"Ik ben opgegroeid als homo in een religieus gezin in Colorado met twee extreem atletische oudere broers." Ziedaar in één zin het minderwaardigheidscomplex van John William Grant. Het kostte hem veertig jaar om er mee af te rekenen, maar dit jaar lijkt dat te lukken met zijn album Queen Of Denmark, een album dat uit zijn  voegen barst van de kleurrijke verhalen. Het ademt de grote folkrockbands uit de jaren zeventig, maar is waar nodig ook lichtvoetig en speels. Het is Grants debuut onder zijn eigen naam, nadat hij jaren zonder al te veel succes in indieband Czars zat. Nu ligt hij ontspannen op de bank bij Duitse vrienden, zijn laptop met webcam wiebelend op zijn omvangrijke buik.

Rand van de afgrond
John Grant is een taalfreak. Hij spreekt uitstekend Duits en Russisch en wil zich serieus storten op het Nederlands. Zijn teksten zitten knap in elkaar, vol met kleine observaties. Reizen is het ideale inspiratiemiddel. "Het schrijven van liedjes is een expressie van je persoonlijke blik op de wereld," legt hij uit. "Niemand ziet de wereld zoals jij hem ziet. Inspiratie is overal - in jezelf, naast je voordeur - maar ik ben graag op zo veel mogelijk plekken. Ik fotografeer tegenwoordig ook veel. Ik heb zes jaar in Duitsland gewoond, zonder fotocamera. Ook toen ik voor het eerst naar Rusland ging, had ik geen camera bij me. Alle geweldige dingen die ik daar gezien en meegemaakt heb zijn nooit vastgelegd. Dat gaat me niet nog een keer overkomen."

Grant denkt er serieus over om weer in Duitsland te gaan wonen, vertelt hij. Hij heeft dan ook wat achter te laten in de VS. Een minderwaardigheidscomplex, ach, wie voelt zich niet af en toe een beetje onzeker, maar bij John Grant nam het absurde vormen aan. Hij vluchtte in drank en drugs en belandde aan de rand van de afgrond. In een haast pijnlijk openhartig gesprek met de Engelse krant The Guardian vertelde hij hoe ver dat ging. "Er waren mensen die alleen seks met me wilden als ik cocaïne met ze rookte. Vervolgens begon ik crack te gebruiken. Dan werd ik 's morgens vroeg wakker met zwartgeblakerde lepels op het aanrecht en iemand naast me. Het was afschuwelijk, ik ben er net op tijd aan ontsnapt."

Verstijfd op het podium
Het is bizar om te constateren, maar vandaag klinkt hij zo optimistisch als een bekeerde gelovige. De ommekeer begon zes jaar geleden, vertelt Grant. Toen stopte hij met de verdovende middelen en ging hij zijn demonen niet langer uit de weg. Dat betekende niet dat het vanaf toen alleen maar bergopwaarts ging. "Ik heb me nooit zo slecht en onzeker gevoeld als een jaar geleden," zegt hij. "Er waren momenten dat ik weer wilde drinken, om mijn hoofd het zwijgen op te leggen. Er zat continu een vinger in mijn hoofd die naar me wees en zei: je bent niet goed genoeg. Je verdient dit. Maar ik moest er doorheen. Alsof mijn buitenste huid er vanaf gebrand werd om plaats te maken voor een nieuwe frisse. Ik kan nu veel meer ontspannen op het podium staan. In mijn tijd met The Czars werd ik zo gekweld door de vraag hoe mensen me zouden zien en wat ze van me verwachtten dat ik als verstijfd op het podium stond."

Zijn album Queen Of Denmark is een afrekening met die periode, en in feite één grote worsteling met het  Amerikaanse schoonheidsideaal. De vernietigende drang om mooi, sterk en succesvol te zijn, en het beklemmende verlangen naar geliefden van buitenaardse schoonheid. Grant vertolkt het duidelijk in Silver Platter Club, een tragikomisch liedje over die mooie, succesvolle mensen, die alles op een zilveren schaaltje aangereikt krijgen. Met het Mexicaanse supermodel Eduaro Verastegui als ultiem voorbeeld, die man die in de jaren negentig in Calvin Klein-ondergoed bij heel wat meisjes boven het bed geprijkt heeft, en die menig homo op zijn minst heimelijk deed watertanden. "Hij is het toonbeeld van mannelijkheid en schoonheid," vertelt Grant. "Beauty is in the eye of the beholder, maar hij voldoet aan alle kwaliteiten van een mooie man. In Silver Platter Club zing ik over interviews met sporters na een wedstrijd. Het fascineert me enorm, die zelfverzekerdheid, de ogen half gesloten. Hun aanwezigheid is nooit betwist, ze zijn overal welkom. Je ziet in hun ogen dat ze nooit over zichzelf getwijfeld hebben. Als je knap en atletisch bent, is je persoonlijkheid volstrekt onbelangrijk."

Midlake
Onzin natuurlijk, of op zijn minst maar de halve waarheid. Dat weet John Grant inmiddels ook. Hij praatte met zijn mooiste vrienden en ontdekte dat ze maar al te vaak onzeker zijn. Hij kwam er ook achter dat hij zelf beschikt over het ideale wapen voor mensen die niet in aanmerking voor een carrière als topmodel: humor. Ook Queen Of Denmark is doorspekt met humor, zelfs in zijn donkerste momenten. 'I Wanna Go To Marz' is een psychedelische trip naar de snoepwinkel in zijn geboortedorp. In Sigourney Weaver omschrijft hij de dood van zijn moeder - de vrouw die hem zijn homoseksualiteit nooit vergaf - met een bizar en geestig beeld van een blockbuster in strijd met aliens. "Humor is altijd mijn weapon of choice geweest," zegt hij. "Ik ben kennelijk in staat om mensen te laten lachen. Het heeft me mijn hele schooltijd staande gehouden. Al heb je daar hetzelfde keerzijde: sommige mensen willen alleen met je omgaan als je grappig bent. Zodra het minder met je gaat en je grappen opdrogen, zien ze je niet meer staan."

Grant werd bij het opkrabbelen geholpen door de succesvolle Texaanse indiefolkband Midlake, die de zanger onder zijn hoede nam. Niet alleen lieten ze hem hun studio gebruiken, ze boden hem zelfs woonruimte aan in Denton, Texas. "Ik had een baan als Russische tolk in een ziekenhuis in New York. Het betaalde goed en door die baan had ik een ziektekostenverzekering. Allemaal dingen die op dat moment heel belangrijk voor me waren, maar ik heb het opgegeven, heb mijn spullen gepakt en ben naar Texas gegaan. Het was een enorme gok, want ik had nooit langere tijd met die jongens opgetrokken, maar het had niet beter kunnen uitpakken. Ze zijn als familie voor me nu, en zonder hen was dit album er nooit gekomen." Hij zwijgt even en lacht. "Ik hoefde uiteindelijk helemaal mijn best niet te doen, ik hoefde alleen maar mezelf te zijn."

John Grant staat op vrijdag 19 november op Crossing Border, om 21.15u in The Royal, Koninklijke Schouwburg.