Bewonderend kijken de bezoekers naar de geslaagde, fantasierijke schilderijen en collages van met hersenspinsels volgekalkte bierviltjes. Stuk voor stuk gemaakt door getalenteerde daklozen, ze moesten er alleen wel even de ruimte voor krijgen. Dat je verslaafden en ontheemden beter een dagbesteding kan bieden dan ze aan hun lot overlaten, had dominee Hans Visser jaren geleden al begrepen. Dat de gemeente Rotterdam niet altijd van die noodzaak doordrongen is, wordt tijdens een korte gang door het centrum pijnlijk duidelijk.

Van 1987 tot 1994 leidde de Rotterdamse predikant Visser Perron Nul; Nederlands eerste gedoogplaats voor drugsverslaafden. Later verhuisde de gedoogzone naar de Pauluskerk aan de Mauritsweg. Nu staart een groepje in oranje hesjes naar alles wat er van het godshuis resteert: de zoveelste bouwput. De kerk is, inclusief opvang tijdelijk naar de overkant verplaatst, vertelt Herry, een jonge Rotterdammer met een fraaie bos dreads. Samen met Emma gidst hij de belangstellenden door een kwarteeuw daklozen- en gedooghistorie, een tocht vol verhalen over overlast, onbegrip of tegenwerking van de gemeente. Bijvoorbeeld over hoe taxichauffeurs en mariniers Perron Nul poogden schoon te vegen.

Om zich in te leven in de dakloze medemens hebben we oranje hesjes en prikstokken aangemeten gekregen. "Als je daar drie uur mee in de stad loopt, krijg je 1,50 euro", legt Herry uit. "Kun je toch mooi een paar blikken bier voor kopen", reageert een positief ingestelde bezoeker. Herry en Emma leiden ons langs de puinhopen, waar straks de nieuwe Pauluskerk verrijst. Niet dat de barmhartige dominee daar dan de behoeftigen van Rotterdam en omstreken weer aan gratis, heroïne, methadon en schone spuiten gaat helpen. Daarvoor gaf de florerende verstrekking toch teveel overlast. "Er kwam heel veel volk op af, en vooral ook veel dealers. Rotterdammers waren bang om hier langs te lopen. De mensen van de Pauluskerk begrepen daar niks van, die zagen zichzelf als één grote familie", vertelt Emma.

Onderweg ravotten de deelnemers wat door met de stokken, die een grijparm hebben, het trottoir van allerlei zwerfvuil te ontdoen. Niet voor lang, want we staan al snel voor de deur van VIA Kunst, de galerie, werkplaats en muziekstudio voor “talent van de straat” (lees: dak- en thuislozen, (ex-) verslaafden) en tevens de organisator van de route. Het project VIA Kunst is voortgekomen uit Perron Nul en loopt al 15 jaar. Niet zo grootschalig als vroeger, want na alle overlast is besloten de daklozen en verslaafden toch vooral te verdelen over de stad. Een slaapplaats in Rotterdam zit er niet in als je niet kan bewijzen minstens vijf jaar in de stad te wonen, wat in de praktijk niemand van de doelgroep kan. Dat lijkt een doelbewuste actie van de gemeente om een deel van de overlast uit het centrum te weren. Slapen gebeurt dus in buurtgemeenten als Spijkenisse, waar de mensen met een busje naartoe gebracht worden. "Die zet ze dan 's ochtends weer hier af. Het leven van een dakloze in Rotterdam bestaat zo vooral uit reizen."

Aangekomen bij VIA Kunst aanschouwen we een groot aantal geschilderde kunstwerken van Marek, die geen Nederlands spreekt maar wel spitsvondige Nederlandse teksten op sommige doeken zet. "Die krijgt hij van boven doorgezonden", begrijpen we. Marek heeft in ieder geval veel talent en verkoopt ook geregeld wat, waarvan eenderde ten goede komt aan de instelling. De collage van bierviltjes met veelkleurige, manische maar verfijnde patronen fascineert ook. "Die zijn van Freek, hij is verslaafd aan speed en doet dit om zijn geest leeg te maken."

Ook getalenteerd is Rafael, waarvan we een selectie cartoon-achtige werken zien. Rafael komt niet meer in VIA Kunst, want hij verblijft illegaal in Nederland en heeft dus geen pasje, wat de gemeente sinds 1 april verplicht heeft gesteld. Emma: "Vroeger kon iedereen hier binnenlopen en kwamen er veel meer mensen. Je werd beoordeeld op hoe je je gedroeg. Nu zijn er 35 kunstenaars geregistreerd. Jammer, we moeten afwachten hoe dat gaat werken. Illegalen zoals Rafael mogen hier niet meer komen, hij werkt nu ergens anders voor een uitgever aan een stripboek."

Het is duidelijk; er is nog veel werk te doen, nu maar hopen op middelen.