zaterdag 19 februari van 21.00 tot 21.55 uur komt Machine Head van Deep Purple bij Classic Albums op Nederland 3 aan de beurt. De albums zijn ook te beluisteren op de Luisterpaal.