Jamie Lidell sluit met zijn vierde album Compass een nare tijd af. Bij de transformatie van leraar tot internationaal soulster kwam veel persoonlijk leed kijken. Na negen jaar verliet de Brit zijn tweede thuis Berlijn om bij zijn nieuwe liefde in New York in te trekken. Lidell nam een harde schijf, noemde deze 'Compass' en zette er al zijn nieuwe demo's op. "De naam Compass was een 'note to self': vertrouw op jezelf, op je innerlijke kompas," aldus Lidell. "De plaat staat voor: richting, beweging en je hart volgen."

"Ik ben nu op een plek in mijn leven waar ik altijd wilde zijn, maar er zat veel dwars dat ik met deze plaat van me af kon schudden. Er zit veel verlangen verscholen in deze plaat. Ik zag een toekomst en was ongeduldig naar betere tijden. Soms twijfelde ik of die tijden wel aan zouden breken. Het was voor mij het juiste moment om te verhuizen. Je moet vertrekken zo lang het publiek nog klapt. Ik vroeg me af: wie ben ik en wat heb ik te zeggen?"

Met het album Multiply (2005) brak Lidell door bij een groot publiek. Met de opvolger Jim (2008) had hij duidelijke ambities en wensen. "Het ging verder dan wat ik te zeggen had. Ik wilde zien hoe ver ik kon komen; je liedje op de radio horen. Op dat moment was dat een uitdaging, maar met Compass wilde ik een ultiem eerlijke plaat maken. Ik ben gewoon muziek gaan maken die puur voelde. Je moet echt loslaten of een plaat je succesvoller of beroemder gaat maken. Ik heb het nagejaagd en dat is niet altijd prettig, zeker wanneer het niet gaat zoals je hoopte. Of je gaat naast je schoenen lopen, of je wordt depressief – in beide gevallen verlies je."

Na enkele maanden in New York vroeg muzikant en producer Beck hem samen met grote namen Wilco, Feist en James Gadson voor zijn Record Club, waar bekende platen in een korte tijd worden gecoverd. Het klikte tussen Beck en Lidell waarna de twee besloten meer samen te werken. "De invloed van Beck was belangrijk, ik heb extra veel druk op mezelf gelegd om gigantisch goed materiaal te schrijven. We hebben in drie dagen vier nummers opgenomen, Coma Chameleon heeft de plaat gehaald. Ergens tijdens die sessies ging er een knop bij me om. Beck zal altijd muziek blijven maken. Hij kan drie nummers per dag schrijven; is zeer gemotiveerd en spontaan. Ik was blij dat ik iets daarvan ook in mezelf ontdekte. Ik ben gewoon gaan schrijven zonder na te denken over het geheel. Tekstueel ben ik dieper gegaan en een geheel gaan bouwen. Grappig genoeg blijken we beiden naïef en rusteloos."

"Alles in New York is snel, de New York minute bestaat echt. De sfeer in Berlijn is het tegenovergestelde hiervan. De druk van New York doet me goed. Die snelheid is essentieel voor deze plaat en bleek heel goed voor mijn zelfvertrouwen. Ik kan veel meer bereiken in een dag dan ik dacht. Elke seconde telt, dat kan een enorm prettige gedachte zijn. Er zijn maar weinig steden waarbij je zo sterk kan bepalen wie je bent in die stad. New York is geen stad voor losers, you better be a winner. Maar ik blijf een Europeaan: Vanmorgen heb ik heerlijk gejogd in Amsterdam. Ik hou van lekker eten, uitgebreid koken, goed en puur eten."

Compass is een divers en creatief album geworden; van zoete soulglijers tot rauwe rocknummers en frisse elektronica. De liedjes zijn gelaagd en zeer rijk gearrangeerd. Lidell heeft hierbij hulp gehad van Chris Taylor, bassist en producer van indie-revelatie Grizzly Bear. Samen met Lidell werkten ze twee weken lang veertien uur per dag aan de eindmix. "Mijn harde schijf Compass stond helemaal vol. Je hebt dan alle puzzelstukjes, maar zie ze dan maar eens zo in elkaar te passen dat er een luisterbaar en helder plaatje ontstaat." Lidell was verrast toen de typische gitaarjongen Taylor van soulmuziek bleek te houden. Het gladste soulnummer van de plaat, She Needs Me, is de favoriet van de arrangeur. Lidell: "Hij noemt het musical pleasure: na de gezonde groenten heb je dat toetje nodig."

Misschien wel het meest opvallende nummer op de plaat is het minimalistische It’s a Kiss. Op het eerste gehoor lijkt het een nietsverhullend nummer over een intiem moment. Bij nadere beluistering blijkt het een liedje vol verlangen. "Het gaat over de wens je leven met iemand te delen, maar dat niet voor elkaar krijgen. Het gaat over verlangen en de gekmakende wens samen met iemand te zijn. Je ziet licht aan de horizon, maar het is een geest die je najaagt." Lidell zucht diep en kijkt even weg. "Het was een heel frustrerende periode. Je moet geduld en vertrouwen hebben. Maar het wachten en worstelen was pijnlijk. Ik hoop dat mensen het zoekende karakter van deze nieuwe nummers kunnen waarderen. Soms moet je in een restaurant het experimentele gerecht bestellen en niet weer voor de veilige hamburger gaan."

Die gedachte gaat ook op voor een optreden van de zanger. Hij wil nog wel eens halverwege een optreden zijn band wegsturen om een half uur lang met knopjes en toetsen moeilijke elektronische muziek te maken. Het is een overblijfsel uit zijn beginjaren als experimenteel producer. "Als ik niet lekker in mijn vel zit, krijg je een agressieve elektronica-set. En dat gebeurde de laatste tours vrij regelmatig. Ik ben een perfectionist en overanalyseer alles op en om het podium. Daarmee maak ik veel positiviteit kapot. Ik sta altijd weifelend tegenover touren. Het is een zware verplichting en een flinke investering in tijd en energie. Je verdient er tegenwoordig ook nog eens niets aan. Toeren moet echt uit je hart komen."

"De laatste tour was regelmatig heel zwaar en ik heb momenten gehad dat ik hoopte dat het voorbij was. Ik haat het wanneer ik er niet helemaal bij ben, dat moet echt anders. Ik heb inmiddels een compleet nieuwe band en moet nog beginnen met de repetities. De chaos op Compass maakt het voor mij juist makkelijker de nummers live te spelen. Ik hou van spontaniteit en het gaat dus zeker geen geregisseerde Britney Spears-show worden. Ik wil niet dat de muzikanten zich aan mij en de liedjes aanpassen, maar dat de persoonlijkheid en talenten van de muzikanten voor de volle honderd procent gebruikt worden. Dat is mijn taak."

"Ik zie dit nog maar als de lente van mijn carrière. Deze plaat heeft me geopend en ik heb het gevoel dat ik pas de oppervlakte van mijn kunnen heb geraakt. Ik besef nu eindelijk dat muziek mijn carrière is, mijn leven. Ik maak niet een paar platen en ga weer iets anders doen. Dit is waar ik van houd en dit is wat ik doe. Ik heb nog geen idee hoe de komende jaren er uit zien hoor. Ik ben nerveus, maar het wordt vast te gek. Het gaat nu goed met me. Niemand hoeft zich zorgen te maken over Jamie Lidell."

Beluister Compass nog enkele dagen op de Luisterpaal.