Ryan Adams van enfant terrible naar boekenwurm

“In elke kamer van mijn huis ligt een ander boek open”

Atze de Vrieze, beeld Sonya Farrell ,

Jarenlang werd hij het enfant terrible van de americana genoemd. Maar anno 2008 is Ryan Adams vooral een intellectueel die alles leest wat los en vast zit. Een ding blijft altijd hetzelfde: Ryan Adams doet nooit iets met mate.

“In elke kamer van mijn huis ligt een ander boek open”

Typisch Ryan Adams. Een dag voor zijn promobezoek aan Amsterdam is de Amerikaanse zanger jarig. De platenmaatschappij is zo attent om een cadeautje voor hem te kopen. Een boek, want daar houdt hij van. Het wordt Het Achterhuis van Anne Frank. De vorige keer dat hij in Amsterdam was, wilde Adams immers per se naar het museum. Of hij zijn cadeau mooi vindt? “Ja, heel mooi, maar ik heb het al. Dit is mijn tachtigste exemplaar.”

Als Ryan Adams ergens voor gaat, dan doet hij dat extreem. Hij is berucht om zijn enorme productiviteit: in de afgelopen acht jaar verschenen al tien albums onder zijn eigen naam. Sinds een paar jaar trekt hij trouw op met zijn band The Cardinals. Zo trouw dat hij het liefst zijn eigen naam van de hoes van het nieuwe album Cardinology zou laten verdwijnen. Enkel contractuele verplichtingen weerhouden hem ervan. En dan zijn er ook nog albums van de befaamde alt. countryband Whiskeytown, waarvan hij eind jaren negentig frontman was.

Minstens zo groot is zijn niet-officiële oeuvre. In 2006 plaatste hij vanuit het niets nog een hele stapel hiphopalbums op zijn weblog. Die productiviteit ging jaren lang hand in hand met grillig gedrag en excessief drank- en drugsgebruik. Halverwege de jaren negentig leefde hij op een dieet van cocaïne en heroïne. Naar eigen zeggen is het een wonder dat hij nog leeft. Vlak voor zijn album Easy Tiger (2006) stopte hij ermee. Niet stapsgewijs, in een kliniek, maar cold turkey.

Tegenwoordig is het voormalig enfant terrible van de alt. country een intellectueel. Of beter: een typisch gevalletje verstrooide professor. Dat is niet als belediging bedoeld, en zo zou Adams het zelf waarschijnlijk ook niet opvatten. Hij doet het erom, met die grote bril en zijn ongecontroleerde haardos, maar vooral met wat hij zegt. “Ik zou graag willen doen alsof mijn intellect uit het niets komt, maar in werkelijkheid doe ik gedisciplineerd research, thuis.” Concreet: Ryan Adams leest alles wat los en vast zit. “Ik leid aan pleinvrees, dus ik breng veel tijd door in mijn huis. Ik maak er een spelletje van: in elke kamer van mijn huis ligt een boek open. Als ik in de keuken ben, lees ik een nieuw boek. In de woonkamer liggen de eerste edities, de oude boeken. Op dit moment zit ik daar midden in het late werk van W.H. Auden en in een biografie van Hector Berlioz. In de slaapkamer ligt de zware literatuur, maar ook meditatieve boeken. Verder heb ik fotoboeken, boeken over kunst en heel veel filosofie en wetenschap.”

Misschien wel zijn favoriete plek om te lezen: het bad. De zanger heeft last van artrose in zijn handen, met name als de temperatuur buiten plotseling sterk stijgt of daalt. “Dan vul ik mijn bad met een zalvende substantie met mosterd en mineralen, steek ik kaarsjes aan om het mezelf comfortabel te maken en lees ik een boek. Tijdens één zo’n bad tik ik een boek van een pagina of 115 wel weg.” Vol vuur vertelt hij over alles wat hem interesseert. En zo belandt hij zomaar uit het niets in een tirade tegen de snaartheorie, de wetenschappelijke droomtheorie die volgens zijn aanhangers alles in het universum in een keer verklaart. “Ik doe niet aan de snaartheorie. Wiskundig gezien is het totaal niet te onderbouwen. Veertien dimensies? My ass!! Ik kan net zo goed hard maken dat Neal een grapefruit is, of dat deze kamer gemaakt is van noodles.”

Het is een van de vele onnavolgbare zijpaden in het gesprek, maar het is precies waar zijn leven op dit moment om lijkt te draaien. Dit soort hersenspinsels vind je niet terug in zijn liedjes, die voor het grootste deel nog altijd over de liefde gaan, maar wel op zijn blog. Sterker nog: dat blog is haast letterlijk een wetenschappelijk experiment. “Mijn blog is een vorm van creationisme”, zegt Adams. “Ik hou ervan hoogst persoonlijke zaken of muziek op mijn blog te zetten en het vervolgens weer te vernietigen. Ik zie Foggy, mijn blog, als een levend wezen, dat dood gaat en opnieuw geboren wordt. Niemand heeft het nog opgemerkt, maar Foggy heeft een levenscyclus. Je zult versteld staan als je je verdiept in de tijd die steeds zit tussen het verdwijnen en de terugkeer van Foggy. Tot op het uur nauwkeurig.”

Het blog is meer dan een oppervlakkig promotioneel dagboek, zoals zoveel bands dat hebben. En niet alleen vanwege het theoretische aspect. Tussen de vrolijke en luchtige verhaaltjes door zien we een gefragmenteerd wereldbeeld, met complexen, obsessies en depressies. “Via mijn blog kan ik psychotische brieven schrijven aan vreemden, zonder daarvoor in de gevangenis te belanden”, grinnikt Adams. “Ik kan opschrijven dat mijn fucking leven uit elkaar valt en dat ik het niet meer zie zitten. Iemand aan de andere kant van de wereld kan zich daardoor aangesproken voelen. Ik kan ook in een verloren uur op mijn hotelkamer een slecht liedje schrijven en dat als cadeau op mijn blog zetten. Hier, dit is wat er het afgelopen uur in mijn hoofd rondging. Je vraagt: is het blog kunst? Ja en nee. Het is volledig aan de lezer. Zodra ik iets publiceer, is het in hun handen. Maar eigenlijk is alles kunst. Het leven is kunst.”

Toch ziet Ryan Adams het internet niet als zijn nieuwe verslaving. “Het internet is voor mij een eenrichtingsweg. Ik haal mijn informatie liefst uit boeken, of ik praat met mensen. Als ik op zoek ben naar feitelijke informatie zoek ik niet op het internet. E-mail vind ik te onpersoonlijk, ik gebruik het alleen voor mijn werk. En ik ga al helemaal niet op zoek naar tieten op het web. Het scherm zal toch nooit daadwerkelijk in een mooie vrouw veranderen. Ik zie het internet als een versterker, mezelf als een gitaar. En ik kan zelf kiezen wanneer ik die aan en uit zet.”

Het album Cardinology van Ryan Adams & the Cardinals is verschenen op Lost Highway/Universal. Meer Ryan Adams in VPRO Gids 49.