Jarenlang was Spoon de underdog van de Amerikaanse indie. Zeven albums verschenen er al, en bijna allemaal werden ze goed onthaald, maar eigenlijk is het pas verschenen Transference het eerste album dat overal dikgedrukt in de releaseagenda stond. Zanger Britt Daniel laat zich er niet door van de wijs brengen. De lange, slungelige zanger ziet er nog steeds zo onopvallend uit dat hij bij de receptie van Paradiso rustig in het Nederlands aangesproken wordt. Spoon speelde afgelopen week in een uitverkochte grote zaal. 3VOOR12 nam die show op in beeld en geluid en sprak vooraf met frontman Daniel. 

Jullie zesde album Ga Ga Ga Ga Ga zorgde vooral in Europa voor een doorbraak. Het was een soulvol, vol klinkend album. Dit album klinkt heel bewust imperfect. Het eerste nummer klinkt als een demo. Is dat een reactie?
“Het ís een demo. Het gebeurt zo vaak dat de demo opwindender klinkt dan de latere versie. Je probeert terug te halen hoe je die eerste keer ook alweer zong. Die eerste keer, daar kom ik zelden overheen. Een nummer als Is Love Forever hebben we opnieuw opgenomen, maar uiteindelijk heb ik ook daar de zang van de demo gebruikt.”

Het album staat ook vol met losse eindjes. The Mystery Zone bijvoorbeeld stopt midden in een woord. Is dat een artistiek statement, zoals de Coen Brothers dat al meerdere keren in films hebben toegepast?
“Alles wat op onze albums staat is een artistiek statement. Al moet ik toegeven dat mensen het vreemder vinden dan ik verwacht had. Het is in feite een omgekeerde fade out. Het nummer duurde oorspronkelijk nog een minuut, maar we vonden dat het nummer gedaan had wat het moest doen. Het was klaar.”

Nog zo'n keuze: de gitaarsolo van I Saw The Light bestaat in feite uit één akkoord.
“Eigenlijk kan ik geen echte gitaarsolo's spelen. Ik heb sowieso altijd een hekel gehad aan Eric Clapton en dat soort gitaristen, dus ik heb ook mijn best niet gedaan om het te leren. We hebben wel andere dingen geprobeerd op die plek in het liedje, maar uiteindelijk klonk niets zo goed als dit. Het is een d mineur akkoord dat langzaam verandert.”

Het album heet Transference. Dat is een Freudiaanse term. Wie is de psycho-analyticus van de band?
“Ik. Onlangs las ik voor het eerst een boek over Freud. Het was een eye-opener voor me. Op een gegeven moment belandde ik bij een hoofdstuk over het begrip Transference. Voor ik het begon te lezen greep die term me al. Ik vond het een mooi woord. Het stond goed op papier, het klonk goed in mijn hoofd. Toen ik eenmaal las wat het betekende viel het op zijn plek. Transference gaat over het feit dat dingen die je in je jeugd hebt meegemaakt, later in je leven steeds terug komen. Ik vind het een cool concept, iets magisch.”

Welke gebeurtenis uit jouw jeugd heeft een belangrijke rol gespeeld in hoe je nu in elkaar zit?
“Vrij voor de hand liggend misschien, maar wel belangrijk: mijn ouders scheidden toen ik acht was. De wereld die ik kende hield ineens op te bestaan. Een vriendje van me had net verteld wat scheiden was. Ik kon me er niet echt iets bij voorstellen, maar ik herinner me dat ik het woord 'divorce' lelijk en beangstigend vond. Toen niet lang daarna mijn ouders ruzie met elkaar maakten, riep ik dramatisch uit: jullie gaan toch niet scheiden? Waarop mijn moeder antwoordde dat dat best eens zo zou kunnen zijn. Dat was een enorme schok. Hoe mij dat beïnvloed heeft? Ik weet het niet, ik denk wel dat ik voorzichtig ben met relaties.”

Wat was het voor familie, waar je uit komt?
“Een zeer religieuze familie. Mijn ouders wilden graag het juiste doen voor hun kinderen, maar ze hadden ook vrij strikte opvattingen over wat goed en slecht is in het leven. En natuurlijk deed ik heel veel slecht.”

Was het beginnen van een band een van die dingen?
“Mijn vader was zowel politiek als religieus heel conservatief, maar hij heeft nooit een probleem gehad met muziek. Hij was geobsedeerd door muziek. Rock 'n roll was oké. Toch waren er wel dingen die gevoelig lagen. De vele vloekwoorden die we gebruikten op het eerste album, de verwijzingen naar drugs. Voor de rest kan hij er goed mee leven. Hoe succesvoller we zijn, hoe liever hij naar shows komt kijken.”

En als je terug kijkt naar de jeugd van je band? Wat keert steedsterug?
“Bijna niets is hetzelfde, behalve mijn passie voor muziek. Mijn muzikale opvattingen zijn volkomen veranderd. Ik ben veel opener geworden. Toen we begonnen draaide alles om bas, gitaar en drums. Ik beschouwde postpunk als het coolste wat je kon maken, en werkte graag aan de hand van de regels van het genre. Maar gaandeweg realiseerde ik me dat ik net zo graag naar de Plastic Ono Band of Marvin Gaye luister als naar Wire. Waarom zouden wij in onze eigen muziek geen reverb mogen gebruiken, of piano? Ook mijn teksten zijn veel opener geworden. In het begin schreef ik heel abstract. Mijn teksten hoefden niet per se iets te betekenen, en als het wel ergens over ging was de boodschap vaak cryptisch. Mijn songs zijn veel persoonlijker geworden.”

Er zit een bepaald soort woede in veel van je songs, maar op Transference staat ook een lief slaapliedje, Good Night Laura. Heb je zelf een dochter?
“Nee, ik heb geen dochter. Het gaat over een goede vriendin van me die moeite had in slaap te komen. Ik herinnerde me hoe mijn moeder me vroeger leerde hoe je het best in slaap kunt vallen. Jezelf heel kalm en stil maken, bepaalde gedachten oproepen. Ik hou van dat soort love & support liedjes.”

De term Transference wordt ook gebruikt om een leerproces aan te duiden. Is Spoon als band af? Of zit er een bepaalde ontwikkeling in? De elementen in de songs op Transference zijn bijna allemaal te herleiden tot oudere songs.
“Daar heb je gelijk in. Toch denk ik dat we dingen geprobeerd hebben die we nog niet eerder gedaan hebben. De meeste van onze songs drijven op melodie, op akkoordverschuivingen. Dit keer kozen we ervoor om één idee te kiezen en daar vervolgens op door te gaan, heel repetitief. Het idee van James Brown's Sex Machine, constant dezelfde beat. Met zo'n werkwijze krijg je een heel ander soort intensiteit in je songs. Veel nieuwe dingen die ik goed vind werken ook op die manier. Deerhunter, LCD Soundsystem. Ik kan niet wachten op nieuwe LCD-album.”

Een bevriende journalist vroeg me jou te vragen of er van Mystery Zone een DFA remix komt.
“Dat zou ik heel graag willen. Regel jij het voor me?”

Transference verschijnt op Merge/Anti/Epitaph. Bekijk het concert van Spoon in Paradiso hier fullscreen.