De brief van staatssecretaris Fred Teeven aan de Tweede Kamer met zijn voorstel voor een downloadverbod bevat drie pijlers. Allereerst het strafbaar stellen van downloaden uit 'evident illegale bron', daarnaast wil hij het vertrouwen in auteursrecht vergroten met het wetsvoorstel toezicht op collectieve beheersorganisaties. En Teeven wil deze zomer het wetsvoorstel auteurscontractenrecht in de ministerraad bespreken. De bewindsman is duidelijk over thuiskopieheffingen (afschaffen) maar tweeslachtig over de aanpak van individuele downloaders.

Gallo en Europa
Teeven haakt in zijn 'speerpuntenbrief Auteursrecht 20©20' feitelijk aan bij de lijn van Europa en het Gallo-rapport over bescherming van intellectueel eigendom. De Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie verwijst naar een recente resolutie van het Europees Parlement, die stelt dat "online auteursrechtbreuken verontrustende vormen hebben aangenomen en dat het illegale aanbod van content in de weg staat aan de opkomst van nieuwe legale diensten in de creatieve sector". Dat kan er volgens kenners op duiden dat Teeven Nederland probeert te positioneren binnen de gematigde Europese meerderheid en tegenwicht wil bieden aan hardliners als Engeland en Frankrijk.

Teeven schrijft: "In Brussel zal deze benadering voor het bestrijden van auteursrechtinbreuken worden bepleit, opdat niet de Franse 'three-strikes wetgeving', maar de gerichte aanpak van inbreukfaciliterende websites en diensten de Europese norm wordt." Volgens de staatssecretaris stonden Nederland en Zwitserland alleen in hun beleid om downloaden uit illegale bron toe te staan onder de thuiskopie-exceptie. "Nederland zal dus met een wettelijke regeling die het downloaden uit evident illegale bron als onrechtmatig aanmerkt in Europa niet langer een uitzonderingspositie innemen. Dit vergroot de mogelijkheden om in Brussel te pleiten voor een gezamenlijke aanpak en zo de bestrijding van inbreukfaciliterende websites en diensten effectiever te maken." Piraterijbestrijder Brein ziet de juridische mogelijkheden alvast toenemen en juicht de plannen toe.

Gevolgen individuele downloaders onduidelijk
Ondanks de uitgebreide brief blijft veel onduidelijk. Teeven zegt te zoeken naar 'een rechtvaardige balans tussen de bescherming van rechthebbenden tegen inbreuken op hun werk en het belang van een open internet'. Hoewel het kabinet volgens de VVD-bewindsman daarbij niet 'kiest voor strafrechtelijke of bestuursrechtelijke sancties tegen individuele downloaders' (zoals de 'three-strikes-your-out wetgeving') en hoewel Teeven zegt dat er wettelijke waarborgen komen voor de bescherming van persoonsgegevens van consumenten die op bescheiden schaal up- en downloaden, laat hij ook ruimte open voor afgifte van die gegevens na grootschalige auteursrechtinbreuken. "En als het niet mogelijk is gebleken om de websitebeheerder of de hosting provider effectief aan te spreken."

Consumentenbond: 'belofte Teeven wassen neus'
Teeven stelde vanochtend in het RTL Nieuws nadrukkelijk dat het niet de bedoeling is om achter consumenten aan te jagen, maar verschillende partijen als de Nederlandse Toonkunstenaarsbond (Ntb) en de digitale burgerrechtenactivisten Bits of Freedom geloven daar niet in. Zij zeggen dat Teeven daar niet over gaat. Ook de Consumentenbond reageerde kritisch. In mei 2010 beweerde Teeven bovendien nog dat een downloadverbod ook gehandhaafd moet worden.

Volgens de Consumentenbond kan de muziek- en filmindustrie juist wel consumenten voor de civiele rechter slepen als downloaden uit illegale bron onrechtmatig wordt gemaakt. De bond noemt de belofte van Staatssecretaris Teeven dat bij invoering van een downloadverbod consumenten worden ontzien een wassen neus. De Consumentenbond, de Ntb en FNV Kiem (de vakbonden voor musici, dansers en acteurs) zien meer in een stelsel van internetheffingen om het down- en uploaden te legaliseren. De opbrengsten zouden onder auteurs en makers verdeeld moeten worden. Opvallend genoeg waren zowel Bits of Freedom als de Consumentenbond niet welkom bij de persconferentie waar Teeven vanmiddag zijn voorstellen toelichtte.

