Het succes van het vierde album is The National niet in de koude kleren gaan zitten. Met Boxer brak de Amerikaanse rockgroep in 2007 definitief door, wat veel druk met zich mee bracht voor de opvolger. Ondanks de moeizame aanloop is High Violet voor de band een sprong vooruit: "Het is een zelfverzekerd statement, met die extra dimensie die een klassiek album kenmerkt", verklaart gitarist Aaron Dessner, tevens verantwoordelijk voor de meeste muziek. De vijfde van The National is ook Album van de Week.

Boven in een Amsterdamse hotelkamer waar de regen het dakraam geselt, vertelt Dessner over de nieuwe aanpak van de band en zanger Matt Berninger: "Deze plaat is echt een nieuw begin voor hem als zanger." In zorgvuldig afgewogen, soms cryptische bewoordingen probeert de gitarist de vinger te leggen op het wezen van High Violet. Zo is de plaat ambitieus en episch, maar toch ook erg onsamenhangend. "Het heeft veel losse eindjes en er ligt een hoop vuil overheen."

Het afgelopen jaar waren de vijf leden van The National vooral druk met het opnemen van dit album. Het succes van Boxer bracht daarbij ook een hoop voordelen. "We hebben veel festivals gespeeld in 2008 en al het geld uitgegeven aan een studio. Eerst hebben we onze eigen opnamestudio gebouwd in de oude garage achter mijn Victoriaanse huis. Het was sowieso een gekke, drukke tijd in Brooklyn. Tussendoor heb ik met mijn broer Bryce ook nog het aids-benefietalbum Dark Was The Night geproduceerd, met 31 nummers van artiesten als Arcade Fire, Feist, David Byrne, Grizzly Bear en Cat Power. Dat werd een succes, maar de meeste tijd ging naar dit album."


Wat is er sinds Boxer voor The National veranderd?
"Ik denk dat er vooral meer mensen zijn gaan luisteren en dat aantal bleef maar groeien. Deels was dat ook ons natuurlijke groeiproces. Ons publiek is minimaal verdrievoudigd sinds Alligator (het derde album uit 2005, IG). Die wereldwijde groei was echt een ongelofelijke ervaring. We hebben ook een erg gepassioneerde fanschare, bijna een obsessieve cult, en dat helpt nogal om de muziek over het internet te verspreiden. Fijn, want we zijn niet echt een band die veel op de radio is."

Jullie hadden het zwaar om Boxer te voltooien. Richtte documentairemaker Vincent Moon zich daarop in A Skin, A Night?
"Hij focuste nogal op onze strijd en de periode waarin we maandenlang niks voor elkaar kregen, omdat we geen doorbraak vonden en Matt geen teksten kon schrijven. Er was een overweldigend gevoel van angst dat we die plaat niet af zouden krijgen. We hadden er echt geen zin meer in en de druk nam toe. Dat is de sfeer van de docu, maar deze bevat ook schitterende cinematografie van de stad en van ons live en op tournee", verzekert Dessner.

Hoe doorbraken jullie de impasse?
"We hebben de studio vier à vijf maanden achter ons gelaten, hebben onze hoofden leeggemaakt en zijn teruggekomen om de plaat af te maken. Toen kon ik weer muziek schrijven en heeft Matt de teksten voor Apartment Story en Racing Like A Pro afgemaakt."

Hebben jullie daarvan geleerd en het nieuwe album totaal anders aangepakt?
"Ja en nee. High Violet was ook heel lastig, maar deels om andere redenen. Matt had zoals altijd veel moeite met de teksten. Het werd een intensieve strijd en hij liet het echt op de laatste dagen aan komen. Maar het was dit keer niet zo moeilijk om de melodieën en alle muziek te bedenken. Wel hebben we zo goed als alles overgedaan. Als het tempo, de vorm of het arrangement niet goed is, dan doen we het over tot het klopt. Toch vind ik het eindproduct losjes klinken, op een gekke manier, bijna achteloos. Het is ambitieus en episch, maar toch ook erg onsamenhangend. Het heeft veel losse eindjes en er ligt een hoop vuil overheen. Esthetisch is het het meest interessante wat we gedaan hebben. Het heeft een echt geluid en een omgeving waar je in kan leven."

Hoe kan het na zoveel versies toch los klinken?
"Omdat we ons daar erg van bewust waren. We wilden niet dat het te stijf of te overgeproduceerd zou klinken. Sommige songs zijn erg episch met veel orkestratie, maar meestal is een ander aspect toegevoegd dat niet groot en symfonisch klinkt, zoals een distorted gitaar. Of wat vuiligheid om het echt te houden. Op deze plaat is het gitaarspel meer gelaagd, gestructureerd en complex. En Matt heeft ditmaal eerst aan de zanglijnen gewerkt en dan aan de woorden. Hij zingt ook meer voluit, deze plaat is echt een nieuw begin voor hem als zanger geworden."

