Niet alleen het aanbieden van bestanden, maar ook het praten erover mag niet. Dat was de opmerkelijke uitspraak van de rechtbank in Den Haag afgelopen maand in een zaak tussen Eyeworks en usenetplatform FTD. FTD is een soort forum, waarop mensen elkaar de weg wijzen naar illegaal geüpload materiaal, waaronder hitfilm Komt Een Vrouw Bij De Dokter. Het is een geruchtmakende beslissing van de rechter, waarover het laatste woord nog lang niet gesproken is. Na de zomer dient het hoger beroep.

3VOOR12 sprak FTD-directeur Ronald Sievers over zijn bedrijf en over die geruchtmakende uitspraak. Volgens Sievers was FTD jarenlang een hobby voor hem, naast zijn baan bij een recruitmentbureau, tot piraterijbestijder Tim Kuik (Stichting Brein) hem uit de tent lokte. Kuik liet zich in de media meerdere keren expliciet uit over FTD, en aangenomen wordt dat de zaak Eyeworks door hem ingefluisterd is. In mei 2009 startte FTD een bodemprocedure tegen Brein, om van de rechter te horen of het bedrijf nu wel of niet aan de goede kant van de streep opereert. En zo is Sievers ineens fulltime strijder tegen de Stichting Brein. “De uitspraak die er nu ligt is een gerechtelijke dwaling”, zegt hij. “Dat durf ik rustig zo te stellen. Het is een bizarre uitspraak die in hoger beroep nooit overeind kan blijven.”

Allereerst: wat is usenet nu eigenlijk?
“Usenet is een gedecentraliseerd systeem dat al vanaf eind jaren zeventig gebruikt wordt door mensen die met elkaar willen communiceren. Het is mogelijk om door middel van gedoceerde berichten bestanden te plaatsen op usenet, zoals plaatjes of muziekbestanden. Om die bestanden te downloaden heb je vervolgens een zoekmachine nodig en een newsreader, waarin je de bestanden daadwerkelijk laadt. FTD staat daar weer buiten. Wij bieden een platform waarop mensen elkaar kunnen wijzen op dingen die op usenet staan. Bij ons download je niet, je communiceert er alleen over. Rond 2000 ben ik in aanraking gekomen met usenet tijdens mijn studie psychologie. Ik deed een cursus waarin ik leerde vragenlijsten en competentietests te ontwikkelen via de computer. Ik ben FTD destijds begonnen als hobby om inzicht te bieden in die rare black box vol informatie. Inmiddels draaien er acht servers en heeft FTD 500.000 regelmatige gebruikers, voornamelijk uit Nederland.”

Dat klinkt ingewikkeld en omslachtig. Waarom gebruiken mensen het dan?
“Een belangrijk verschil met bijvoorbeeld torrents is dat je bij usenet niet uploadt. Alleen degene die het bestand op de server zet doet dat, de gebruikers niet. Torrents zijn gebaseerd op het delen van een bestand. Als iedereen ophoudt met delen, houdt het op. Downloaden is in Nederland nog altijd legaal, ook uit illegale bron. Dat is heel vervelend voor Brein, want daardoor kunnen ze de gebruikers niet aanpakken. Verder zijn veel usenetgebruikers technisch aangelegd. Ze vinden het simpelweg leuk.”

Kun je je voorstellen dat Brein niet zo blij met je is?
“Jazeker, ik snap hun wroeging. Zij hebben een oud business model te verdedigen, dat al tien jaar faalt. Begin 2009 zijn we bij Brein op gesprek geweest, nadat zij ons een brief hadden gestuurd. In die brief stond dat FTD links aanbiedt en aan openbaarmaking van bestanden doet. Dat is niet het geval. Brein snapt niet wat FTD doet. Ze doen alsof jou wijzen op het feit dat een film op usenet staat hetzelfde is als mijn laptop openen en je de film laten zien. Maar Brein rekt graag de grenzen een beetje op. Ze moeten wel, ze moeten resultaat boeken.”

Chris Hensen, de rechter die jullie veroordeeld heeft in de zaak tegen Eyeworks, is dezelfde die vorig jaar beweerde dat downloaden van beschermd materiaal wel degelijk onrechtmatig is. De jurisprudentie zegt dat dat niet zo is. Hoe komt het dat uitgerekend die man op jullie zaak komt?
“Dat is geen toeval. Ik hou niet van complottheorieën, maar dat is dit ook niet. FTD is gevestigd in Hilversum, wat valt onder de regio Amsterdam. Ook Eyeworks zit in Amsterdam. Normaal gesproken dient zo'n zaak dan ook in Amsterdam. Dat is niet verplicht, maar wel de gewoonte. Er is gebruik gemaakt van een zogenaamde ex parte regeling. Dat kan alleen als er sprake van inbreuk op intellectueel eigendom en als er spoed is. Dat laatste is zeer de vraag: de film was al enige tijd te vinden op internet, op veel verschillende platforms. Van de 15 ex parte zaken die in Den Haag behandeld zijn, heeft rechter Hensen er meen ik 12 of 13 onder zijn hoede gehad en 10 toegewezen. Hij is de ex parte koning van Den Haag. Verschillende juristen hebben gezegd dat dit vonnis onzin is. Ook na zijn omstreden uitspraak vorig jaar nog heeft Minister van Economische Zaken Maria van der Hoeven benadrukt dat downloaden uit illegale bron in Nederland niet onrechtmatig is.”