Aanpak adverteerders en zoekmachines
In het schrijven pleit de staatssecretaris ervoor niet alleen providers aan te pakken die sites als The Pirate Bay doorgeven, maar ook 'rechthebbenden de mogelijkheid te geven om op te treden tegen diensten die inbreukfaciliterende websites ondersteunen, zoals adverteerders'. Volgens Teeven is dat van groot belang in de strijd tegen 'inbreukfaciliterende websites en diensten die vanuit het buitenland opereren'.

Zoekmachines als Google kunnen volgens Teeven een rol spelen "om het onrechtmatige gebruik terug te dringen en het rechtmatig gebruik te bevorderen, bijvoorbeeld door bij de zoekresultaten verwijzingen naar websites met legaal aanbod van beschermde werken prioriteit te geven. Ik verwelkom daarom de initiatieven die Google recentelijk heeft aangekondigd om het auteursrecht op internet beter te laten functioneren."

Afschaffen thuiskopieheffing en geen internetheffing
In tegenstelling tot branche-organisaties als de NVPI (Nederlandse Vereniging van Producenten en Importeurs) meent Teeven dat het stelsel met thuiskopieheffingen zijn langste tijd heeft gehad. "Je kunt geen downloadverbod hebben EN een thuiskopieregeling: Als downloaden uit evident illegale bron niet langer onder de thuiskopie-exceptie valt, is er geen aanleiding meer voor een stelsel met thuiskopieheffingen. Het kabinet kiest niet de weg van heffingen op apparaten zoals mp3-spelers, laptops, mobiele telefoons, tablets, usb-sticks en dvd-recorders."

Ook een kopieerheffing op internetabonnementen (internetheffing) acht hij onwenselijk. "Omdat daarmee het auteursrecht als het ware in één keer wordt afgekocht en het onrechtmatig gebruik wordt gelegaliseerd. Dergelijke heffingenstelsels staan haaks op de benadering van dit kabinet - en dat van de Europese Commissie - om het legale aanbod te vergroten en het rechtmatig gebruik als norm te stellen." En daarmee laat Teeven nogmaals zien in de pas te willen lopen met Europese regelgeving.

Toezicht op collectieve beheersorganisaties
Er ligt al een tijd een wetsvoorstel voor toezicht op collectieve beheersorganisaties (CBO's) op de plank en in afwachting van behandeling in de kamer kwamen de CBO's zelf onlangs al met een keurmerk op de proppen. Teeven hecht veel belang aan het vergroten van het vertrouwen in het auteursrecht en de auteursrechtorganisaties. Daarom wil hij "het wetsvoorstel aanscherping toezicht CBO's, dat thans in de Kamer aanhangig is, overnemen."

Volgens Teeven wordt de service van CBO's in een onderzoek goed beoordeeld door meer dan 60% van de respondenten, maar neemt daar geen genoegen mee. "De respondenten die Buma/Stemra als meest relevante CBO noemden, zijn het meest kritisch in de beantwoording van vragen over onder meer de serviceverlening en transparantie. Mede in het licht van de recente berichtgeving over de repartitie van gelden binnen Buma en de in dat verband gestelde vragen vanuit de Kamer zal ik hierover met VOICE en Buma in gesprek gaan."

Wetsvoorstel auteurscontractenrecht
De staatssecretaris benoemt de veelal zwakke onderhandelingspositie van individuele makers en artiesten ten opzichte van de exploitanten van hun werk. Teeven komt met een wetsvoorstel auteurscontractenrecht om de contractuele positie van auteurs en uitvoerende kunstenaars ten opzichte van exploitanten te versterken. Volgens de VVD'er staan makers "in het algemeen positief tegenover het voorontwerp auteurscontractenrecht. "Makers verwelkomen met name de mogelijkheid van collectieve onderhandelingen over een minimumvergoeding, de mogelijkheid om een licentie of rechtenoverdracht terug te draaien als een exploitant zich onvoldoende inspant (non-usus beginsel) en een recht op vergoeding bij onverwacht hoge opbrengsten (bestsellerregeling)."

Teeven meent dat een wettelijke regeling voor het auteurscontractenrecht makers en uitvoerenden de instrumenten kan geven om hun belangen zelf te beschermen en de verdiencapaciteit van hun werken te vergroten. Ook vindt Nederland daarmee "aansluiting bij de wetgeving van landen als Duitsland, Frankrijk en België" en "kan het auteurscontractenrecht een rol spelen bij het stimuleren van nieuwe bedrijfsmodellen." Teeven schrijft dat hij een wetsvoorstel auteurscontractenrecht in de zomer in de ministerraad wil bespreken.

Lees voor aanvulling de vijftien pagina's tellende 'speerpuntenbrief Auteursrecht 20©20' van Fred Teeven aan de Tweede Kamer. De Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie stuurde de brief mede namens Minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en Staatssecretaris Zijlstra van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.