Geen three-strikes-out voetnoot meer, maar nog altijd verregaande aansprakelijkheid voor providers (ISP's) en strafbaarheid van individuele gebruikers bij niet-commerciële auteursrechtinbreuk (lees: filesharing); dat valt te lezen in de concepttekst van het internationale anti-piraterijverdrag ACTA, die na maandenlang aandringen van diverse partijen en het Europees Parlement gisteren geopenbaard is. "De three-strikes-out clausule is verwijderd, maar er staat nog veel meer in dat niet deugt", meent D66-Europarlementariër Sophie in 't Veld.

Naast D66 zien meer partijen de transparantie als een goede eerste stap. "Maar transparantie is nog geen legitimiteit", oordeelt Ot van Daalen van digitale burgerrechtenwaakhond Bits Of Freedom. Het ACTA-concept stemt Van Daalen niet mild. "Dit is precies zo erg als we op basis van eerder gelekte documenten verwachtten. ACTA leek eerst gericht op bestrijding van namaakartikelen, maar kijkt wél degelijk naar het internet en hoe je ISP's kan inzetten in de strijd tegen filesharing. Daarmee zet je de traditioneel neutrale rol van providers aan de kant en neem je afstand van de beginwaarden van internet."

Europarlementariër Sophie in 't Veld betitelt de openbaarmaking als 'beter laat dan nooit'. "Ik hou me vast aan wat de commissaris heeft gezegd: dat het proces van nu af aan meer openbaar zal verlopen. Dat lijkt me heel belangrijk om misverstanden bij het publiek weg te nemen en vooral ook zodat we nu met het Europarlement en de publieke opinie druk kunnen uitoefenen op de onderhandelaars." Dat druk werkt, blijkt volgens In 't Veld uit het feit dat het verdrag aangepast en dus vertraagd is. "Je ziet dat er nog beweging in zit. Dat heeft toch te maken met de ontstane onrust, de onderhandelaars houden meer rekening met wat in de achterban leeft."

Van Daalen geeft toe dat de openbare versie een lichte verbetering betreft. "De voetnoot over three-strikes is weg, maar de passage staat er nog en gezien de geschiedenis is duidelijk dat het gaat om afsluiten van internet." In 't Veld: "Nu staat er in ieder geval dat er eerst rechterlijke toetsing moet zijn, dat je mensen niet zomaar kunt afsluiten." De D66-politica snapt niet dat de three-strikes optie niet vanaf het begin is uitgesloten, aangezien het Europees Parlement er tegen is. "Het lijkt alsof ze ermee weg hoopten te komen, of de Verenigde Staten te vriend willen houden." Ze hoopt dat het definitieve verdrag meer de Europese belangen behartigt, maar vreest dat de VS er dan niet mee akkoord gaat. Overigens laat het concept wel ruimte voor individuele landen om three-strikes toe te passen. In zowel Frankrijk als Groot-Brittannië is brede politieke steun voor invoering van een three-strikes wetgeving.

Ook valt het de Bits Of Freedom-activist op dat ISP's niet worden verplicht om te filteren, maar dat de concepttekst wel diverse varianten bevat. "In iedere optie komt terug dat ISP's een rol moeten spelen om ook niet-commerciële verspreiding van auteursrechteninbreuk bij hun gebruikers tegen te gaan en dat is nieuw. In de meest verstrekkende variant worden providers gedwongen om peer-to-peer netwerken te filteren. Dan wordt door middel van technieken als Deep Packet Inspection (DPI) al je internetverkeer gecontroleerd. Alsof ze op het postkantoor al je brieven openen."

Over de mogelijkheid van gedwongen filtering door ISP's is In 't Veld heel duidelijk: "Dat komt nooit door het Europees Parlement, ik zie niet dat daar steun voor is. Natuurlijk is ieder zinnig persoon er voor dat mensen beloond worden voor hun creatieve en financiële inspanningen, maar de bestaande modellen zijn niet berekend op het internettijdperk. De rechten van de individuele gebruiker aan alle kanten inperken en bestraffen is niet de weg. Ik denk dat de onderhandelaars er beter aan doen mee te denken aan andere oplossingen."

In juni komen de onderhandelende partijen in Zwitserland weer bijeen. Het is de bedoeling dit jaar nog een definitieve versie van ACTA te presenteren.