Op Amsterdam Dance Event ontspon zich een felle discussie over auteursrechten tussen dj en labelbaas Armin van Buuren en Buma/Stemra-directievoorzitter Hein van der Ree enerzijds en GroenLinks-Europarlementariër Judith Sargentini. Het ingelaste debat bracht weinig nieuwe inzichten. Van Buuren en Van der Ree hamerden op de noodzaak tot maatregelen tegen de ongebreidelde schending van privacy en auteursrecht en Sargentini benadrukte dat GroenLinks niet wil dat de burgerrechten aangetast worden door ieders surf- en downloadgedrag te controleren.

Europarlementariër Judith Sargentini verduidelijkt haar standpunten nu in het onderstaande ingezonden opiniestuk. Waarin ze bepleit dat striktere handhaving van het auteursrecht niet direct in het belang van de gemiddelde artiest is, "maar van de platenmaatschappijen, van Buma zelf en van een paar grote artiesten".

Grondrechten en de muziekindustrie
De muziekindustrie ligt nu al ruim elf jaar, sinds de start van Napster, onder vuur. Na de gouden tijden uit de jaren tachtig en negentig werd het ineens een stuk ingewikkelder. Mensen kregen via het internet toegang tot gratis downloads, waardoor de inkomsten van artiesten drastisch afnamen. Het is tijd om de noodklok te luiden, want naar verwachting kunnen binnen enkele jaren hooguit nog een paar grote, oude namen van de muziek hun beroep maken. Dat zal een ernstige verschraling van het muzikale landschap teweeg brengen. De enige remedie hiertegen is ervoor te zorgen dat mensen niet langer in staat zijn om te downloaden.

Zo ongeveer is de redenatie van de professionals in de muziekindustrie, die ik kort geleden sprak op het Amsterdam Dance Event. Zij wilden mij spreken, omdat ik, en mijn partij, ons keren tegen de verregaande maatregelen die worden voorgesteld om de muziekindustrie te redden. Dat klopt. Wij zijn daartegen, maar niet omdat wij de muziekindustrie haten en niet omdat wij het prima vinden dat mensen niet meer betalen voor de muziek. Nee, wij zijn tegen omdat we de prijs die we voor controle zouden moeten betalen veel te hoog vinden.

Burgerrechten
's Werelds beste dj, Armin van Buuren, stelde dat we het ook niet normaal vinden als mensen hun brood gratis bij de bakker halen. Daar ben ik het mee eens. Maar als de bakker van me verlangt dat ik me eerst laat fouilleren voor ik de bakkerij in mag, eet ik liever crackers. Het recht om ongestoord gebruik te kunnen maken van het internet is een wezenlijk onderdeel van onze rechtsstaat. Privacy en de toegang tot digitale informatie horen bij onze burgerrechten, die onze enige verdediging zijn tegen dictatuur. Juist een vrijheidslievende, kunstzinnige sector zou daar pal voor moeten staan. Het doet me pijn te zien hoe hard er wordt geroepen om het afschaffen van vrijheden die ik als essentieel zie voor ons geluk.
De invloed van de wijzigingen die de muziekindustrie voorstaat wordt sterk gebagatelliseerd, maar de argumenten overtuigen niet. Om gratis downloaden tegen te gaan zouden internetproviders in detail mijn gedrag op internet moeten analyseren. Dat is een grove aantasting van de persoonlijke levenssfeer.

Verschuiving
Dat er schrijnende gevallen zijn onder muzikanten, die niet langer erin slagen hun brood te verdienen met hun muziek, geloof ik meteen. Deze verhalen raken mij zeer. Maar ik ben er niet van overtuigd dat het over de gehele linie zo slecht gaat met de muziekindustrie. De cijfers wijzen namelijk op het tegendeel. Een recent onderzoek  in Noorwegen toont opnieuw aan dat de totale uitgaven aan muziek de afgelopen tien jaar niet zijn afgenomen. Platenzaken hebben het moeilijk, maar mensen gaan veel vaker naar concerten, wat voor de optredende artiest veel meer oplevert dan cd-verkoop. Volgens hetzelfde Noorse onderzoek is het inkomen van artiesten zelfs ruim verdubbeld in tien jaar tijd.

