Koning Knoet de Grote regeerde rond het jaar 1000 over Engeland, Noorwegen en Denemarken. Hij staat afgebeeld op de hoes van The Eraser, het nieuwe album van Thom Yorke. Over deze koning Knoet gaat het verhaal dat hij de macht over de natuurelementen meende te bezitten. Hij gaat naar de oceaan en commandeert de golven om zich terug te trekken, wat natuurlijk mislukt. Dit moment zien we terug op het hoesontwerp van Stanley Donwood. Hij en Yorke zien in de legende een symbool voor de manier waarop de huidige wereldleiders met het milieu omgaan. Waar Bono of Chris Martin hun onvrede over de gang van zaken in de wereld uiten tijdens een benefietconcert of een etentje met Tony Blair, daar neemt Thom Yorke gewoon een plaat op. Een muzikant hoort gewoon muziek te maken, moet hij hebben gedacht. Yorke verraste eerder dit jaar vriend en vijand met de aankondiging van The Eraser. Weinig mensen zullen hebben verwacht dat hij na twintig jaar Radiohead nog eens ‘solo zou gaan’. Zelf spreekt hij dan ook liever van een zijproject, vertelt Yorke in een interview op de site van XL Recordings, dat The Eraser uitbrengt. De zanger blijkt al veel langer bezig te zijn met allerlei kleine muzikale ideeën en schetsen. Pas toen producer Nigel Godrich zich er als goede vriend mee ging bemoeien, kreeg hij het vertrouwen om een plaat onder zijn eigen naam op te nemen. Of zoals Yorke op de hoes schrijft: “Nigel pulled it all together and made it fun.” Wie verwacht dat Yorke en Godrich samen eens goed doorgefreakt zijn in de studio, komt bedrogen uit. The Eraser klinkt simpelweg als Radiohead zonder Radiohead. Duistere en intense nummers, met elektronica, beats en een boodschap. Waar Yorke voor zijn Radioheadteksten nogal eens in vaagheden blijft verkeren, hebben de meeste tracks hier een duidelijke politieke lading. Hij maakt zich vooral kwaad over de manier waarop we met het milieu omgaan: “Time is running out for us,” zingt hij in Clock, dat doet denken aan een rechtlijnige versie van Radiohead’s Idioteque. Verderop in And It Rained All Night benoemt hij de reden waarom de tijd opraakt. “A million engines in neutral”: miljoenen auto’s dagelijks in de file, die benzine verkwisten zonder ergens te komen. Yorke beschrijft de gevolgen als een wereldwijde tsunami. Het meest intense nummer moet dan nog komen. Harrowdown Hill is ook het meest controversiële nummer van The Eraser in de Engelse pers, omdat het verwijst naar de plaats waar het dode lichaam van wetenschapper David Kelly werd gevonden. Deze wapeninspecteur werd de spil in een schandaal rond gevonden Iraakse ‘massavernietigingswapens’, die volgens Kelly in feite ongevaarlijk waren. Nadat zijn naam uitlekte in de pers kwam zijn loopbaan in het gevaar. De officiële lezing van zijn dood was zelfmoord, maar Yorke laat duidelijk horen het daar niet mee eens te zijn. “Did I fall or was I pushed?” Het is volgens Yorke zelf het ‘kwaadste nummer dat ik ooit schreef’ en het is zeker het meest urgente wat op The Eraser is te horen. Duidelijk mag zijn dat The Eraser allerminst een gemakkelijke plaat is. Het is wel een gevarieerde plaat, die je qua geluid nog het beste kunt vergelijken met Björk’s Homogenic. Godrich geeft alle ruimte aan Yorke’s stem en creëert als behuizing een wereld van licht dreinend synthgeluid, schuifelende minimale beats en gemanipuleerde stemmen. Het zijn dan misschien grote thema’s die hier worden aangesneden, maar het grote gebaar wordt knap vermeden. Dat Yorke zich op zijn gemak voelt met de hele onderneming blijkt ook overal uit. Laten we, tegen beter weten in, hopen dat zijn woorden nu ook eens inspireren tot actie. The Eraser is deze week Disque Pop De La Semaine en is nu te horen op de Luisterpaal.