Muziekinstrumentenbouwer Yuri Landman bouwde gitaren voor de groten der aarde, hangt tegenwoordig in een museum en wist Sonic Youth op basis van mathematische berekeningen uit te leggen wat ze zelf op pure intuïtie hadden uitgevonden. Allemaal leuk en artistiek zeker louterend, maar financieel niet erg winstgevend. Daar heeft Landman nu iets op gevonden: workshops. “In vier uur elke deelnemer dan een elektrisch snaarinstrument voor zichzelf”.

“Ik ben op dit moment bezig met een gitaar voor de gitarist van Kate Nash, en voor het Kronos Quartet maak ik mijn eerste viool ooit voor een filmproject van Simone Bennett.” Het gaat goed met Yuri Landman. De Nederlandse gitaarbouwer is nog steeds een veelgevraagd bouwer van totaal originele instrumenten. 

De samenwerking met het Kronos Quartet, alom gewaardeerd als een van ’s werelds meest invloedrijke namen in de modern klassieke wereld, is voor Landman bijzonder. “Wat ik doe en de manier waarop ik werk valt voor een groot gedeelte samen met de manier waarop het Kronos Quartet muziek maakt. We delen dezelfde conceptuele grondgedachte. Net als Harry Partch, waarvan zij werk uitvoeren, onderzoek ik minutieus en op een natuurkundige manier de werking van geluid. Toen het Kronos Quartet vorig jaar in Rotterdam waren, heb ik ze gesproken en wat instrumenten laten zien. Nu mag ik voor hen mijn eerste viool ooit maken.”

Het bouwen van de instrumenten is nog steeds vooral een investering voor Landman. Het aantal werkuren verdient hij nooit terug, en met zijn afnemers werkt hij op no cure no pay basis. “Gelukkig is dat nog nooit verkeerd gegaan.” Om toch genoeg inkomsten te generen heeft Landman inmiddels het gouden ei gevonden. “Afgelopen zomer heb ik een workshop ontwikkeld waarbij deelnemers binnen vier uur een eigen Home Swinger kunnen bouwen. De Home Swinger is een soort versimpelde Ikea-versie van de Moodswinger, die door bands als Liars en The Luyas wordt gebruikt. Hij is betaalbaar, makkelijk te vervaardigen en zodoende bereikbaar voor veel mensen.“

Naast het bouwen en ontwikkelen van instrumenten is Landman in de arm genomen door de gerenomeerde avant garde booker Julie Tippex (Berlijn/Parijs), een veelgevraagd spreker op universiteiten, geeft hij workshops over de hele wereld en begint hij in samenwerking met de Zadkine Popacademie het zogenoemde KRGGHH*#$%!!-ensemble, waarmee hij samen met tien stagiaires een serie instrumenten bouwt om daar een uiteindelijk een performance mee te doen.

De vlucht die zijn carrière heeft genomen, verbaast Landman. “Ik was vroeger punkmuzikant en ben eigenlijk ook in die geest begonnen. Ik bouwde op een zo goedkoop mogelijke manier een gitaar, dat was allemaal nog behoorlijk in de geest van de Arte Povera: de kunst om met eenvoudige materialen iets functioneels te bouwen. Nu voel ik me soms net een soort professor. Ik weet alles over geluidstrillingen, microtonale klanken en de manier waarop een toonladder is opgebouwd. In die tijd had ik nooit kunnen bedenken dat ik door middel van allerlei natuurkundige berekeningen een instrument zou bouwen.

In het begin maakte Landman nog grote gitaren van zo’n twintig kilo, “echt een soort dino-gitaren waren dat.“ Inmiddels wegen de gitaren zo’n vijf kilo, pure noodzaak volgens Landman. “Ik zie de gitaren nog steeds als kunst, maar het moet wel toegepast kunnen worden. Ik ben altijd meer een uitvinder dan een echte gitaarbouwer geweest. Bij de ontwikkeling maak ik graag en veelvuldig gebruik van natuurkundige berekeningen, maar ik probeer er altijd voor te waken dat het te klinisch wordt. Het moet niet in een wetenschappelijk stramien blijven, totale perfectie is uiteindelijk pure armoede.”

Sinds dit jaar zijn twee gitaren van Landman opgenomen in het Music Instruments Museum te Phoenix, AZ, in zijn soort het grootste museum ter wereld. “Ik ben daar de Nederlandse vertegenwoordiger, een hele eer.” De manier waarop Landman werkt is, ook internationaal, uniek. Er zijn wereldwijd zo’n twintig instrumentenbouwers, het verschil met Landman is dat de meeste bouwers aan hun eigen instrumentarium werken. “Die zitten dan op een zolder autonoom te zijn, ik heb er bewust voor gekozen om samen te werken met bands. Mijn kunst moet toepasbaar zijn, en bands zijn daarom het perfecte platform voor mijn werk.”

Yuri Landman geeft begin juni een workshop op het Gideon Festival in Groningen.