In Brussel ontstaat steeds meer rumoer over de zogeheten Anti-Counterfeiting Trade Agreement (ACTA), waarover op dit moment onderhandeld wordt. Het handelsverdrag gaat onder meer over de verkoop van namaakgoederen, maar ook over vergaande maatregelen voor het bestrijden van digitale piraterij, zo blijkt uit gelekte documenten. Ot van Daalen, digitale burgerrechtenactivist van Bits Of Freedom, maakt zich grote zorgen om de ACTA besprekingen. “ACTA is gevaarlijker dan een downloadverbod”, zegt hij.

“In een document dat deze week naar buiten gekomen is staan drie belangrijke dingen”, vertelt Van Daalen. “Er is sprake van een three strikes policy. Wie tot drie keer toe betrapt wordt op illegaal downloaden, wordt van het internet afgesloten. Ten tweede is er sprake van een grotere aansprakelijkheid van internet providers. Het derde pijnpunt is het actief filteren van content.” D66 Europarlementariër Sophie In ’t Veld voegt daar nog een steeds terugkerend vergaderitem bij. “Er wordt ook gesproken over het uitbreiden van bevoegdheden van de douane, zodat bijvoorbeeld laptops of camera’s doorzocht mogen worden. Dat vinden wij schandalig, ze mogen ook niet zomaar je huiskamer in.”

De onderhandelingen over de ACTA worden omgeven door vraagtekens. Europarlementariërs van onder meer GroenLinks, D66 en de Zweedse Piratenpartij maken zich zorgen over het feit dat de gesprekken volledig achter gesloten deuren plaats vinden. Ook European Data Protection Supervisor Peter Hustinx, de privacy-waakhond van de EU, schreef deze week een bijzonder kritische opinie over ACTA. Eerder al kwamen verschillende onderhandelingsdocumenten naar buiten, deze week verscheen weer een bestand van drie pagina’s. Sophie In ’t Veld is al anderhalf jaar bezig om ACTA op de agenda te krijgen. Dat is nu gelukt. “De afgelopen maanden ben ik vaak aangekeken alsof ik een halvegare complotdenker was, maar deze onderhandelingen vinden echt plaats. Alle relevante fracties hebben nu ingestemd met een debat over ACTA. Dat zou in maart plaats moeten vinden.”

Onlangs greep het Europees Parlement in bij het SWIFT-verdrag, een net zo geheimzinnig tot stand gekomen afspraak met de VS over de uitwisseling van bankgegevens. “Men heeft dat verkeerd gecalculeerd, zowel in Brussel als in de VS”, zegt In ’t Veld. “Het Europees Parlement en de nationale parlementen laten zich niet buitenspel zetten. Het kan niet zo zijn dat ministeries zonder mandaat van het parlement zo’n onderhandeling in gaan.”

De status van de gelekte documenten is niet helemaal duidelijk, maar de opschudding erover is wel terecht, vindt ICT-jurist Arnoud Engelfriet. “De zorgen worden vooral ingegeven door de geheimhouding. Wat heeft men te verbergen?”, zegt hij. Wat de onderhandelaars precies willen met de controversiële onderwerpen is niet duidelijk. “De three strikes policy bijvoorbeeld wordt in het deze week gelekte document alleen genoemd in een voetnoot. Dat is natuurlijk vreemd, voor zo’n zwaar onderwerp. Wordt zo’n policy straks verplicht? Zijn het landen als Frankrijk die het graag als voorbeeld benoemd willen hebben?”

Hoe het uiteindelijke verdrag er uit gaat zien, is volgens Engelfriet dan ook lastig te zeggen. “De vrees is dat men uitkomt op de natte droom van de contentindustrie. Het is alvast geen goed teken dat vertegenwoordigers van de contentindustrie wel bij de gesprekken betrokken lijken, en bijvoorbeeld consumentenbonden niet. Hooguit zijn er principiële politici die de andere kant van het verhaal aankaarten. Nu lijkt het vooral een poging om het falende businessmodel van een industrie te beschermen. De terminale patiënt ligt al een tijdje in het ziekenhuis, en om hem in leven te houden zetten we steeds zwaardere apparatuur in.”

Het Ministerie van Economische Zaken laat weten niet blij te zijn met de geheimzinnigheid rond ACTA. "Nederland steunt een internationale ontwikkeling als ACTA (vanwege de bestrijding van namaak, etc), maar is vanaf het begin van mening dat de transparantie van het proces beter moet. Dat is niet goed!", aldus een woordvoerder. Op de website van het Ministerie is meer informatie te vinden over ACTA. "Over de three strike policy heeft het kabinet zich bij herhaling kritisch uitgelaten", voegt de woordvoerder toe. "Op dit moment is een nieuwe brief aan de Kamer van de Ministers van Justitie en Economische Zaken over ACTA in de maak."