De inkomsten binnen de muzieksector zijn aan het verschuiven. Succesvolle artiesten krijgen het zwaarder, als ze weinig optreden. Platenmaatschappijen, vooral de grote, zien een belangrijk deel van hun inkomsten teruglopen. Maar de gemiddelde artiest profiteert. Juist de kleinere artiest heeft veel te winnen bij een sterk gestegen transparantie. Die kan via YouTube en andere sociale media zijn muziek beter aan de man brengen en verdient vervolgens meer met zijn optredens. Het is veelzeggend dat Buma-directeur Hein van der Ree vorige week trots aangaf dat het aantal bij de auteursrechtenorganisatie ingeschreven artiesten iedere dag stijgt. Uit het jaarverslag 2009 blijkt ook een groei aan inkomsten, hoewel de cd-verkoop sterk terugloopt. Hoe valt dat te rijmen met de tegelijk uitgeroepen creatieve crisis, waarin mensen massaal de muziek als beroep de rug toekeren? Ik kan daar geen wijs uit worden.

Nieuwe wegen
De muziekindustrie lijkt soms op een plaat die blijft hangen. Steeds opnieuw hoor ik de roep om striktere handhaving van het auteursrecht. Dat is niet in het belang van de gemiddelde artiest, maar van de platenmaatschappijen, van Buma zelf en van een paar grote artiesten. Steeds meer artiesten verlaten de twintigste-eeuwse, ingesleten paden en zoeken nieuwe wegen. Niet altijd met succes, maar in de muziek was succes nooit gegarandeerd. Waar je twintig jaar geleden alleen populair kon worden met expliciete toestemming van de platenindustrie, is het nu mogelijk geworden om alles zelf te doen, zoals Esmée Denters, Kyteman en Caro Emerald hebben aangetoond. En misschien kunnen we dan niet zo makkelijk meer cd's opnemen met een budget van twee ton - kon dat vroeger wel dan? - maar de muziek houdt echt niet op.

Als het inkomen van de gemiddelde artiest niet lijdt onder het massale downloadgedrag, waar hebben we het dan over? Als de omzet uit auteursrechten stijgt - en dat geld komt terecht bij componisten en tekstdichters, ook als zij niet zelf optreden - waarom moeten we het dan hebben over burgerrechten beperkende maatregelen? Als de industrie niet komt met geloofwaardige cijfers die het omgekeerde aantonen, lijkt het me niet nodig om ons al te druk te maken. Laat staan dat we de jacht openen op de muziekliefhebber. Dat is dan nergens voor nodig.
Een veel grotere bedreiging voor de gemiddelde artiest is het grote mes dat de nieuwe regering in de cultuursector gaat zetten. De forse bezuinigingen kunnen gaan betekenen dat er concertzalen verdwijnen, iets waar de industrie zich fors tegen zou moet verzetten.

Dierbaar
De professionals bij het debat vorige week wilde onze suggesties niet horen. Er werd mij gevraagd om namens GroenLinks met oplossingen te komen. Maar het is niet de taak van de politiek om zakelijke innovaties voor te stellen. Dat is aan de markt. De taak van de politiek is om de Grondwet en de democratie te verdedigen. Ook, misschien zelfs vooral, tegen mensen met de beste bedoelingen die de grondrechten alleen een 'klein beetje' willen inperken.

Ik sta open voor iedere suggestie vanuit de muzieksector, maar met de huidige stand van de techniek kunnen we het downloaden niet indammen zonder iets anders te verliezen. Iets wat ons allemaal dierbaar zou moeten zijn.

Judith Sargentini is lid van het Europees Parlement voor GroenLinks.