De datum staat vast: 9 juni moet het gevallen kabinet Balkenende een opvolger krijgen. De lobbymachines beginnen in hoog tempo op gang te komen. Onderwerpen als veiligheid, economie, integratie en zorg zullen wederom hete hangijzers zijn in de campagne. Sommige mensen zouden daar graag een onderwerp bij zien: het vrije web. Burgerrechtenactivisten Bits Of Freedom doet zijn best om internet expliciet in de verkiezingsprogramma’s te krijgen. Stichting Copyright en Nieuwe Media komt op een strategisch moment met een klinkend onderzoek over het downloadverbod.

Bits Of Freedom werkte de afgelopen dagen aan een Manifest voor Digitale Vrijheid. De belangenorganisatie schaarde slim ‘de burger’ achter zich, door het manifest in samenspraak met internetgebruikers op te stellen. In het manifest staan acht punten, waarvan er een aantal deels met het downloadverbod te maken heeft. Zo vindt Bits Of Freedom dat niemand van het internet afgesloten mag worden, en dat de overheid cultuur moet stimuleren zonder de burger te controleren. “Wij zagen het kabinet vallen en zagen onze kans schoon om een belangrijk probleem voor de komende vier jaar op de agenda te krijgen”, zegt Ot van Daalen van Bits Of Freedom.

“Het is interessant om te zien hoe voorheen saaie onderwerpen als auteursrecht of internationale handelsverdragen nu de voorpagina van Webwereld domineren”, zegt Van Daalen. Hij denkt dat politieke partijen kiezers kunnen overhalen op hen te stemmen door een duidelijk standpunt in te nemen op dit onderwerp. “Ik realiseer me dat andere onderwerpen meer prioriteit hebben, maar digitale burgerrechten zijn een onderwerp dat constant zoemt. Mensen realiseren zich steeds meer dat het ook hen aan gaat, niet alleen een paar geeks op het web.” GroenLinks-partijleider Femke Halsema hield afgelopen zaterdag een toespraak tijdens haar nieuwe mediafeest Twist. De meeste andere partijen nemen iets minder opvallend stelling, al staat ook D66 nadrukkelijk open voor het manifest van Bits Of Freedom. “Fred Teeven van de VVD daarentegen is een van de grootste law and order voorstanders die ik ken. Het CDA heeft de afgelopen tijd flink wat voorstellen gedaan die de privacy van burgers aantasten.”

De Stichting Copyright en Nieuwe Media (een belangenvereniging van bloggers) komt heel toevallig op een goed moment met een onderzoek over een heet hangijzer: het downloadverbod. Media en politiek zijn gevoelig voor het woord onderzoek. Immers, wetenschappers hebben zich over een kwestie gebogen, en dus kunnen we iets met de cijfers. In opdracht van de stichting boog onderzoeksbureau Multiscope zich over het dreigende downloadverbod. Aan duizend mensen werden vijf vragen voorgelegd. De belangrijkste conclusie: “Een wettelijk downloadverbod zal geen invloed hebben op het koopgedrag van internetgebruikers. Zo'n verbod, voorgesteld door het kabinet, kan zelfs een averechts effect hebben op het bestrijden van illegale muziek- en films op internet. […]Pas als het verbod gekoppeld zou worden aan permanente controle en afsluiten van internet bij overtreding zouden worden genomen om illegaal downloaden te bestrijden, geeft 43% van de respondenten aan te gaan minderen.”

63% van de ondervraagde downloaders zegt niet meer te gaan kopen als een downloadverbod ingevoerd wordt. Een klinkende uitkomst, die gretig door verschillende media overgenomen wordt. Het lastige van een onderzoek als dit (eigenlijk past de term enquête beter) is dat de cijfers op vele manieren uit te leggen zijn. Het is bovendien een vragenlijst die gaat over een mogelijke toekomstige situatie. Of mensen daadwerkelijk doen wat ze nu over zichzelf voorspellen, is moeilijk te controleren.

Dat realiseert ook ICT-jurist Arnoud Engelfriet, secretaris van de stichting, zich. “Wij hebben geprobeerd een onderzoek te doen op basis van zuivere statistiek. Ik ontken niet dat wij vooral naar de aspecten kijken die wij belangrijk vinden. Wij zijn een belangenorganisatie. Precies zo zijn de afgelopen jaren veel onderzoeken vanuit de muziekindustrie gepubliceerd.” De Stichting bemoeit zich niet actief met de verkiezingen, maar laat wel doelbewust een ander geluid horen. “De stem van rechthebbenden is tot nu toe altijd duidelijker te horen geweest dan die van internetgebruikers. Wij pleiten voor een eerlijker balans.”