Onderzoeksbureau SEO (Stichting Economisch Onderzoek) gaat de komende maanden onderzoek verrichten naar auteursrecht. Dat doet het samen met eLaw@Leiden (onderdeel van de faculteit rechtsgeleerheid in Leiden) en professor Paul Rutten, in opdracht van het ministerie van OCW. Het ministerie hoopt op die manier inzicht te krijgen in het veranderende cultuurlandschap. “De opkomst van het internet als nieuw distributie- en exploitatiemedium voor werken en uitvoeringen heeft talrijke gevolgen voor creatieve makers en uitvoerende kunstenaars en daarmee ook voor onze cultuur”, aldus de onderzoekers.

Het politieke debat over auteursrecht begint steeds serieuzere vormen aan te nemen. In Brussel staat het onderwerp door het rapport Gallo en het ACTA verdrag stevig op de agenda. Tijdens de afgelopen verkiezingen was auteursrecht voor een aantal partijen voor het eerst onderdeel van het verkiezingsprogramma. Het besef lijkt te groeien dat het auteursrecht zoals het nu is onder druk staat. “Er doen zich allerlei veranderingen voor die raken aan de wijze waarop zij hun creatieve uitingen kunnen exploiteren. Zo ontstaan nieuwe mogelijkheden om rechten zelf te exploiteren en te beheren. Ook dienen zich nieuwe partners aan voor de exploitatie van werken en uitvoeringen. Voorts komt volgens sommigen het collectief rechtenbeheer in een ander licht te staan met de opkomst van het internet als exploitatieplatform.”

Voor het onderzoek benaderen de onderzoekers makers uit allerlei vakgebieden: van muzikanten, fotografen, gamedesigners tot journalisten. Hen zullen vragen gesteld worden over bijvoorbeeld file-sharing en creative commons. Paul Keller van Kennisland (waaronder ook Creative Commons valt) is zelf niet betrokken bij het onderzoek, maar is er wel blij mee. Al maakt hij zich wat zorgen over de opzet. “Zo’n onderzoek is erg belangrijk”, zegt hij. “Het is een reactie op het werk van de commissie Gerkens over auteursrecht. Dit is zoals je wilt dat men in Den Haag beleid maakt: op basis van solide empirische informatie. Ik vond het alleen jammer dat het zoeken van te interviewen makers alleen via collectief beheersorganisaties verliep. Het is ook belangrijk om met onafhankelijke makers te spreken.”

Volgens Keller gaat het daarbij niet alleen om mensen die in de marge werken. De overtuiging heerst dat iedere muzikant die er toe doet aangesloten is bij een organisatie als Buma/Stemra. “In de muziek zal dat misschien het geval zijn, in andere sectoren zijn misschien wel meer mensen die op contractbasis werken zonder bij een organisatie aangesloten te zijn, en daar heel gelukkig mee zijn.” De onderzoekers konden zich vinden in de kritiek en hebben hun onderzoeksterrein uitgebreid. Makers die binnen het onderzoeksprofiel passen, kunnen zich bij hen melden. De onderzoekers zoeken naar mensen die minimaal 12 uur per week aan hun werk besteden (inclusief repetities of scholing) en wiens werk (met of zonder toestemming) via internet verspreid wordt. Het onderzoeksrapport moet begin 2011 gepresenteerd worden.