Zijn jullie piraten?
“Nee, absoluut niet. Ik heb ook geen Piratenpartij gestemd. Ik heb ook niets tegen auteursrecht, zolang het maar mogelijk maakt om nieuwe initiatieven te ontplooien.”

Volgens Tim Kuik zorgen jullie er juist voor dat nieuwe initiatieven geen eerlijke kans krijgen.
“Ik zie dat juist omgekeerd. Platforms als usenet zijn ontstaan omdat er een gat lag. Inmiddels is er een dienst als Spotify, maar zonder piraterij waren ze gewoon door gegaan met hun oude modellen.”

Het gratis ter beschikking stellen van auteursrechtelijk materiaal noemen we toch piraterij? Welke rol je er ook in speelt, je bent deel van het proces.
“Nee, wij zijn misbaar. Er zijn genoeg alternatieven voor FTD. Je kan de bestanden prima via zo’n zoekmachine opzoeken. Brein zegt dat we een sleutelrol vervullen, maar dat is niet zo. De rechter neemt de retoriek van Brein over en noemde ons een soort coffeeshop. Downloaden is legaal, net als de verkoop van wiet. Maar wij zijn niet de coffeeshop. Wat FTD hooguit doet is een kaart maken van Amsterdam, waarop gebruikers wietblaadjes zetten om aan te geven waar coffeeshops zitten.”

Hoeveel geld komt er binnen bij FTD?
“Op dit moment niet genoeg om onze kosten te dekken. FTD staat financieel in een zwakke positie. We werken pas sinds 2006 met vrijwillige donaties, en sinds eind 2009 met advertenties. Dat zijn geen Google Ads, maar mensen die hun fiets willen verkopen. Niemand van ons krijgt betaald.”

Dat jullie geen geld verdienen zal voor de rechter niet uitmaken, die kijkt alleen naar of de industrie schade lijdt. Je kunt er hooguit de sympathy vote mee winnen bij het publiek.
“Klopt. Brein claimt altijd dat er miljoenen worden verdiend. Ik kan je vertellen: dit jaar wordt er zwaar verlies geleden. Voor het geld hoef ik het niet te doen. Als ik geïrriteerd raak, wil ik wel kijken hoe ver het komt. Als de middelen ervoor zijn ga ik desnoods tot aan het Europese hof.”

Wat heeft het downloaden van Komt Een Vrouw Bij De Dokter te maken met vrijheid van meningsuiting?
“Het downloaden van een film in principe niets. Maar de uitspraak die er nu ligt wel. Die zegt dat je niet mag communiceren over mogelijk illegaal aanbod. Ten eerste is het niet illegaal, ten tweede: waarom niet? Dat is toch vrijheid van informatie? Brein schuwt censuur niet. Als een particuliere stichting dit kan afdwingen, wat is dan de volgende stap? Een politieke partij die dingen verbiedt?”

Voel je er nooit lullig over dat je een hobby hebt over de rug van artiesten?
“Nee. Het aantal verkopen in iTunes gaat op het moment sky rocket. De digitale markt staat nog in de kinderschoenen, en er zijn nog niet genoeg goede alternatieven. De industrie moet vooral niet bang zijn. Maak met ebooks niet dezelfde fout als met muziek. Consumenten zijn niet achterlijk. De entertainmentindustrie onderschat soms zijn publiek. Het moet eenvoudiger, zonder DRM. Je zult zien, als het eenmaal zover is lost het probleem vanzelf op. Maar zolang Brein niet verder wil, gaan we het niet oplossen.”
 
Je bent ervan overtuigd dat deze uitspraak in hoger beroep niet overeind blijft. Maar de laatste tijd heeft Brein een hoop zaken gewonnen. Van The Pirate Bay, van Mininova en via Eyeworks van jullie.
“Dit kort geding is fout gegaan, het stelt niets voor. Ik durf te zeggen dat het een dwaling van de rechter is. Uiteindelijk gaan ze dit verliezen. Ok, er is een kans dat ze winnen, maar ik denk niet dat je zo'n internet wil. Dan moet je alles verbieden. Verbieden, afsluiten, censureren.”