3VOOR12 bespreekt Album van de Week (17): dEUS

Vantage Point schakelt tussen twijfel en zelfverzekerdheid

Onder fans van dEUS is al jaren discussie over wat nu de beste plaat van de band is. Ondertussen houdt de Vlaamse band zijn niveau constant hoog. Ook met het vijfde album Vantage Point.

Vantage Point schakelt tussen twijfel en zelfverzekerdheid

Er zijn mensen die vinden dat dEUS zichzelf na debuutalbum Worst Case Scenario nooit meer overtroffen heeft. De een vindt opvolger In A Bar Under the Sea een eclectisch meesterwerk, de ander noemt het een richtingloos allegaartje. Er zijn fans die pas aanhaakten bij het derde album, The Ideal Crash. En sommigen waren van mening dat de Vlamingen pas met hun vierde album Pocket Revolution hun godenstatus waarmaakten. En dan zijn er zelfs nog mensen die bij het verschijnen van het vijfde album Vantage Point roepen nooit iets van dEUS begrepen te hebben.

De meningen over het oeuvre van Vlaanderens grootste band van de laatste vijftien jaar lopen op zijn zachts gezegd uiteen. De sleutel tot die onenigheid zou kunnen liggen in twee grafieken die je zou kunnen uittekenen over de carrière van de band. De ene lijn loopt diagonaal, de andere horizontaal. De een noemt die diagonaal een glijdende schaal, de ander een stijgende lijn: de ontwikkeling van artistieke speelsheid naar een onwrikbaar geluid. De frivoliteiten die dEUS zich op de eerste twee platen veroorloofde, verdwenen langzaam ten faveure van strakke structuren. Vantage Point maakte Tom Barman – net als Pocket Revolution – met de stoïcijns ogende Mauro Pawlowski aan zijn zijde. Zijn gitaargeluid is heel belangrijk in de huidige sound van de band: Vantage Point klinkt als de meest solide dEUS-plaat tot nu toe.

Dan die andere lijn: opvallend genoeg is de manier waarop de gemiddelde dEUS-song in elkaar steekt niet wezenlijk veranderd. De beste songs drijven niet zozeer op sterk refrein, maar eerder op een repetitief element, dat de hele song de hoofdrol opeist. Dat kan een wilde viool zijn (Suds and Soda), een loop (Theme From Turnpike), of een slepende gitaar (Bad Timing). Dat element wordt uitgebouwd, zwelt aan en neemt weer af, omgeven door allerlei randgeluiden en soms onderbroken door een onverwachte wending. Ook op Vantage Point volgen de sterkste nummers dit procedé. Single Slow drijft op een slepende baslijn, Oh Your God op een straf ritme en een nerveuze gitaar, The Architect op een dansbare plukbas. dEUS zelf weet die constante heel goed te vinden, getuige de setlist van afgelopen week in de Melkweg.

Toch is de rusteloosheid niet verdwenen. Het geluid van Vantage Point mag dan doortimmerd klinken, in de teksten is alle ruimte voor twijfel. In een groot deel van de liedjes komen personages voor die het roer om willen gooien of op zijn minst hun daden goed overdenken. Meest opvallende voorbeeld daarvan is het door Pawlowski vertolkte hoofdpersonage in The Architect. Die hoofdpersoon, de Amerikaan Richard Buckminster Fuller – liefkozend Bucky genoemd – is naast architect ook filosoof en futurist. Hij gaat gebukt onder een gevoel van nutteloosheid, maar besluit dan een jaar lang zijn mond te houden om zich te bezinnen op het lot van de mensheid. Het kan niet anders dan dat zelfverklaarde ‘restless soul’ Tom Barman heimelijk jaloers is op die rigoureuze beslissing. In slotnummer Popular Culture zet hij gedesillusioneerd zijn hele collectie op straat. Hij zal er de volgende dag wel spijt van gehad hebben.

Het ontbreken van de speelsheid uit het vroege werk maakt Vantage Point op het eerste gehoor een wat fletse aangelegenheid, maar na meer luisterbeurten blijken er wel degelijk geheimen achter te schuilen. De band straalt in interviews harmonie uit, maar onderhuidse spanning is er gelukkig nog meer dan genoeg. En dus zal ook met dit vijfde album de dEUS-aanhang niet slinken. Al zal de verdeeldheid wel blijven.

Vantage Point verschijnt 21 april op V2 en staat tijdelijk op de Luisterpaal. Het optreden van dEUS in de Melkweg is vanaf zaterdag 3 mei  als Concert van de Week te zien op 3VOOR12TV/CENTRAL. Woensdag 23 april is een interview met dEUS te horen in het programma Dubbel Check.