De Zweedse streaming muziekdienst Spotify beleeft vandaag zijn lancering in Nederland. Eerder al ging de site live in Zweden, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Spanje, Noorwegen en Finland. Vorig jaar rond de zomer zou het systeem ook in Nederland komen, maar dat ging toen niet door. Sinds die tijd zijn de verwachtingen tot ongezonde hoogte gestegen onder fanatieke muziekliefhebbers. Maar wat is het nou eigenlijk, dat Spotify? En is het de revolutie die sommige mensen er in zien? Ruilt iedereen nu massaal de piratenvlag in voor een groene vlag? 3VOOR12 duikt er in.

Hoe werkt het?
Het idee achter Spotify is simpel uit te leggen: Spotify is een streaming muziekdienst die toegang biedt tot een groot aantal liedjes. De muziekgebruiker koopt niet langer muziek, hij neemt er een abonnement op. Hij heeft niet langer mp3’s op zijn computer staan, maar streamt de tracks vanaf de Spotify-server. Het programma zelf ziet eruit als een soort iTunes (inclusief zoekvenster en afspeellijsten). Wie een liedje alsnog graag wil bezitten, kan via Spotify overigens wel gewoon het bestand aanschaffen. 

Alle muziek?
Niet alle muziek, wel veel. Zo’n 8 miljoen tracks om precies te zijn. Spotify heeft alle vier de major labels – Universal, Sony, Warner en EMI – aan boord, maar ook een groot aantal independent labels, verzameld in Merlin en The Orchard. Inmiddels kan het spel beginnen: wat zit wel en wat zit niet in Spotify? Lady GaGa: ja. Muse: ja. The Rolling Stones: ja. The Beatles: nee. Radiohead? Ja, alle albums die ze voor EMI maakten, niet het laatste album dat in eigen beheer verscheen. Grizzly Bear? Wel de eerste twee albums, niet doorbraakalbum Veckatimest van vorig jaar. Een kleine steekproef leert dat zo'n 90% van de line-up van Pinkpop 2010 een vinkje achter zijn naam krijgt.

En Nederlandse muziek?
Nederlandse muziek lijkt logischerwijs nog wat ondervertegenwoordigd, al hebben bepaalde labels hun muziek al wel beschikbaar gesteld. Kleine, zelfstandige labels of artiesten die hun muziek in eigen beheer uitbrengen hebben meer moeite om hun muziek in het systeem te krijgen. Grote major label acts als Guus Meeuwis, Anouk en Kane zijn al te vinden. De catalogi van gerespecteerde labels als Excelsior, TopNotch en Dying Giraffe zijn ook aanwezig, waaronder Tim Knol, De Staat, The Opposites en De Jeugd van Tegenwoordig. Wel op Spotify: K3, Herman Brood, De Dijk, Moke en Lucky Fonz III. Niet of nauwelijks: Shocking Blue, Caro Emerald, Osdorp Posse en Silence Is Sexy. Het streven van Spotify is om ooit alle muziek beschikbaar te stellen die er is, maar daar zal nog wel wat tijd overheen gaan.

En oude muziek?
Hoe groter de naam, hoe groter de kans dat zijn muziek in de back catalog van Spotify te vinden is. Complete albums van The Doors, Miles Davis, Jimi Hendrix en James Brown zijn al te vinden, voor obscure italo disco of vroege afrobeat is de kans kleiner. Maar er zijn ook belangrijke uitzonderingen bij de grote namen. Bob Dylan bijvoorbeeld, de eerder genoemde Beatles, Pink Floyd, Metallica, Led Zeppelin. Het zijn grotendeels dezelfde artiesten die ook in Apple’s iTunes Store niet of pas recent te verkrijgen zijn, omdat ze daar simpelweg geen toestemming voor geven/gaven. Opvallend is het ontbreken van een aantal cruciale indie labels. Een groot deel van het oude werk op labels als Warp en Subpop is nog niet toegankelijk. Van Nirvana zijn de major label albums wel te beluisteren, maar het eerste album Bleach dat op Subpop uitkwam niet. Wie zoekt zal ongetwijfeld nog meer gaten vinden in de database van de dienst, maar op dit moment is er in Nederland geen alternatief dat ook maar in de buurt komt bij de catalogus van Spotify.

Gratis of betalen?
Spotify is beschikbaar als gratis dienst, maar wel met een aantal beperkingen. Zo zul je ongeveer om het kwartier commercials langs horen komen en kun je maximaal twintig uur per maand luisteren. Er zijn ook twee betaalde abonnementsvormen. Voor 4,99 euro kun je onbeperkt en zonder reclame luisteren. Het duurste abonnement kost 9,99 euro. Voor dat bedrag maak je Spotify ook beschikbaar op de mobiele telefoon, krijg je een hogere geluidskwaliteit (320 kbps) en kun je Spotify tracks ook offline beschikbaar maken (tot 100 GB). Zo kun je ook zonder netwerk blijven luisteren. Belangrijk minpunt is dat je op je mobiele telefoon niet naar Spotify kunt luisteren terwijl je iets anders doet. Een aantal andere features is ook in de gratis versie beschikbaar, zoals het aanmaken van playlists, het afspelen van muziek die al op je computer staat (je 'ouderwetse' mp3's) en het delen van muziek via sociale netwerken als Facebook en Twitter. De sociale features van Spotify staan nog in de kinderschoenen, maar een aantal gangbare opties is nog niet geïntegreerd. Je kunt bijvoorbeeld denken aan het tipsysteem dat Last.fm hanteert: als je dit mooi vindt, dan vast ook dat.

Verdienen artiesten er geld mee?
Dat is van buitenaf moeilijk te bepalen, maar de bedoeling is van wel. Feit is dat rechtenorganisatie Buma/Stemra een deal gesloten heeft met de Zweedse dienst, en ook met de labels zijn afspraken gemaakt. Hoe de verdeling van het geld precies verloopt is niet bekend. Sceptici (deze blogger rekent voor) denken dat artiesten miljoenen plays per maand moeten scoren om een minimumloon over te houden aan hun muziek op Spotify. Hun labels houden meer aan de site over. Er wordt bovendien druk gediscussieerd over de vraag of Spotify überhaupt genoeg geld oplevert om levensvatbaar te zijn. De kosten van het streamen zelf alleen al zijn gigantisch. Het bedrijf verdient geld met advertenties, maar in de wandelgangen fluistert men dat toch echt voldoende mensen een betaalde account moeten aanschaffen om het bedrijf overeind te houden.

Gaat Spotify de muziekindustrie veranderen?
Visionairs in de muziekindustrie hebben het al jaren over abonnementsdiensten. Het zou hét alternatief moeten zijn voor illegaal downloaden. Wie alles legaal en in goede kwaliteit ter beschikking heeft zou daar best een klein bedrag voor over hebben, is de gedachte. Muziekliefhebbers zijn sinds het internet gewend de beschikking te hebben over een ongelimiteerde muziekbibliotheek. Waar je vroeger één plaat grijs draaide, zijn mensen tegenwoordig gewend aan iPods met zo’n groot geheugen dat ze nooit helemaal te vullen zijn met legaal aangeschaft materiaal. Het liefst willen we de complete popgeschiedenis. Op onze telefoon, altijd beschikbaar. Spotify speelt op die nieuwe manier van muziekgebruik in. Gaat het bedrijf de muziekindustrie veranderen? Spotify is het levende bewijs dat de muziekindustrie aan het veranderen ís.