Al jaren roepen belangenverenigingen en verontruste politici het: seksueel getinte videoclips zijn slecht voor de jeugd. Ze sporen jongeren aan tot gangbangs en vrouwonvriendelijk gedrag. Wetenschappelijk onderzoek bevestigde deze theorie nog niet. Hoogleraar popmuziek en jeugdcultuur Tom ter Bogt doet vrijdag in zijn oratie aan de Universiteit Utrecht een poging in die richting. Twee van zijn studenten deden onderzoek naar de seksuele opvattingen van jongeren onder invloed van opwindende videoclips. En wat blijkt: juist meisjes zijn gevoelig voor de rolmodellen.

Zo'n 500 jongeren tussen 13 en 16 jaar namen deel aan het onderzoek. De proefpersonen werden verdeeld over twee groepen, met daarin evenveel jongens als meisjes. De jongeren hadden verschillende sociaal/culturele achtergronden. De ene groep kreeg vijf opwindende clips te zien, de andere groep kreeg minder seksueel geladen fragmenten van dezelfde artiesten te zien (bijvoorbeeld live-opnamen). De jongeren moesten vragen beantwoorden over de clips en de artiesten. Vooraf en achteraf werden ook een aantal levensopvattingen getest, waaronder hun ideeën over seksualiteit. De resultaten waren volgens Ter Bogt verrassend. “We hadden niet verwacht zulke sterke resultaten te zien”, zegt hij. “De jonge mensen die de sexy clips gezien hadden, waren er sterker van overtuigd dat permissieve seks [seks zonder liefde, red.] oké is, en dat een sexy uiterlijk voor vrouwen van belang is.”

Het feit dat de jongeren dergelijke clips tijdens het onderzoek niet voor het eerst zagen, doet aan de resultaten niets af, zegt Ter Bogt. Ook vindt hij het niet vreemd dat er zo weinig nodig is om de opvattingen van de jongeren te veranderen. “We beweren niet dat de veranderde opvattingen blijvend zijn, maar een kortetermijneffect is overduidelijk.” Het meest opvallende resultaat is dat meisjes veel meer aangesproken werden door de clips dan jongens. “Dus terwijl er een zekere onrust heerst dat ganstarappers jongens enthousiasmeren om hun vriendinnetjes te behandelen als een soort seksslaaf, blijkt uit dit experiment dat vooral meiden aangedaan zijn door seksegenoten in uitdagende poses”, zegt Ter Bogt. “Vooral zij neigen sterker te denken dat een sexy uiterlijk essentieel is voor vrouwen.” Ter Bogt wil niet direct een oordeel uitspreken over die stijgende gewilligheid. Hij wijst wel op onderzoek dat aantoont dat meisjes die uiterlijk belangrijk vinden vaak een slechter zelfbeeld hebben.

Ter Bogt zou graag meer onderzoek willen doen op dit terrein. Zo is in dit onderzoek niet gekeken of de jongeren wiens opvattingen veranderen ook daadwerkelijk anders omgaan met seks. Ook zou hij graag willen onderzoeken of clips met een ‘vrolijker’ vorm van seksualiteit ook effect hebben op de opvattingen van jongeren. “Seks moet niet weg uit de popmuziek of uit clips. Popmuziek is een sensueel medium en dat moet het blijven, maar seks kan wel vrolijker, kameraadschappelijker, en minder hiërarchisch dan in veel clips.”