De Song van het Jaar is jarig. In 1985 was de eerste, donderdag 16 december vindt de uitzending van dit jaar plaats. Gijsbert Kamer van de Volkskrant duikt de komende maand voor 3VOOR12 in het immense Song van het Jaar archief. Voor tijdens het lezen: de grote Song van het Jaar shuffle playlist op Spotify. 2017 tracks, vijf dagen. Stemmen kan hier. Alles over de Song van het Jaar vind je hier.

Eind 1995 was het mooi geweest. De eigenwijze jongens en het enkele meisje van het VPRO Hitteam werden niet langer doordeweeks overdag op het de publieke popzender getolereerd. De zendercoördinator van Radio 3, Paul van der Lugt. Voerde een centrale muziekredactie in, wat zoveel betekende als een commissie die bepaalde welke plaatjes er overdag door de dj's gedraaid mochten worden.

Gerard Walhof, die Roel Bentz van den Berg zou opgevolgen  als chef van het Hitteam (groepsredacteur): 'Manmoedig gezegd kun je stellen dat we daar als VPRO niet aan mee wilden doen. Maar de waarheid was dat de zendercoördinator ons niet meer overdag op de zender wilde hebben.'

Helemaal als een verrassing kwam dat niet. Presenatator Jaap Boots herinnert zich nog hoe al eerder van 'bovenaf' misprijzend gereageerd werd op selectie van het Hitteam. 'Fons en ik waren dol op Oasis en kochten die singles altijd meteen. Maar we waren de enige omroep die het draaiden, zoals we aanvankelijk ook de enigen waren die Radiohead, Nirvana en Underworld prominent naar voren schoven. Allemaal bands waar Radio 3 nu van vindt dat die belangrijk zijn.'

De VPRO mocht in het vervolg op de popzender hun zendtijd in de avond besteden. Eigenlijk betekende dit ook de overwinning van de radiomakers op de muziekliefhebbers. Fred Hermsen, jarenlang werkzaam als regisseur van de middagprogramma's: 'Wij waren helemaal geen radiomakers maar gewoon muziekfans die wilden laten horen wat ze mooi vonden. Dat ging heel lang goed.' Walhof: 'Het niet volpraten van een intro is nooit een bewuste keuze geweest. Het was meer een kwestie dat niemand van ons dat ook goed kon.'

Het was bij de introductie van de nieuwe avondprogrammering dat Job de Wit de gelederen kwam versterken. Hij zou samen met Erwin Blom tussen negen en tien uur 's avonds De Voorste Linie presenteren dat een brug moest vormen tussen de hitparadepop van dagprogrammering en de specialisten programa's tussen tien en een uur 's nachts. De Wit bewaart goede herinneringen aan die tijd. 'Ik werd echt heel warm onthaald, wat heel vreemd was. Ineens was ik collega van allemaal dj's die ik als jongen op woensdag gevolgd had. Ik luisterde altijd en stuurde ieder jaar ook braaf een briefkaartje naar de Song Van Het Jaar.'

In 1987 stuurde hij zijn eerste lijstje in. 1. Public Enemy; 2. Tröckener Kecks en 3. The Jesus & Mary Chain. De Wit: '1996 was een heel goede tijd voor het soort programma dat we wilden maken. Er was heel veel goede alternatieve gitaarpop en er kwamen veel dance-platen uit die ook los van de dansvloer goed werkten. Ook was dit de tijd dat jungle of drum 'n bass steeds populairder werd, en er veel goede hiphop uitkwam.'

In de Song Van Het Jaar top 100 van 1996 zie je terug dat de VPRO luisteraar toch vooral van gitaarrock houdt. Maar bands als The Prodigy, Orbital en Underworld rukken op, wat ook te maken zal hebben met hun succesvolle live-optredens op festivals als Lowlands en Pinkpop. Pinkpop in 1996 was het jaar dat voor het eerst goed bleek hoe rock en dance genres waren die wel degelijk goed te combineren waren. Bands op het festival toen: Prodigy, Sepultura, Radiohead, Underworld en Fun Lovin' Criminals zie je ook allemaal hoog in de lijst terug.

Zelf zal ik het optreden van Radiohead op Pinkpop nooit vergeten. Tot die tijd was ik nooit zo'n grote fan. Dat werd ik pas na dit optreden. Ik weet nog hoe ik als pauze-dj Champagne Supernova van Oasis had opgezet en de band precies op het moment opkwam dat de plaat was afgelopen. Thom Yorke droeg een geel pak.

Ik denk dat dit ook het optreden was dat de doorbraak voor Radiohead bezegelde. Ze staan in de Song Van Het Jaar op de eerste plaats met Street Spirit, eigenlijk een nummer van het jaar ervoor, en wonnen nipt met de Prodigy die met Firestarter eigenlijk de single van het jaar hadden. Een album zou pas volgen in 1997.

Verder opmerkelijk in de top tien: Sepultura op 9 met Roots Bloody Roots, nooit stond een metalband van het extremere soort als Sepultura zo hoog. Ook de tiende plaats voor Eboman kan niet onvermeld blijven. Zijn Donuts With Buddah was eigenlijk zijn enige echte nummer, maar het bleek genoeg voor een enorme hype die zou resulteren in de toekenning van de Popprijs.

Tot op de dag van vandaag, zo kan ik als insider melden, wordt Eboman in het jaarlijkse juryberaad opgevoerd als voorbeeld van iemand die de prijs misschien wel te vroeg heeft gekregen. Later zou er in elk geval geen aanleiding meer voor komen.