De sfeer rond de poppodia verandert de laatste jaren in rap tempo. Fietsenstallingen met een paar kratten bier, spotjes aan het plafond en een bandje op zaterdagavond maken plaats voor glazen nieuwbouw waar de gemeente mee kan pronken. Poppodia krijgen een regionale uitstraling en bundelen krachten in muziekverzamelgebouwen. Ook de dagelijkse leiding van zulke zalen gaat met de tijd mee. Zware shag rokende jongerenwerkers met een sleutelbos op de heup worden heuse podiumdirecteuren met bedrijfsplannen, targets en een managementteam. Opvallend is het aantal vacatures waarin zwaargewichten worden gezocht om leiding aan een popzaal te geven. Acht op het moment! Waterfront, EKKO en De Kelder zijn een paar zalen die op zoek zijn naar een nieuwe directeur. Maar het lijkt of geschikte krachten dun gezaaid zijn. Waar zoeken de zalen eigenlijk naar: een muzikant met een HEAO-diploma of een snelle manager met een cd van Coldplay in de kast?

Volgens interim-directeur van de Vereniging van Nederlandse Poppodia en Festivals (VNPF) Berend Schans is de extreme vraag op dit moment naar podiumdirecteuren puur toeval: “Sommigen zijn gewoon klaar met hun klus, anderen vertrekken om bedrijfsmatige redenen en weer anderen gaan naar een nog betere functie.” Schans is naast interim bij de VNPF ook beleidsmedewerker bij de VSCD, de Vereniging voor Schouwburg en Concertgebouw Directeuren. Daar maakte hij eerder een dergelijke stoelendans mee: “Mensen worden vaak binnengehaald op inhoudelijke gronden en vervolgens afgerekend op financiële.” Heeft Schans inmiddels het ideale profiel voor een podiumdirecteur ontwikkeld? “Bestond dat maar. Zo’n profiel verschilt per podium. Het gaat om een goede mix van zakelijke en inhoudelijke kwaliteiten.”

Frans Vreeke, op het ogenblik werkzaam als producer bij het Noorderslag-weekend, was jarenlang podiumdokter namens adviesbureau Berenschot. Hij weet hoe lastig het is om een geschikte directeur te vinden: “Mensen in de popsector zijn honkvast: zijn getrouwd met hun podium en wisselen dus niet eenvoudig van zaal. Het is een zware functie waarvoor niet altijd een gepast salaris beschikbaar is. Je moet namelijk een bedrijf leiden, beleid ontwikkelen en mede het cultuurbeleid vormgeven in je gemeente en zo nog wat verantwoordelijkheden. Daarbij heb je meestal nauwelijks ondersteuning zoals in andere bedrijfstakken. Poppodia zijn vooral uitvoeringsorganisaties.”

Loes Wagenmaker, interim directeur bij de Utrechtse popzaal EKKO, betwijfelt of podiumdirecteur een extreem zware functie is, zoals Vreeke stelt. “Als het goed gaat met een podium, is het een mooie baan. Pas als het slecht gaat, ervaren mensen het als zwaar.” Dat het inkomen een stuk lager is dan dat van andere managers, speelt volgens Wagenmaker geen rol: “Mensen werken sowieso niet in de culturele sector om het geld.”

Volgens Vreeke is inmiddels de cultuuromslag bij de zalen ingedaald: ““Vroeger begon je bij wijze van spreken als glazenophaler en werd je uiteindelijk directeur. Met de schaalvergroting van de podia worden tegenwoordig met enige regelmaat ‘zij-instromers’ aangesteld: mensen uit een andere bedrijfstak. Dat pakt niet altijd goed uit.”

Wagenmaker heeft de huidige jacht van poppodia naar geschikte directeuren nog nooit meegemaakt. Op het ogenblik ‘interimt’ ze van het ene podium naar het volgende. Twee jaar geleden werkte zij nog bij de VNPF: “Toen was het tekort aan geschikte kandidaten niet zo dringend als nu.” Wagenmaker ziet net als Vreeke de snelle verandering als gevolg van een cultuuromslag en niet zo zeer als iets dat bij grote, nieuwe popzalen hoort: “Je ziet het ook bij zalen als EKKO en Waterfront. Mensen met een welzijnsachtergrond gaan er werken en komen ineens in aanraking met een veranderde cultuur. Je mag best een dergelijke achtergrond hebben, maar moet tegenwoordig ook financieel inzicht hebben en het lef om zaken te veranderen en in te grijpen.”

Waterfront heeft op de site een vacature voor podiumdirecteur staan. Christiaan Jongneel is bestuursvoorzitter bij Waterfront, een vrijwilligersbaan. Hij is zelf zo’n zij-instromer en komt eigenlijk uit de literaire hoek. Waterfront zoekt bewust naar een directeur buiten de popsector: “Het is voor hen makkelijker om bedrijfsmatig naar een zaal te kijken. De inhoud van Waterfront laten we door jongeren bepalen, dat is belangrijk voor de vernieuwing. De organisatie en de financiële kant moet juist door een zakelijk directeur geleid worden.” Het bestuur maakt een voorselectie van de kandidaten: “Wij zoeken een paar goede opties en laten mensen die nu in Waterfront werken en de interim-directeur beslissen.”

Patronaat moet het na het vertrek van directeur Antoinette van Zalingen doen met interim-directeur Rob Stecher, die al 16 jaar deel uitmaakt van het bestuur van de Haarlemse zaal. Voordat een nieuwe directeur wordt aangenomen moet er eerst meer duidelijkheid zijn omtrent de popzaal. Stecher: “Op 1 april zal er advies aan de gemeente worden gegeven.” Vervolgens zal ook het Patronaat moeten nadenken of er weer een zij-instromer wordt aangetrokken of dat er iemand uit de eigen sector wordt gehaald. “Het Patronaat is de laatste tijd een echt cultureel bedrijf geworden. We zullen mogelijk iemand zoeken die breed geschoold is en verstand heeft van financiën en personeelsbeleid. Hij hoeft geen verstand van muziek te hebben, maar moet wel de sector goed kennen.”

Ondanks eerdere slechte ervaringen met zij-instromer Van Zalingen, zal de voorkeur toch weer uitgaan naar iemand met een bedrijfskundige achtergrond. “De baan is nou eenmaal meer dan een bandje boeken en een biertje tappen,” aldus Stecher. Maar om een goede manager binnen te halen, is geld nodig. “Kwaliteit kost geld. En daar ontbreekt het aan. Daar zit een groot verschil tussen schouwburgen en poppodia.”

Een probleem bij het aanstellen van een directeur is dat de keuze uiteindelijk door het bestuur gemaakt wordt. Vreeke: “Daar kun je vraagtekens bij plaatsen. Zo’n bestuur bestaat uit vrijwilligers, die niet altijd over voldoende inzicht in de bedrijfsvoering beschikken en dus ook niet altijd goed kunnen inschatten over welke kwaliteiten een directeur moet beschikken.” Afgestudeerden van allerhande cultuuropleidingen bieden nog weinig soulaas: “Je hebt gewoon veel praktijkervaring nodig voor je een goede directeur bij een podium wordt.”

Heb je zelf ideeën over de leiding van popzalen, reageer hieronder!