Amper een jaar na The Crying Light brengt Antony Hegarty (1971, Chichester, GB) zijn vierde album Swanlights uit. Swanlights is ook de naam van het boek dat bij de luxe uitgave van de plaat verkrijgbaar is. Het staat vol collages, schilderijen, foto's en teksten van Antony. Met als belangrijkste thema zijn relatie met onze fragiele planeet. "Het leven op Aarde en hoe wij daar mee omgaan, is een vraagstuk dat raakt aan de kern van mijn bestaan; aan de wortels van mijn spirituele zoektocht." De zanger debuteerde in 1998 met het album Antony and the Johnsons. Zeven jaar later zorgde het tweede album I Am A Bird Now voor de wereldwijde doorbraak.

Manhattan
Antony: "New York is niet zuinig op het eigen verleden. Het is fijn om er weer onderdeel van uit te maken. Door de tours en andere verplichtingen ben ik een aantal jaar feitelijk niet in mijn New York, mijn Manhattan, geweest. De afgelopen tijd ben ik de stad opnieuw gaan verkennen en heb ik alle codes en plekjes opnieuw leren kennen. Ik heb opnieuw kennis gemaakt met mijn stad. New York verandert enorm snel. Alsof het zichzelf eens in de zoveel tijd opnieuw uitvindt. Andere steden leunen sterk op hun historie, terwijl Manhattan zichzelf regelmatig afbreekt en opnieuw inricht. Met nieuwe mensen die het avontuur aangaan. Na mijn laatste tour heb ik een periode rust genomen. Ik ben naar Hawaii geweest. Daarnaast heb ik veel tijd in de studio doorgebracht en de tijd genomen voor mijn boek dat bij het album hoort."

Expressie
"Het heeft lang geduurd voordat ik mijn beeldende kunst durfde te delen. Ik ervaar het als een ander facet van mij; het werk is heel persoonlijk en ik maak het in volledige afzondering, voor mezelf. Ik deel het nu, omdat ik het waardevol vind. Het heeft geen zin om die kant van mij te verstoppen. Of je verbrandt het, óf je deelt het met je publiek. Het is ook goed om risico's te nemen in het leven. Zaken die te persoonlijk, te gênant of te kwetsbaar voelen, zie ik juist als een interessant vertrekpunt. Wanneer iets ongemakkelijk voelt, zit je meestal op het juiste spoor. Wanneer ik optreed werk ik me door schaamte, verlegenheid en vernedering heen. Dát is de enige manier waarop een waardevolle uiting ontstaat in een samenleving waarin expressie en creativiteit wordt onderdrukt."

Het nummer Thank You For Your Love, eveneens de titeltrack van de ep die voorafging aan Swanlights, gaat over de jongere ik, legt Antony uit. "Tijdens het schrijven ben ik door mijn eigen foto- en beeldarchief gaan speuren, ook met het oog op de bijbehorende video. Ik ontdekte veel studiobeelden geschoten in mijn late tienerjaren en als twintiger. De jongen die voor de camera staat herken ik eigenlijk niet, al merk ik wel dat ik een zwak voor hem heb. Ik was destijds een heel ander persoon. De laatste tijd ben ik gefascineerd geraakt door de wetenschap dat elke cel in je lichaam maximaal zeven jaar bestaat. Elke zeven jaar van je leven ben je dus fysiek een geheel nieuw persoon geworden. Natuurlijk blijven de herinneringen, maar die worden dus volgens dat principe elke keer op een nieuwe "harde schijf" opgeslagen. Ik ben al weer zoveel harde schijven verder dan die jongen in de video. Ben ik daarom ook een ander persoon? Ik heb mijn leven nooit beoordeeld in maten van "geluk". De term "geluk" heeft weinig betekenis voor mij. Het is een vluchtig idee dat je leven af en toe kruist, maar ik ervaar het niet als een gemoedstoestand."

