De Oostenrijkse historische figuur Franz Ferdinand en zijn vrouw werden op 28 juni 1914 gedood door een Serviër. De moord op de keizer vormde het fundament van de Eerste Wereldoorlog. Uiteraard heeft de huidige Franz niet zo’n vergelijkbare invloed op de wereldpolitiek en wellicht ook niet op de popmuziek, maar met een derde album kan daar wat het laatste betreft wel eens verandering in komen. Zo zal Franz Ferdinand zich kunnen ontpoppen tot invloedrijke en grote band. Nu zijn ze met het tweede album nog aartshertog, keizer worden is de volgende stap.
Ken je de regels van Franz? Net als op het vorige titelloze album uit 2004 luiden De Vier Regels Van Franz:
1. De muziek van Franz Ferdinand is niet geschikt om Schopenhauer bij te citeren, een glas Cognac bij te drinken, of het leven bij te overpeinzen en kennis van Japanse wijsbegeerte uit te wisselen. Alsof je dat zou willen met You Could Have It So Much Better. Ook op dit album staan aanstekelijke meeknikkers, met slotsong Outsiders als hoogtepunt. Het is om op te feesten. Niet anoniem in een verstopte dansbunker, maar bij je vrienden thuis. En beschaafd en intelligent hè, zonder slempartijen en sloopzuchtige hooligans. Terwijl je nog loopt te grinniken om de idiote grappen die gemaakt zijn op de afgelopen avond kan je, ondanks je hoofdpijn, gewoon nog mee-lalala-en met I’m Your Villain en de single Do You Want To.
2. Maak veelvuldig gebruik van hoekige loopjes en strakke funkrockdiscodrums maar voor de gehele opnametechniek geldt: laat het niet te bombastisch en te gelikt worden. Het mag best klinken alsof het in een authentieke bollenschuur is opgenomen, of op z’n minst een studio die nog met analoge tape werkt of dat geluid kan nabootsen. De benaming ‘fijnzinnige, humoristische lo-fi Duran Duran zonder synths en sequencers’ komt best in de buurt.
3. Alex Kapranos waagt zich goddank nog altijd niet aan gewichtige poëtisch bedoelde (maar mislukte) schrijfkunst, waar generatiegenoten en jonge collega’s nogal eens hopeloos verstrikt raken in hun eigen moeilijkdoenerij. Nee, Kapranos is daar te slim voor. De ambacht van de connaisseur der ironie is er een die maar weinig kennen.
4. De melodietjes en refreintjes doen altijd ergens aan denken. Deze Franz Ferdinand plaat luisteren is als een blurry déja vù. Flarden worden je toegeworpen van een radio die ergens in je ouderlijke huis speelde; de echo’s van Wire in het trappenhuis, gezoem van vergeten postpunkbandjes in de kelder – maar waar het nou precies allemaal vandaan komt... En dan doet doet Eleanor halverwege haar laarzen aan op Eleanor, Put You’re Boots On… De lak van je bureau op het mediapark in Hilversum Noord begint af te bladderen en verandert in een Gispen kantoormeubel, de monitor voor je neus krimpt ineen tot een lint op twee spoelen. Je zit achter een schrijfmachine, het is 26 september 1966. Je kijkt uit je raam naar het meisje (met leren laarzen, ribfluwelen jas, hoornen bril) die je altijd op de afdeling ziet rondlopen met ponskaarten. Ze stapt uit de dieselbus en je vraagt je af, kijkend naar de klok, hoe laat vanavond de filmvoorstelling van Een Gangstermeisje zal aanvangen. Misschien durf je het meisje te vragen om mee te gaan naar die kekke film van Frans Weisz.
Deze vier regels zijn volgens goed gebruik kundig toegepast. Samenvattend kom je dan bij een slogan voor Franz Ferdinand (tevens de slogan van een supermarktketen): Geen Fratsen, Dat Scheelt. De nummers op You Could Have It So Much Better zijn zorgvuldig voorzien van sterke melodieën, droge teksten, en dragen – op het hiervoor beschreven Eleanor Put Your boots On na – een hoog dansbaarheidsgehalte met zich mee. Dat het eerder ‘nieuwe antiek’ is dan ‘origineel’ maakt niet uit; anno 2005 zijn variaties op Andy Warhol nog altijd leuker dan kliederig prutswerk van jonge academiestudenten die vernieuwend heten te zijn. Daar komt bij dat de composities niet opgeleukt zijn door voor de hand liggende effectjes, protools-trucs en modieuze digitale opkrikplug-ins. Franz Ferdinand is de postmoderne cocktail met droge Schotse Whisky als hoofddrank. Breezer en Amstel Light blijven in het schap. Geen fratsen. Dat Scheelt.
3VOOR12 recenseert Disque Pop (week 39): Franz Ferdinand
You could have it so much better – maar het had ook slechter gekund
De jongens van Franz Ferdinand verwijzen met hun bandnaam naar een Oostenrijkse aartshertog (en later keizer) wiens dood uiteindelijk zou leiden tot de Eerste Wereldoorlog. Een bizarre logica die in schril contrast staat met de zorgeloze funkrock van Franz Ferdinand.