Binnen een jaar speelde Kyteman's Hiphoporkest op Noorderslag, Pinkpop, Lowlands én North Sea Jazz. Van het album The Hermit Sessions zijn zo'n 45.000 exemplaren verkocht. De groep tourde langs alle festivals. Elk podium dat de band boekte, kon het bordje 'uitverkocht' op de deur hangen, inclusief de HMH. En dan werd Kyteman's Sorry vorige week ook nog eens gekroond tot Song van het Jaar door de bezoekers van 3VOOR12. Dat alles binnen de zelfgestelde limiet, want na 31 december 2009 mocht het Hiphop Orkest niet meer bestaan. Het was, met andere woorden, een onwaarschijnlijk jaar voor Kyteman. Alsof je een puzzel maakt en alle stukjes achter elkaar in een keer op zijn plaats legt. Hoe kon dat? 3VOOR12 blikt terug met Kyteman's manager Niels Aalberts.

Over het belangrijkste antwoord op die vraag is al veel gezegd en geschreven: Kyteman's Hiphoporkest was een livesensatie, die er met veel gevoel voor emotie en dynamiek in slaagde een groot publiek te ontroeren. "Het kwam niet alleen doordat er 24 mensen op het podium stonden", zegt Aalberts. "De 'grote' songs zaten allemaal aan het begin van de set, naar het einde toe werd de bezetting steeds kleiner. De kleinste song van allemaal - Sorry - is van begin af aan de afsluiter geweest." Een blik achter de schermen is misschien nog wel fascinerender. Want Kyteman bereikte alles zonder major label en zonder groot marketingbudget. "Om precies te zijn hebben we één echte marketingactie gedaan. Bas Aaftink van Productiehuis Oost Nederland kwam voor Noorderslag met een tooltje waarmee we gepersonaliseerde sms-jes konden sturen. We hebben onze adresboeken omgekeerd en om half vijf iedereen een sms-je gestuurd die we graag bij de show wilden hebben. Het heeft ons precies 53 euro en 10 cent gekost."

Even naar het begin. In december 2007 hoort Aalberts voor het eerst van de plannen van Colin Benders. "Zijn vader werkte op dat moment bij de Hogeschool van de Kunsten in Utrecht, net als ik. Colin vertelde me zijn plan: een hiphoporkest met 36 muzikanten." Het werden er uiteindelijk iets meer dan twintig, en zondag 26 oktober 2008 vond het eerste optreden plaats in Tivoli de Helling. "Colin vertelde dat hij warme contacten had bij de organisatie van de Culturele Zondagen in Utrecht. Als hij op een Culturele Zondag eens een goed project wilde doen, zou daar wellicht budget voor zijn. We hebben ook Productiehuis Oost Nederland (ON) benaderd. Ook daar had hij eerder een project gedaan. Bij ON houden ze van artistieke projecten die zonder hulp nauwelijks van de grond te krijgen zijn."

Met de steun van ON ging Aalberts uit van zes tot twaalf concerten, afhankelijk van de opkomst. Met hun bijdrage konden de repetities en de kosten van de eerste shows gedekt worden. Het werden uiteindelijk veel meer concerten, vooral omdat de opkomst bij de concerten vanaf het begin hoog was. Op Noorderslag werd het Hiphoporkest unaniem uitgeroepen tot het hoogtepunt, en op de dag van albumrelease speelde het Hiphop Orkest bij Giel Beelen op 3FM, bij Kink FM, in De Wereld Draait Door en bij 3VOOR12. Met zo'n grote hoeveelheid aandacht op zak kon een clubtour op poten gezet worden en de eerste festivals klopten aan. Pinkpop kon de act zo vroeg nog relatief goedkoop boeken, in de aanloop naar Lowlands rees de ster van Kyteman. "Pinkpop was belangrijk. Na 25 seconden wisten we: deze show is in de pocket. Voor Lowlands werd in eerste instantie gedacht aan een tent als de Grolsch of de Bravo. Wel grote tenten, omdat we nu eenmaal een groot podium nodig hebben, maar niet de grootste. Toen kwam het voorstel om de Alpha te openen. Dat vonden we eerst idioot. Uiteindelijk speelde het Hiphop Orkest bijna als afsluiter."

Na een paar subtiele zetjes aan het begin was het vervolgens voornamelijk aan het publiek, vindt Aalberts. "We hebben geprobeerd het de muziekliefhebbers zo makkelijk mogelijk te maken. Nul barrières, was het devies. We wilden videomateriaal van shows zo veel mogelijk beschikbaar en goed vindbaar hebben op internet, zodat mensen erover kunnen praten, het met elkaar kunnen delen. Elke drempel is irritant. Het gaat ook om het managen van de gunfactor. Je wilt mensen grijpen wiens primaire hobby op internet muziek is. Zij luisteren naar de muziek, zij kopen kaarten en vertellen hun vrienden erover. Het klinkt nu alsof het allemaal met voorbedachte rade gegaan is, maar dat is niet zo. Ik had wel uitgesproken ideeën over muziek en internet, die in de loop van dit jaar steeds meer bevestigd werden."

Begin november verscheen een dvd van Kyteman, live in Groningen. Met zo'n release op het oog zouden veel labels liever geen toestemming geven voor een opname op een groot festival als Lowlands. Aalberts deed dat wel (de show staat nog altijd op 3VOOR12), simpelweg omdat iedereen het materiaal te goed vond. Het heeft de dvd-release niet in de weg gestaan, vindt hij. "We hebben tot nu toe zo'n 8.000 dvd's verkocht. Naar ik begrijp is dat goed voor een muziek-dvd." Aalberts overwoog nog even de dvd wel bij een groot label uit te brengen, maar kwam niet verder dan verkennende gesprekken. "Het voordeel zou kunnen zijn dat een platenmaatschappij had kunnen investeren in de opnames. We wilden een goede opname maken, met veel camera's. Dat is meteen een enorme aanslag op je liquiditeit."

Want hoe gek het ook klinkt na zo'n succesvol jaar, grote pakken geld liggen er niet op het Kyteman-hoofdkantoor. "Niemand is echt rijk geworden van Kyteman's Hiphop Orkest." Niet alleen de live productie was duur, ook op de limited edition van The Hermit Sessions (1000 stuks) zat weinig marge. "Die dingen zijn uitzonderlijk duur om te maken." Benders wilde het pertinent niet, maar om echt geld te verdienen had het Hiphop Orkest nu nog een rondje langs alle podia gemoeten. "Voor dubbele kaartprijzen. Het had gekund, maar we hebben de creativiteit en de uitdaging altijd voorop gezet. Ik geloof heel erg in het managen van de intrinsieke waarde. Veel managers en platenmaatschappijen gaan te snel in de marketingmodus. Het ging ons om te gekke shows, en daar wilden we geen smetje op hebben. Het mocht niet vies gaan ruiken."