Swanlights
"Mijn vorige album The Crying Light (2009) en Swanlights zijn tegelijkertijd ontstaan. The Crying Light was als eerste af. Ik heb het uitgebracht en ben er de wereld mee over gegaan. Toen ik terug kwam, ben ik verder gegaan met Swanlights. De beelden heb ik in de afgelopen vier à vijf jaar gemaakt. Het bijbehorende boek vormt het landschap waarin de nummers hun plek vinden. Zonder het boek is de muziek waarschijnlijk moeilijker te plaatsen. Ondanks dat ik aan twee albums tegelijkertijd werkte, werd al in een vroeg stadium duidelijk welke nummers op welk album hoorden. The Crying Light is sober, vrij clean en basaal, terwijl Swanlights voller is gearrangeerd en wellicht sneller emoties oproept. I'm A Bird Now ervaar ik nu als kinderachtig. Het is een heel liniair verhaal met kop en staart, terwijl ik nu liever vluchtiger, gelaagder en vaak grilliger te werk ga. Daardoor blijft er veel meer spanning behouden."

"Mijn visie op het milieu en het leven op deze planeet is verweven met mijn kunstenaarschap. Het is geen politiek thema voor mij. Het leven op Aarde en hoe wij daar mee omgaan, is een vraagstuk dat raakt aan de kern van mijn bestaan; aan de wortels van mijn spirituele zoektocht. Dit boek is het resultaat van mijn worsteling met dit onderwerp. Ik heb geen antwoorden, hoogstens flarden suggesties. Swanlights voelt als een monument van mijn huidige visie op het leven. Met het uitbrengen van dit project sluit ik voor mijn gevoel twintig jaar van mijn leven af. De toekomst is een lege bladzijde. Ik heb nog één, misschien twee verplichtingen en dan breekt een nieuwe periode in mijn leven aan."

Apocalyps
"Ik voel mij als kunstenaar mede verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het collectieve bewustzijn. Zeker in een tijd van een exponentieel groeiende hoeveelheid informatie en kennis over de ontwikkeling van het milieu en de gevolgen daarvan. We zullen onze kijk op leven en ons gedrag drastisch moeten veranderen. Onze relatie met de Aarde moet veranderen evenals de relatie met jezelf; met je gevoel en je onderbuik. Machtsrelaties, economie, religie en politiek kunnen niet in de huidige vorm blijven bestaan. Er is een radicale omslag nodig zodat de mens een poging kan wagen een weg te banen door de problemen met moeder Natuur die voor ons liggen. We zullen wel moeten. Dit is alles wat we hebben, in tegenstelling tot wat veel patriarchale religies ons willen doen geloven. Ook de wetenschap droomt nog steeds over een scheiding van mens en natuur. Stephen Hawking zei een paar weken geleden in The Guardian nog dat de enige hoop voor de mensheid ligt in de kolonisatie van andere planeten, omdat we alle natuurlijke hulpbronnen hebben uitgeput. Het is de patriarchale theologische fantasie dat we onze spirituele lotsbestemming bereiken door afstand te doen van het vrouwelijke en de natuur. Ik zie dat als een gigantisch mislukt experiment waarvan we het toppunt gaan bereiken; de apocalyps van de patriarchale wereld."

"Maar er is nog steeds een alternatief", houdt Antony ons voor. "Het lijkt wel of we ons niet voor durven stellen hoe een een wereld er uit ziet waarin we wél die radicale omslag in ons gedrag en bewustzijn durven te maken. We kunnen als collectief op een andere manier van leven aansturen. We kunnen de omschakeling maken van keuzes ingegeven door testosteron, naar keuzes ingegeven door oestrogeen. Dit is natuurlijk een gigantisch vereenvoudigde theorie, maar zie het als een grondvorm van waaruit we na kunnen denken over een verandering van masculien beleid naar een feminiene inrichting van onze samenleving. Deze is gebaseerd op empathie en een kringloop van leven die wél rond is. Dit in tegensteling tot de huidige egocentrische benadering enkel om individuele behoeften te bevredigen. Dat is een holbewonersmentaliteit: alles grijpen wat je nodig hebt, het doden van dieren en soortgenoten ter bescherming van de familie. Mannen zijn geprogrammeerd om zo te leven."

