Tom Smith van Editors is een voorzichtige prater. Hoe zelfverzekerd hij ook uithaalt op het podium, in een een-op-een gesprek fluistert hij bijna. In de helft van zijn antwoorden komt bovendien de tussenzin 'I don't know' voor. Een band die vragen stelt bij het leven, maar die de antwoorden zelf ook niet weet, dat wil Editors graag zijn. Met succes, want na twee albums is de Britse band stilletjes zo groot geworden dat het nieuwe In This Light And On This Evening in het thuisland zonder aarzeling op nummer één binnenkomt.
Die voorzichtigheid weet Smith vaak te compenseren door zich te laten flankeren door gitarist Chris Urbanowicz, een vriendelijke spontane kerel, die belangrijk is voor het bandgeluid. Zo belangrijk dat hij zijn eigen rol als leadgitarist graag opgaf om de band een nieuwe richting op te sturen. Op heel In This Light And On This Evening is nauwelijks een gitaar te horen. “Hij is nu de synth koning van de band”, zegt Smith. “Chris begon te experimenteren met andere instrumenten. Dat ging uiteindelijk vrij ver. Ik heb een hekel aan bands die zeggen dat hun nieuwe album echt een verandering is ten opzichte van hun vorige, terwijl het in feite precies hetzelfde klinkt. Wat de mensen er ook van vinden, dát kunnen ze in elk geval niet zeggen.”
In This Light And On This Evening begint met een dreigende ode aan Londen, waarin Smith zich de stad voorstelt als een gigantisch levend wezen, balancerend op de grens van angstaanjagend en overweldigend. Het was het startpunt van de nieuwe richting. “Het was de eerste song die we als demo opnamen, nog voor we de studio in gingen met producer Flood. Het is ook de oorspronkelijke versie die op het album terecht gekomen is. Het begint met donkere en dreigende synths. Zodra de drums erin kwamen voor het meer traditionele rockdeel wisten we: dit is het. Dit is de blauwdruk voor het album.”
Dat spanningsveld tussen angst en liefde loopt als een rode draad door het album. Het is een constant spel van aantrekken en afstoten. Er staan liedjes op over de liefde en songs waarin de hoop daarop juist opgegeven wordt. Er spreekt liefde uit voor mensen, en angst ervoor. “Ik weet niet”, zegt Tom Smith. “Volgens mij zit ik net zo vol tegenstellingen als iedereen. Het hangt er maar net vanaf met welk been ik uit bed gestapt ben. Bovendien ligt het vaak heel dicht bij elkaar. The Boxer bijvoorbeeld gaat over het grote zaterdagavond-escapisme. Het plezier, de opwinding, het hedonisme dat zover opgevoerd wordt dat het kan omslaan in geweld en ellende. We leven in een tijd van hedonisme, en bankiers en callcentermedewerkers lijken wel meer rock 'n roll dan muzikanten. Ik weet niet, ik vind dat fascinerend. In een stad, tussen grote gebouwen, kan ik me heel klein voelen. Ik woon nu vijf jaar in Londen en ben in die tijd de stad beter gaan begrijpen.”
Voor je het weet slaat Smith's fantasie op hol en verandert Londen in een Blade Runner-achtige futuristische vesting. “De openingsscène van Blade Runner heeft ons de hele tijd voor ogen gestaan”, zegt hij. “Sommige dingen die we maakten deden ons zelf denken aan het themanummer van Terminator 2. De muziek is kil, bleek, een beetje sci-fi. Daar zijn we heel nadrukkelijk naar op zoek geweest. Als bands gaan spelen met elektronica, wordt het al snel cheezy en poppy. Wij wilden juist een donkere plaat maken. Niet alleen mijn teksten, maar ook de muziek is voor mijn gevoel heel visueel. Het roept beelden op.”
Die beelden vindt Smith nadrukkelijk buiten zichzelf. Het tweede album An End Has A Start was een persoonlijke plaat, waarin zijn eigen ontmoetingen met de dood centraal stonden. “In de loop van de lange reeks interviews merkte ik dat ik het steeds moeilijker vond daarover te praten. Mede uit zelfbescherming schrijf ik nu minder over mezelf, maar meer over personages. Ik schrijf nog steeds recht vanuit mijn hart, maar ik weet zelf niet meer wat echt is en wat fantasie. Mijn songs spreken elkaar ook constant tegen. Wel voelen al mijn personages zich buitenstaanders. Onze single Papillon gaat over ontsnappen. Ontsnappen uit religie, ontsnappen in de dood, ik weet het eigenlijk niet precies.”
Voor het eerst spreekt Tom Smith zich op het nieuwe album uit over de politiek, zij het abstract en in algemene bewoordingen. “Ik probeer mezelf voorzichtig uit te drukken, maar ik kan wel zeggen dat ik niet veel vertrouwen heb in de grote wereldleiders. Veel van de mensen die de dienst uit maken, zijn eigenlijk niet te vertrouwen. Ik zag laatst een cartoon van het Britse House Of Lords, met allemaal apen in plaats van mensen, die allemaal manisch lachten. Daar moest ik ontzettend om lachen en het inspireerde me voor de tekst van Eat Raw Meat = Blood Drool. Daarin zit een smerig en verontrustend beeld van mensen die op rauw vlees met vliegen kauwen. Dat weerspiegelt voor mij de mensen die bepalen wat er met ons geld gebeurt. Een belachelijk beeld misschien, maar ik vind het zelf in elk geval heel grappig.”
In This Light And On This Evening verschijnt op Kitchenware/PIAS. Bekijk nu de exclusieve sessie die Tom Smith en Chris Urbanowicz deden voor 3VOOR12TV. Ze spelen daarin naast drie oude nummers ook Papillon, Eat Raw Meat = Blood Drool en You Don't Know Love. Editors speelt 8 november in de Melkweg.