Hoe ziet de ideale song er uit?
"We zijn niet op zoek naar het meest voor de hand liggende of pakkende, maar naar de juiste esthetische balans. Het zijn rocksongs, die diepte moeten hebben. Het meest belangrijke is een zekere emotionele kwaliteit, die je onder trekt en meesleept. Ik luister niet naar de lege muziek, die je tegenwoordig veel hoort. Er is nu een hoop artrock met keyboards en fancy beats. Songs die je niet mee wil zingen, die je niet raken of kippenvel geven. Wij zijn daar meer traditioneel in. We proberen nog steeds sterke nummers te schrijven en ik denk dat dat heel lastig is."

Voelt het vijfde album als een volgende stap of sprong?
"Ik denk dat we een sprong gemaakt hebben, een erg zelfverzekerd statement. Het is op esthetisch, emotioneel en tekstueel gebied sterk, en muzikaal bevlogen. Ik voel echt dat High Violet ons sterkste album tot nu toe is. Het heeft die extra dimensie, die een klassiek album hopelijk kenmerkt. De songwriting is af en tekstueel is het een donker, twisted, raar geheel, maar tegelijk is het ook het meest directe en catchy ding dat we gedaan hebben."

Tekstueel ook het meest directe?
"Tot op zekere hoogte, want het is nog steeds erg abstract. Het zijn collages van ideeën, geen verhalende songs, maar allemaal erg open voor interpretatie. Zo kan iets een politieke song maar ook een liefdesliedje zijn. Zo denken de meeste mensen dat Sorrow over een meisje gaat, maar gaat het over een vriend. Ik denk dat dat goed is, dat goede lyrics niet te overduidelijk of te zwaar op de hand zijn. Er zijn tegenwoordig veel teksten, waarin mensen te hard proberen om poëtisch of verhalend te zijn. Matt is veel opener. Terrible Love zit vol metaforen."

Wat voor metaforen?
"Het hele album bevat eigenlijk metaforen, met veel verwijzingen naar water. Matt gebruikt water vaak als metafoor voor emoties, evenals vogels en andere dieren, zoals ditmaal spinnen. Soms zijn het op het oog hele doorsnee dingen, zo bevat Conversation 16 referenties aan de serie Friends: "we should swim in a fountain", naar het openingsshot van de serie."

Is dat kritiek op de vrolijke onbezorgdheid in de serie?
"Het gaat denk ik meer over dat het leven eigenlijk veel gecompliceerder is. Dat nummer is grappig bedoeld, maar ook heel intens. "I was afraid I'd eat your brains", moest een beetje grappig zijn. Maar regels als "try to hold it together till our friends are gone" raken meer aan de emotionele verwikkelingen in het leven, die er onder de oppervlakte zijn. We proberen allemaal goed te zijn voor de mensen waarvan we houden, om een goede vader, vriend en zoon te zijn. Terwijl dat eigenlijk heel moeilijk is en veel mensen verliezen dan ook de grip en hun verstand. Mensen zijn vaak zelf-destructief, het zij door een externe factor, zoals dat je je huis verliest, of door drugs en alcohol of de politieke situatie maakt je gek. Serieuze teksten, maar wel met een glimlach gebracht."

In hoeverre gaan die zaken ook op voor de bandleden?
"Net als het leven is onze band soms ook meer complex dan we toe zouden willen geven. Er zijn veel discussiepunten en soms fricties, net als binnen een relatie."

Is er binnen The National meer frictie omdat er veel familiebanden in de band zijn?
"Ik denk dat we daardoor juist minder frictie hebben. Veel bands worstelen waarschijnlijk met meerdere ego's en wij hebben wel ego's, maar die vallen tegen elkaar weg. Hoewel Matt wel meer en meer dogmatisch wordt in zijn opvattingen. Soms knallen we even met de koppen tegen elkaar, maar uit die frictie komen ook goede dingen voort."

Is Matt meer uitgesproken of uit hij zich meer dan anderen?
"Hij uit het meer." Voor het eerst permitteert Dessner zich meer dan een voorzichtig lachje: "Zeker nu hij een rockstar is. We blijven er wel grappen over maken en als ik niet naar hem wil luisteren dan doe ik het niet."

Tot slot: waar staat High Violet voor?
"Het is een speelse verwijzing naar het in kleuren gecodeerde alarmsysteem in de Verenigde Staten, zoiets als: 'het terralevel alarm is nu oranje'. Tegelijk heeft violet ook iets stralends, is het een vreemde, donkere kleur. Op een rare manier past het bij de songs. Het is een woordspeling, maar het is abstract bedoeld", verzekert Dessner glimlachend.

The National zit voorlopig weer in Amerika, maar trapt op 1 juli een serie van bijna twee maanden van festivals en shows in Europa af op het Roskilde festival. Op 6 juli staat de band in Paradiso, op 21 augustus op Pukkelpop en 22 augustus op Lowlands. Volgens Dessner volgt in november weer een grote Europese clubtour. High Violet is Album van de Week en tijdelijk te beluisteren op de Luisterpaal.