Paradijs
"De tragiek zit hem voor mij niet in de toekomst van de mens, maar in die van al het andere leven op Aarde. Ik wens niet te leven in een wereld waarin biodiversiteit nauwelijks bestaat. Er zijn zesenhalf miljard mensen en nog maar tweeduizend tijgers. Men schat dat in deze eeuw de temperatuur drieënhalve graad zal stijgen waardoor de helft van de nog bestaande dier- en plantensoorten uit zal sterven. We kunnen best een tijdje onze sla laten groeien in een broeikas of water zuiveren om te drinken, maar wie wil er leven in een lege wereld? Iedereen gaat er maar vanuit dat ze over zeventig jaar dood zijn of weg mogen naar hun hemelse paradijs. De oorspronkelijke bewoners van Amerika geloven dat hun geest op Aarde blijft. Je zult dus in harmonie met je omgeving moeten leven, omdat je focus verder gaat dan de jaren dat je hier rondloopt. Maar begrijp me goed: ik weet niet hoe we daar als mensheid kunnen komen."

"Ik deel hier enkel mijn persoonlijke conclusies; de bespiegeling van mijn rol ten opzichte van het moderne leven. Een dergelijke worsteling zou iedereen eigenlijk door moeten maken. Ik ben er persoonlijk al zo'n twintig jaar constant mee bezig en heb voor mijzelf, heel praktisch gezien, nog geen oplossing gevonden. Moet ik me geheel losrukken van de consumptiemaatschappij, in een schoenendoos op het plattenland gaan wonen en drinken uit een beekje? Mijn leven stond altijd in het teken van systemen die ik blind diende te volgen. Of het nu heersende opvattingen over gender en seksualiteit zijn of visies op economie, geloof of macht. Ik heb mij afgevraagd of ze wel kloppen. Zijn die ideeën wel in ieders voordeel? Brengen ze ons wel het beste voor de wereld? Ik zie het als mijn rol als kunstenaar om dit te onderzoeken. Swanlights is een verslag van mijn bevindingen. Ik weet niet of het reden tot bezorgdheid is. Ik denk dat ik maar gewoon bij het leger ga."

Knippen
"Veel werken in het boek hebben een samenhang. Eén van die richtlijnen is "cut away the bad", waarin ik een beeld dat uit balans is, probeer te herstellen door er in te knippen. Ik streef ernaar het beeld opnieuw te construeren, waardoor er een nieuwe betekenis ontstaat. Het is een heel kinderlijke manier van werken. Als je handen voor je gezicht houden en hopen dat het kwade daar niet meer is, al weet je wel beter. De voorkant van het boek en de plaat is een foto van een ijsbeer die is neergeschoten. Ik heb de jager verwijderd om de schoonheid en waardigheid van het moment, de geest die uit het lichaam treedt, te benadrukken. Het verandert niets aan het feit dat de ijsbeer dood is. Dit idee van schimmen of onzichtbare aanwezigen die maar nipt buiten het fysieke treden, vormt de basis van de term Swanlights. Je ziet de spiegeling in het water, maar dat wat weerspiegeld wordt, is onzichtbaar."

"Op dit album staan een aantal nummers met een ondertoon die mij angst aanjoeg. Ik hoor soms een boosheid en hopeloosheid in mijn stem en woorden, die ik nog nooit heb getoond. Ik twijfelde of ik dit wel wilde delen, of het zinvol zou zijn. Ik heb er lang over nagedacht: wat wil ik er mee zeggen? Is dit niet te provocerend? Op wat voor manier zal het de luisteraar beïnvloeden? Ik heb besloten het uit te brengen en hoop dat mensen Swanlights kunnen zien als een momentopname. Het is allesbehalve een eindoordeel of punchline. Ik hoop dat Swanlights een document is dat mensen aan het denken zet of waar men iets in herkent. Het kan toch niet zo zijn dat ik de enige ben die strijdt tegen hopeloosheid? In die hoedanigheid heeft het hopelijk waarde."

Het nieuwe album Swanlights van Antony is uitgekomen bij (Rough Trade/De Konkurrent) en tijdelijk te beluisteren op de Luisterpaal. Het boek is uitgegeven door Abrams, New York. Meer Antony and the Johnsons, zoals de 3VOOR12 Presenteert Antony and the Johnsons van mei 2009, vind je op zijn artiestenpagina.